تحلیلگران میپرسند آیا سیاستهای جمهوری اسلامی در جمهوری آذربایجان احتمال دارد این کشور را به عراق دیگری تبدیل کند؟
– سازمان اطلاعات کشور آذربایجان میگوید 22 مدرسه از 150 مدرسه شیعه در این کشور تحت کنترل کامل جمهوری اسلامی است.۶
نهادهای امنیتی در جمهوری آذربایجان، بهتازگی در گزارشی به دولت این کشور هشدار دادهاند که جمهوری اسلامی ایران نفوذ خود در برخی مناطق جمهوری آذربایجان را افزایش داده و به نظر میرسد بخش زیادی از مردم تحت نفوذ ایران قرار گرفتهاند.
پایگاه خبری العربیه با اشاره به اینکه گزارش نهادهای امنیتی آذربایجان باعث نگرانی دولت این کشور شده نوشته در سال ۲۰۱۳ جمهوری آذربایجان به صورت غیررسمی محدودیتها را برای موعظههای مذهبی عناصر وابسته به جمهوری اسلامی ایران در مکانهای عمومی کاهش داد.
هدف دولت از این تاکتیک باز شدن مسیر تبلیغات شیعیان با هدف جلوگیری از پیوستن آذریها به داعش و ممانعت از رفتن آنها به سوریه و عراق برای جنگ بود. به نظر میرسد که این سیاست پیامدهای ناخواستهای نیز داشته و منجر به افزایش کنترل ایران بر شیعیان آذربایجان شده است.
اداره اطلاعات آذربایجان میگوید طبق گزارشهای رسمی، ۲۲ مدرسه از ۱۵۰ مدرسه شیعه در این کشور تحت کنترل کامل جمهوری اسلامی است.
با افزایش فعالیت شیعیانی که تحت تأثیر رژیم مذهبی ایران قرار دارند، بین بسیاری از شهروندان سکولار و آذریهای میانهرو تفرقه افتاده و از هم جدا شدهاند.
در مراسم عاشورا در ماه سپتامبر، کودکان بسیاری که در این مراسم مذهبی شرکت کردند «زنجیرزنی» میکردند.
دکتر زاهد عروج میگوید، وقتی کودکانی را دیدم که درکی از مراسم عاشورا نداشتند و دختران کوچک که حجاب بر سر داشتند، فکر کردم که اینها پرورش پیدا میکنند که در آینده تبدیل به انتحاریونی شوند که به سوریه فرستاده میشوند.
در عراق هم از وضعیت مشابه نگرانی وجود دارد. رحمت عبدالرضا الجابری نویسنده عراقی میگوید، عراقیها قدرت قابل توجهی در منطقه داشتند. به همین دلیل است که جمهوری اسلامی کل سال را برای آنها با مراسم سوگواری و عزاداری پُر کرده است.
او با نام بردن از بعضی چهرههای سرشناس مذهبی شیعیان که در مراسم سوگواری نام آنها را صدا میکنند، میگوید، در حالی که عراقیها در نجف، کربلا و سامرا وقت میگذرانند جمهوری اسلامی در پی اهداف نظامی خود اعم از ساخت سلاح اتمی و افزایش قدرت و نفوذ خود و تشکیل نیروهای نظامی است.
آذربایجان نگران است ایران، این کشور را شبیه عراق کند به ویژه آنکه در جریان سفر حیدر علیاف رییس جمهوری این کشور به تهران او تاکید کرد که ما حضور شیعیان در آذربایجان را فرصتی گرانبها برای تقویت آذربایجان میدانیم.
با این حال رژیم آذربایجان در روابط با ایران محافظهکار است. روابط دو کشور از زمان استقلال آذربایجان در سال ۱۹۹۱ پس از فروپاشی اتحاد شوروی تا کنون تنشهای زیادی داشته زیرا آذربایجان از نفوذ مذهبی حاکمان ایران نگران است. در همین حال، تهران نگران احتمال نفوذ قومی آذربایجان در بین آذریها در شمال ایران است. از طرفی آذربایجان روابط بسیار خوبی با دشمن شماره یک جمهوری اسلامی یعنی اسراییل دارد و در مقابل ایران هم روابط بسیار نزدیکی با دشمن جدی آذربایجان، یعنی ارمنستان دارد.
روابط دو کشور پس از روی کار آمدن حسن روحانی به عنوان رییس قوه مجریه در سال ۲۰۱۳ بهتر شد. روحانی مجبور شد روابط بهتری با همسایه شمالی برقرار کند و تماسها بین دو کشور افزایش یافت و ۲۰ موافقتنامه همکاری امضا کردند. یکی از پروژههای مشترک بین دو کشور کشیدن خط آهن آذربایجان تا رشت بوده است.
گواندوز اسماعیلاف، معاون رییس کمیته خارجه آذربایجان در امور همکاری با سازمانهای مذهبی آمار داده در آذربایجانی گروهی زیارت از کربلا را تبلیغ میکنند و در گزارشی عنوان شده ظرف حدود یک سال ۳۰ هزار آذری به کربلا سفر کردهاند که در مقایسه با سال گذشته ۳۳ درصد افزایش یافته است.
در این گزارش همچنین آمده که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و شبهنظامیان شیعه آذری وابسته به آن برای جمعآوری اطلاعات و تبلیغاتت ضددولتی در جمهوری آذربایجان همکاری میکنند و عموم اینها شیعیان افراطی هستند.
این مسائل آذربایجان را به شدت از جانب رژیم مذهبی ایران نگران کرده و باکو منافع خود را در خطر میبیند و حالا اولویت مقابله با آن را برخورد با شیعیانی قرار داده که به دنبال گسترش آداب و رسوم شیعی در این کشور هستند.