حزب کمونیست چین اعضای عالیترین نهاد تصمیمگیری در حزب و کشور را تعیین کرده و شی جینپینگ برای یک دوره پنجساله دیگر به سمت دبیرکلی انتخاب شده است.
روز چهارشنبه، ۳ آبان (۲۵ اکتبر)، اعضای کنگره ملی حزب کمونیست در آخرین روز از نشست خود در پکن اعضای اصلی تشکیلات مرکزی حزب شامل کمیته مرکزی، دفتر سیاسی و کمیته دایم دفتر سیاسی را تعیین کردند.
همانطور که انتظار میرفت، کنگره ملی حزب کمونیست شی جینپینگ، رئیس جمهوری را برای یک دوره پنجساله دیگر به دبیرکلی برگزید. در این سمت، او ریاست کمیته مرکزی و دفتر سیاسی را برعهده دارد و بالاترین فرد در کمیته دایم دفتر سیاسی خواهد بود. به گفته ناظران، نشست سال جاری کنگره ملی برخلاف سنتی که طی سالهای پیش شکل گرفته بود، از هرنوع اشاره تلویحی به فردی به عنوان جانشین احتمالی آقای شی خودداری ورزید.
در چند سال اخیر و همزمان با رشد اقتصادی جمهوری خلق چین و کسب موقعیتی تاثیرگذار در صحنه جهانی، رهبران آن کشور سنتی را رواج دادند که براساس آن، رهبر حزب – که رهبری دولت را هم در دست میگیرد – در فواصل ده ساله کنارهگیری میکند و جای خود را به نسل جوانتری میدهد. خودداری کنگره از مطرح کردن فردی به عنوان شایستهترین فرد پس از دبیرکل فعلی این گمانهزنی را تقویت میکند که ممکن است آقای شی در صدد تمدید دوره رهبری خود در حزب و دولت پس از کنگره بعدی در سال ۲۰۲۲ باشد.
شرکت کنندگان در کنگره حزب “رسما” حق انتخاب اعضای نهادهای اصلی و رهبران حزب را دارند
علاوه بر دبیرکل، کنگره ملی “با رای مخفی” حدود دویست عضو کمیته مرکزی حزب را نیز انتخاب کرد. این کمیته وظایف کنگره ملی خلق را در فواصل برگزاری آن برعهده دارد و دست کم سالی یک بار تشکیل جلسه میدهد. ریاست کمیته با دبیرکل حزب است.
در روز چهارشنبه، اعضای دفتر سیاسی – پولیتبورو – به عنوان نهاد اصلی در کمیته مرکزی و کمیته دایم دفتر سیاسی، یعنی هسته مرکزی و نهاد اصلی تصمیمگیرنده در حزب را انتخاب کرد. اعضای کمیته دایم، که دبیرکل یکی از آنان است، در جلسه روز چهارشنبه به شرکتکنندگان در کنگره ملی معرفی شدند.
هفت عضو کمیته دایم هرکدام مسئول یکی از بخشهای امور کشور هستند و طبق آرمان “رهبری جمعی” در حزب همه آنان “رسما” همتراز محسوب میشوند. اما در عمل، حزب کمونیست چین، و احزاب کمونیست در اکثر کشورهای کمونیستی، به ظهور یک فرد به عنوان شخصیت قدرتمند و در مواردی خودکامه گرایش داشتهاند. در چین، دبیرکل حزب، عضو اصلی و معمولا، مهمترین عضو کمیته دایم بوده است.
شی به جای هوا (چپ) و هوا به جای جیانگ به رهبری حزب رسیدند اما به نظر نمیرسد شی مایل به دنبال کردن سنت کنارهگیری پس از ده سال باشد
علاوه بر آقای شی، لی کیانگ در سمت رئیس شورای دولتی در سمت خود ابقا شد و به این ترتیب، مقام نخست وزیری را در دست خواهد داشت. پنج تن دیگر از اعضا جای خود را به افراد جدیدی دادند. معمولا انتظار میرود که یکی از اعضای این کمیته به رهبری حزب برسد اما به گفته ناظران، با توجه به افزایش قدرت و ارتقاء موقعیت شی جینپینگ در حزب، بعید است که وی تا زمانی که آمادگی کنارهگیری از دبیرکل را داشته باشد امکان ترقی بیشتر را به اعضای کمیته بدهد.
شی جینپینگ در سال ۲۰۰۷ به عضویت کمیته دایم درآمد و پنج سال بعد که هوا جینتائو پس از یک دوره ده ساله از دبیرکل کنارهگیری کرد، به دبیرکلی حزب رسید.
اگرچه جمهوری خلق چین رسما دارای یک نظام سیاسی “دموکراتیک” است و احزاب دیگر ممنوع نیستند، اما طبق قانون اساسی آن کشور، حاکمیت ملی و قدرت اصلی به کارگران و کشاورزان تعلق دارد که حزب کمونیست نماینده اراده آنان است. به این ترتیب، قدرت سیاسی در دست حزب کمونیست، و طبیعتا رهبر آن تثبیت شده هر “رسما” این حزب گاه با احزاب کوچکتر و مورد تایید حکومت نیز “مشورت” میکند.
طبق مرامنامه – یا قانون اساسی – حزب کمونیست چین و براساس مفهوم “تمرکزگرایی دموکراتیک” و آرمان “رهبری جمعی” اعضای کمیته مرکزی باید با رای آزاد و آگاهانه بیش از دو هزار شرکتکننده در کنگره ملی انتخاب شده و حق بررسی و تصمیمگیری آزادانه در امور حزبی را داشته باشند و اعضای نهادهای عمده تصمیمگیری نیز با همکاری یکدیگر و به طور مشترک، امور حزب و کشور را اداره کنند. اما معمولا نامزدهای عضویت در نهادهای اصلی حزب پیشاپیش توسط رهبران حزبی مشخص میشوند و کنگره ملی به افراد مورد نظر رای میدهد و اختیارات رهبری در دست یک نفر متمرکز میشود.
دفتر سیاسی یا پولیتبورو، که در حال حاضر ۲۵ عضو دارد، توسط کمیته مرکزی انتخاب میشود و برای بررسی مسایل حزب و کشوری جلسات مرتبی را برگزار میکند اما کمیته دایم دفتر سیاسی، به ریاست دبیرکل، گروه مرکزی و تصمیم گیرنده اصلی در حزب محسوب میشود و از آنجا که نظام سیاسی چین عملا یک نظام تک حزبی است، برنامهریزی و هدایت امور کشور را نیز در دست دارد.
در اوایل سال آینده میلادی، کنگره خلق چین – که نقش پارلمان آن کشور را برعهده دارد – جلسه عمومی خود را برای انتخاب مقامات ارشد دولت و بررسی و تایید برنامههای آنان تشکیل میدهد و معمولا رهبران حزبی تایید شده در کنگره ملی، به سمتهای مهم دولتی هم دست مییابند. به این ترتیب، شی جینپینگ دست کم تا پنج سال دیگر سمت ریاست جمهوری خلق چین را برعهده خواهد داشت.