نشست مشترک برجامی‌ها در نیویورک: «۱۲ بند هیچ» سهم ظریف از یک بیانیه مشترک

برجام

وزرای خارجه کشورهای ۱+۴ و محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی دوشنبه‌شب در نیویورک نشست برجامی مشترک برگزار کردند و برای چندمین بار بر لزوم حفظ توافق اتمی تاکید کردند.
ظریف بیانیه مشترک را در جمع خبرنگاران در نیویورک قرائت می‎کند

این دومین نشست وزیران خارجه کشورهای باقی‌مانده در برجام است و در پایان آن یک بیانیه مشترک در ۱۲ بند صادر شد که ۶ بند آن اقتصادی بود و آنها اعلام کردند گفتگوهای فنی و تلاش‌ها برای حفظ و تقویت روابط دوجانبه اقتصادی را تشدید می‎کنند و پیگیری به موقع و مؤثر عادی‌سازی روابط تجاری و بازرگانی با ایران را «مورد توجه و تاکید» قرار می‎دهند.

در بند (۸) بیانیه آمده، اعضا از به‌روزسانی «قانون انسداد» اتحادیه اروپا و اعطای مجوز به بانک سرمایه‌گذاری اروپا برای اینکه ایران نیز واجد شرایط برای دریافت وام‌های خارجی محسوب شود حمایت کردند.

کشورهای اروپایی به دنبال آن هستند که برای مقابله با تحریم آمریکا علیه جمهوری اسلامی با اجرای «قانون انسداد» راهی برای نقل و انتقال پول فراهم کنند همچنان که در بند (۹) این بیانیه تاکید شده اقدامات مشخص و مؤثر برای تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی مجدداً مورد پیگیری قرار گیرد.

پس از خروج آمریکا از برجام کشورهای اروپایی تلاش زیادی کردند تا تجارت خود را با ایران حفظ کنند اما با خروج سریع و گسترده‎ی شرکت‎های بین‎المللی از ایران و توقف همکاری‎های مشترک موسسات مالی و بانک‎ها با جمهوری اسلامی از ترس تحریم طرح‎های دولت‎های اروپایی را با شکست روبرو کرد.

بی‎نتیجه ماندن تلاش‎های سران اروپا تلویحاً در بند (۱۰) مورد اشاره قرار گرفته است. در این بند آمده اعضا برای ارائه‎ی «پیشنهادات عملی با نتایج ملموس‌تر» برای حفظ و توسعه کانال‌های پرداخت و تأسیس یک «ساز و کار ویژه» برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات (شامل نفت) و واردات ایران تاکید می‌کنند.

همانطور که از متن بیانیه مشخص است اغلب بندهای اقتصادی آن بیش از آنکه راهکار عملی و کارآمد برای جمهوری اسلامی باشد بر واژه‎هایی نظیر «لزوم ارائه پیشنهاد» یا «مورد توجه و تاکید» استوار شده و جنبه شعاری و تبلیغاتی آن بسیار فراتر از احتمال عملی بودن آن است.

امضاکنندگان این بیانیه اعلام کرده‌اند از رفع تحریم‌ها و برخورداری جمهوری اسلامی از منافع اقتصادی برجام و از فعالان اقتصادی برای کسب و کار مشروع با ایران حمایت می‎کنند و با توجه به فوریت و ضرورت تأسیس یک «ساز و کار ویژه» برای تسهیل پرداخت‌های نفتی و واردات ایران پیشنهاداتی را ارائه می‎دهند.
نمایشگر ویدیو
00:00
00:11

عملی‎ترین بند این پیشنهاد که بجای طفره رفتن از اقدام عملی مستقیم و شفاف بر آن تاکید شده ادامه‌ی «پروژه مدرن‌سازی رآکتور تحقیقاتی اراک» و «طرح تبدیل تأسیسات فردو به یک مرکز هسته‌ای فیزیک و فناوری» به منظور همکاری هسته‌ای صلح‌آمیز است.

بند آخر این بیانیه جنبه هشدارگونه برای جمهوری اسلامی دارد و در آن اعضای برجام خاطرنشان کرده‌اند که این ابتکارها با هدف حفظ برجام صورت می‌گیرد که «در جهت منافع بین‌المللی» است.

این بیانیه نشان می‌دهد که نگرانی‎های کشورهای اروپایی از برنامه‎های اتمی جمهوری اسلامی همچنان به قوّت خود باقیست و سران اتحادیه اروپا به دنبال آن هستند که از صلح‎آمیز بودن فعالیت‎های هسته‎ای حکومت ایران اطمینان پیدا کنند و مسیر آن در هم ادامه پروژه‎ی تغییر کاربری نیروگاه‎های اتمی ایران با نظارت و تحت مهندسی اروپایی‎هاست.

شکست وعده‎های اقتصادی و تجاری اروپایی‎ها

ساعاتی قبل از صدور این بیانیه مشترک، بانک «بی پی آی فرانس» متعلق به «دولت فرانسه» طرح خود برای ایجاد یک ساز و کار مالی به منظور کمک به شرکت‌های فرانسوی که با ایران تجارت می‌کنند را متوقف کرد.

به گزارش رویترز این بانک پیش از این اعلام کرده بود با وجود تحریم‌های آمریکا، روی طرحی برای تضمین مالی شرکت‌های فرانسوی که مایل به صدور کالا و خدمات به ایران هستند کار می‌کند.

مدیرعامل بی پی آی فرانس با بیان اینکه شرایط مهیا نشد گفته «تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران موجب شده شرکت‌ها به دلیل ادامه کار با آن کشور جریمه شوند.» این بانک دولتی فرانسه قصد داشت ساز و کاری را بر مبنای واحد پول اتحادیه اروپا، یورو، جهت تضمین صادارت به مشتریان ایرانی کالاها و خدمات فرانسوی ایجاد کند.

در حالی که روحانی و ظریف در سفر نیویورک هستند شرکت ماشین‎سازی ولوو سوئد اعلام کرد که همکاری با ایران را متوقف می‎کند. در طول سه چهار ماه‎ گذشته موج گسترده‎ای از خروج شرکت‎های بین‎المللی از ایران آغاز شد و دولت‌های اروپایی با وجود وعده‎ها و امیدواری‎های زیادی که به نظام مقدس دادند‎ تنها توانستند نظاره‎گر آن باشند.

چالش‎های اتمی جمهوری اسلامی و اروپا

محمود علوی وزیر اطلاعات رژیم، چهارم تیرماه، در بازدید از مرکز غنی‌سازی فردو تهدید کرد در صورت تعلل اروپایی‎ها شروع غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم آماده است.

بطور مشخص در بیانیه مشترک برجامی در نیویورک هیچ یک از هفت شرط رهبر جمهوری اسلامی برای اروپایی‎ها در نظر گرفته نشده است. او سوم خرداد ۹۷، شروطی را برای حفظ برجام بدون آمریکا اعلام کرد که اصلی‎ترین آن مربوط به ادامه صادرات نفت و باز ماندن راه‎های تجارت با ایران بود.

۲۶ دی‎ماه سال ۱۳۹۴، تسنیم در گزارشی با عنوان «بزرگترین عملیات تخریب هسته‌ای دنیا در ایران» از عبارت «دفن هسته‎ای» در مورد محدود شدن فعالیت‎های اتمی جمهوری اسلامی استفاده کرد و نوشت: «ابتدای هفته گذشته مرحله خروج قلب رآکتور اراک و نیز پرکردن حفره‌های بخش مرکزی آن با سیمان آغاز شد. دولت روحانی پیش از این با جمع‌آوری سانتریفیوژها در نطنز و اراک و همچنین انتقال یک‎جای ۱۱ تن اورانیوم غنی شده به روسیه و قزاقستان، برخی از تعهدات خود در برجام را انجام داده بود.»

ایران در زمستان سال ۱۳۹۴ پیش از امضای توافق اتمی، قلب رآکتور اراک را خارج کرد و حفره‎ها با سیمان و بتن پر شد. پس از امضای توافق علی‎اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران- تابستان سال ۱۳۹۷- اعلام کرد انگلیس متعهد شده بود ۹۰۰ تن کیک زرد به ایران بفروشد اما در آخرین لحظات بدعهدی کرد اما حالا پروژه مدرن‌سازی رآکتور تحقیقاتی اراک و طرح تبدیل تأسیسات فردو به یک مرکز هسته‌ای فیزیک و فناوری رسماً به عهده انگلیسی‎هاست.

دلواپس‎ها و حزب‎اللهی‎ها معتقدند دستاورد برجام «هیچ» بود، بعد از خروج آمریکا از توافق اتمی هم تحریم‏‎ها شروع شد و حملات آنها به ظریف شدت گرفت، حالا با این بیانیه نیز مشخص است در نیویورک چیزی گیر ظریف نیامده و در واقع این ۱۲ بند هم «هیچ» است. البته برخی رسانه‎های داخلی و همچنین بی‎‎بی‎سی فارسی تلاش کردند روی «نشست و صدور یک بیانیه مشترک» مانور دهند بی‎آنکه کم و کیف متن بیانیه رو بررسی کنند.