آفتابكاران اخبار و مقالات دربارة ايران و مقاومت
اوایل سپتامبر 2017، محمود هاشمی شاهرودی، رئیس پیشین دستگاه قضایی ایران و یکی از مسئولان بلندپایه سیاسی و دینی در این کشور، به شهر نجف رفت؛ شهری در جنوب عراق که برای شیعیان مقدس است.
شمار زیادی از نیروهای امنیتی و محسن رضایی فرمانده پیشین سپاه پاسداران ایران، هاشمی شاهرودی را در این سفر، همراهی می‌کردند.
هاشمی شاهرودی 69 ساله، چند روز را در نجف به همراه مسئولان، روحانیون و طلاب علوم دینی گذراند. او چند روزی در دفترش واقع در نزدیکی مرقد امام علی، یکی از مقدس‌ترین اماکن برای شیعیان جهان، از مراجعه کنندگان استقبال کرد.
برخی از مسئولان کنونی و سابق عراقی بر این عقیده هستند که هاشمی شاهرودی، در تلاش است تا جایگاهی برای خود به منظور جانشینی آیت‌الله علی سیستانی، مرجع عالی شیعیان در عراق، دست و پا کند.
با وجود این‌که در عراق توجه‌ها اکنون به جنگ علیه گروه داعش متمرکز است، اما آینده کشور به همان اندازه به آن‌چه که در نجف می‌گذرد، وابسته است.
به خاطر کهولت سن آیت‌الله سیستانی (87 ساله) و شایعه‌هایی که درباره وضعیت جسمی او منتشر می‌شود، مساله جانشینی‌اش بسیار حائز اهمیت شده است.
طیف‌های مختلف شیعه در عراق، برای دست یابی به سهمی برای انتخاب جانشین سیستانی، با یکدیگر رقابت می‌کند. ایران که اکثر ساکنانش شیعه هستند، از هاشمی شاهرودی در این مسیر، پشتیبانی می‌کند.
هاشمی شاهرودی در صورت رسیدن به هدفش، جانشینی خواهد بود که آرا و نقطه نظرات متفاوتی از آیت‌الله سیستانی خواهد داشت. تلاش‌های ایران برای توسعه نفوذ خود در عراق، همواره نگرانی روحانیون دینی سنتی عراق و نجف را برانگیخته است. برخی از آن‌ها هم به هاشمی شاهرودی، با دید تردید می‌نگرند و از آن بیم دارند که بتواند، پایگاهی برای خود میان طلبه‌های علوم دینی، ایجاد کند.
با توجه به این‌که آیت‌الله سیستانی خود را از سیاست‌های ایران دور کرد، به نظر می‌رسد اکثر پیروانش خواهان آن هستند که شخصیتی نزدیک به تهران، جانشینش نشود.
مسئولان در نجف از اظهار نظر علنی درباره مساله جانشینی سیستانی به خاطر حساس بودن موضوع، اجتناب میکنند، اما یک مسئول سابق عراقی که خواسته نامش فاش نشود، به خبرگزاری رویترز گفته است: «ایرانی‌ها تمام تلاش خود را خواهند کرد، مساله اکنون فقط دینی نیست، بلکه بخشی از آن به مساله سیاسی تبدیل شده که سرنوشت عراق را مشخص خواهد کرد».
مناطق مورد مناقشه
ایران از راه کمک دولت عراق که آن را شیعیان رهبری میکنند، در باز پس گیری مناطق مورد مناقشه با کُردها، نفوذ خود را در این کشور توسعه داد.
قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس، شاخه برون مرزی سپاه پاسداران ایران، خود وظیفه متقاعد کردن برخی از رهبران کُرد را برای چشم پوشی از مناطق مورد مناقشه همچون استان نفت‌خیز کرکوک، بر عهده گرفت.
چنانچه ایران بتواند نظر خود را در انتخاب عالی‌ترین مقام مذهبی در عراق هم اعمال کند، خواهد توانست برای سال‌های آینده، مسیر حرکت این کشور را تعیین کند.
از سویی حضور یک روحانی دینی عالی‌مقام در نجف که با سیاست‌های ایران و منافعش همراه است، امکان ظهور یک روحانی که بتواند با علی خامنه‌ای رهبر ایران رقابت کند را بسیار کم می‌کند.
علی خامنه‌ای خود را رهبر شیعیان جهان می‌داند. اما سال‌ها آیت‌الله سیستانی که سیاست و روشی مستقل از ایران در دو زمینه دینی و سیاسی برای خود برگزیده، بزگترین شخصیتی است که رهبری خامنه‌ای را در جهان تشیع به چالش می‌کشد و چه بسا شمار پیروانش هم بسیار بیش از رهبر ایران باشد.
ظهور علنی و رسانه‌ای آیت‌الله سیستانی بسیار نادر است، اما تصمیم‌هایی برای میلیون‌ها پیروش، مقدس است. فتوایش که در آن از پیروانش خواست برای مقابله با پیشروی گروه داعش دست به اسلحه بردارند، پیشروی این گروه به بغداد پایتخت عراق در سال 2014 را به شکست کشاند.
سیستانی از نفوذ خود در کاهش شدت تنش فرقه‌ای در عراق هم استفاده کرد. او با جدایی اقلیم کردستان از عراق پس از همه‌پرسی استقلال این اقلیم در سپتامبر گذشته، مخالفت کرد اما در عین حال از بغداد خواست، از کُردها حمایت کند.
مسئولان و ناظران مسائل سیاسی عراقی می‌گویند که اگر سیستانی نبود، نه تنها طوایف با یکدیگر می‌جنگیدند بلکه گروه‌های شیعه رقیب عراقی هم به روی یکدیگر اسلحه می‌کشیدند.
مسئول بلندپایه عراقی که خواسته نامش فاش نشود می‌گوید: «سیستانی شخص افسرده‌ای نیست که در خانه می‌نشیند. او بر میلیون‌ها تن حکومت می‌کند».
انتظار می‌رود سیستانی تا زمان مرگش، در جایگاه خود باقی بماند. هیچ نشانه‌ای از روند واضحی برای انتخاب جانشین سیستانی وجود ندارد. اما شاهرودی که برای این سمت خیز برداشته، نیاز همراهی و تایید شمار زیادی از شیعیان عادی، طلاب علوم دینی و روحانیون بلندپایه است.
شاهرودی در نجف غریبه نیست. او در این شهر زاده شد. پدر و مادرش ایرانی بودند. در دهه هفتاد قرن گذشته، دستگیر شد و به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش، توسط نیروهای امنیتی وابسته به نظام صدام حسین رئیس جمهوری اسبق عراق، شکنجه شد.
او پس از انقلاب ایران، به این کشور رفت و از زمانی که علی خامنه‌ای در سال 1989 رهبر ایران شد، به مقام‌های عالی‌رتبه‌ای در نظام دست یافت.
هاشمی شاهرودی به مدت 10 سال رئیس دستگاه قضایی ایران بود. او هم‌اکنون ریاست مجمع تشخصی مصلحت نظام را بر عهده دارد.
در بسیاری از مناسبت‌های عمومی، هاشمی شاهرودی، کنار علی خامنه‌ای می‌نشیند.
تلاش برای افزایش حامیان
سفر هاشمی شاهرودی به عراق، یکی از نمونه‌های تلاش ایران برای جذب حامیان برای او به منظور رساندنش به جانشینی سیستانی به شمار می‌آید.
از سویی شرکت‌های وابسته به سپاه پاسداران ایران، در پروژه‌ای برای توسعه مرقد امام علی با ارزشی بالغ بر 300 میلیون دلار، مشارکت میکنند، تا به دومین زیارتگاه مسلمانان پس از حرم مکی در سعودی تبدیل شود.
علی آلفونه کارشناس سپاه پاسداران در اندیشکده امریکن اینترپرایز در این باره می‌گوید: «این پروژه‌ها حالتی از پیروی از ایران میان کسانی که کمک‌ها را دریافت میکنند، به وجود می‌آورد زیرا این پروژه‌ها سعی در ادغام زیر ساخت‌ها در عراق با شبکه زیر ساخت‌ها در ایران دارد».
او می‌افزاید: «چنین تلاش‌هایی برای فعالیت‌های شبکه‌های اطلاعاتی وابسته به ایران که در عراق فعال هستند هم سرپوش ایجاد میکنند».
سال 2011 هاشمی شاهرودی دفتری در نجف افتتاح کرد. او پرداخت کمک هزینه به طلاب مدارس دینی را هم آغاز کرد که ناظران می‌گویند این اقدام تلاشی از سوی ایران برای افزایش نفوذ است.
پس از آن هاشمی شاهرودی دو دفتر یکی در بغداد و دیگری در کربلا افتتاح کرد. به گفته مسئولان عراقی و منابعی مذهبی در نجف، او در حال حاضر، به هزاران طلبه علوم دینی «شهریه» پرداخت می‌کند.
سیستانی اکنون بزرگترین سرپرست طلاب مدارس دینی در عراق است. او در این مسیر، میلیون‌ها دلار در عراق و خارج از آن هزینه می‌کند. پسرش محمد رضا بر فعالیت‌های دینی و اداری‌اش، نظارت می‌کند.
ناظران می‌گویند که نوع فعالیت محمد رضا، می‌تواند برای او جایگاهی در جانشینی پدرش به وجود آورد، اما انتقال جایگاه دینی از پدر به پسر، در عرف شیعی، بسیار کم سابقه است.
سه مرجع دیگر در نجف حضور دارند که از نظر جایگاه دینی، می‌توانند از نامزدهای جانشینی سیستانی به شمار آیند، اما کهولت سنشان، یکی از بزرگترین موانع در این مسیر است.
در زمان حضورش در عراق، هاشمی شاهرودی با حیدر العبادی نخست‌وزیر این کشور، در بغداد دیدار و گفت‌وگو کرد. برخی از مسئولان عراقی می‌گویند که آیت‌الله سیستانی با درخواست هاشمی شاهرودی برای دیدارش، موافقت نکرد. اما آن‌ها اعتقاد دارند که ایرانی‌ها، در مسیر تلاششان، به سادگی تسلیم نشوند.
