سال ۹۶ و «نقض حقوق بشر در ایران»

کانون حقوق بشری «نه به زندان – نه به اعدام» گزارش سالانه نقض حقوق بشر در ایران  در سال ۹۶را به همه هموطنان و دوستداران آزادی تقدیم می کند. البته با توجه به سرکوب و خفقان موجود در ایران این آمار تنها بخشی از آنچه که در ایران رخ داده است را نشان می دهد.
علیرغم توجهات بین المللی در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران؛ اما نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران همچنان به صورت سیستماتیک و دولتی جریان دارد. خانم عاصمه جهانگیر گزارشگر فقید ویژه حقوق بشر در امر ایران در آخرین گزارش خود که به شورای حقوق بشر ارائه کرد نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران ابراز نگرانی نمود. خانم جهانگیر در گزارش خود خواهان تحقیقات مستقل درباره موج سرکوب تظاهرات سراسری زمستان امسال توسط مردم ایران شد که باعث جان باختن معترضان در بازداشتگاهها شده است. همچنین آقای آنتونیو گوترز؛ دبیرکل ملل متحد؛ ضمن اشاره به آمار اعدامها در ایران اعلام کرد که در مورد تعداد زیاد اعدامها و اینکه بخش عمده احکام اعدام را دادگاههای انقلاب صادر می کنند؛ مضطرب است.

جمهوری اسلامی ایران همچنان رکورددار بیشترین اعدام نسبت به جمعیت در کشور است.

عفو بین الملل در گزارش سالانه ۲۰۱۶-۲۰۱۷ خود گزارش کرده بود که چهار کشور از ۶ کشور اول جلاد جهان؛ ایران، عربستان سعودی و مصر؛ از منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هستند که نرخ اجرای اعدام در آنها به طرز هراس آوری بالا باقی مانده است.

اعدام‌ها در ایران در سالی که گذشت

در سالی که گذشت ۴۱۵ زندانی در زندانهای ایران اعدام شدند.
اولین اعدام سال ۹۶ در زندان مرکزی تبریز اجرا شد. زندانی اعدام شده مرد ۴۰ ساله ای بود که از بیماری روانی رنج می برد و در بند روانی این زندان محبوس بود.
از این تعداد حداقل ۴ نفر زن بودند. یکی از زنان اعدام شده محبوبه مفیدی هنگام ارتکاب اتهام انتسابی ۱۷ ساله بود.
تنها در سه ماه آخر سال سه کودک مجرم در زندانهای ایران اعدام شده اند.
علاوه بر محبوبه مفیدی که در نوشهر اعدام شد؛ امیرحسین پورجعفر در زندان رجایی شهر؛ علی کاظمی در بوشهر به دار آویخته شدند.
علیرضا تاجیکی که در حین بازداشت تنها ۱۵ سال سن داشت و به رغم آن که نوجوانی بیش نبود برای گرفتن اعتراف اجباری تحت شکنجه قرار گرفت. اعدام وی در شرایطی اجرا شد که پرونده او پر از نکات مبهم بود.
هم اکنون تعداد زیادی کودک مجرم از جمله مهدی بهلول؛ پیمان برنداح و محمدرضا حداد نیز همچنان در معرض اعدام هستند..

طیف سنی اعدام شدگان:

طیف سنی افراد اعدام شده از ۱۸ تا ۶۸ ساله است. علی دلگشادی در زندان تبریز مسن ترین زندانی اعدام شده در سال گذشته است.

 اتهام اعدام شدگان:

براساس اخبار منتشر شده؛ اتهاماتی که دستگاه قضاییه جمهوری اسلامی علیه زندانیان برمی‌شمارد عبارتند از: محاربه از طریق عضویت در گروههای مخالف نظام؛ محاربه از طریق سرقت مسلحانه؛ قتل؛ تجاوز و مواد مخدر می باشد.
در مرداد ماه سال ۱۳۹۶ اعدام سیاسی یکی از هموطنان اهل سنت بنام سیدجمال سیدموسوی به اجرا درآمد. اتهام وی محاربه از طریق عضویت در یکی از احزاب اپوزیسیون کردستان و فساد فی الارض و محاربه عنوان شده بود.
زندانی دیگری به نام مرتضی رحمانی ۲۶ ساله به اتهام محاربه از طریق عضویت در یکی از احزاب اپوزیسیون کردستان در زندان مرکزی سنندج اعدام شد. در بهمن ماه ۹۶ دو زندانی سیاسی از اهالی اهواز به نامهای سیدحبیب الله رحمانی (موسوی) و مهدی حردانی در بازداشتگاههای اهواز اعدام شدند.

اعدام در ملاءعام:

اعدام در ملاءعام یکی از ابزار سرکوب است که جمهوری اسلامی ایران از این روش برای ایجاد رعب و وحشت در سطح جامعه برای خاموش و ساکت کردن مردم؛ از آن استفاده میکند. در سال ۹۶ حداقل ۱۶ اعدام در سطح شهرهای ایران به اجرا درآمد.

محل اعدام‌ها:

زندان رجایی شهر (گوهردشت کرج) رتبه اول اعدام را داراست. بیشترین اعدام در سال گذشته در این زندان صورت گرفته است. پس از زندان رجایی شهر؛ سایر زندانها از جمله زندان مرکزی ارومیه؛ زندان مرکزی تبریز؛ زندان وکیل آباد مشهد؛ زندان لاکان رشت زندان؛ مرکزی کرج و زندان مرکزی زاهدان قرار دارند.

نکته قابل توجه اینست که هم اکنون تعداد زیادی از زندانیان محکوم به اعدام از جرائم محاربه؛ قتل؛ مواد مخدر در زندانها در انتظار اعدام هستند. تعدادی از آنان بارها به پای چوبه دار برده شده و با ایجاد صحنه اعدام و انداختن طناب بر گردن آنها مجددا به بند بازگردانده شدند. در بند ۱۰ زندان رجایی شهر ۸۶ نفر در انتظار اجرای حکم اعدام به سر می برند. در زندان مرکزی زاهدان ۱۲۱ زندانی در انتظار اعدام هستند. در حال حاضر ۱۴ زندانی سیاسی در بند ۳ زندان مرکزی زاهدان محکوم به اعدام هستند.  در زندان مرکزی اردبیل در بند جوانان از میان ۱۷۰ زندانی ۲۵ نفر محکوم به اعدام هستند.
در سال ۹۶ همچنین تعدادی از زندانیان سیاسی محکوم به اعدام شدند. رامین حسین پناهی؛ هدایت عبدالله پور؛ عبدالله کرملاچعب و قاسم عبدالله از جمله زندانیان سیاسی محکوم به اعدام در زندانهای سنندج؛ شوش و ارومیه در انتظار اعدامند.

بازداشتهای گسترده و خودسرانه:

در سالی که گذشت به دلیل اعتراضات گسترده مردمی و همچنین اعتراضات سراسری دی ماه؛ دستگیریها به شکل گسترده ای توسط ماموران اطلاعاتی – امنیتی و نیروهای انتظامی انجام گرفت.
آمار کلی بازداشتها در سال ۹۶  نزدیک به ۲۰ هزار نفر تخمین زده می شود.
در میان این بازداشتها؛ دستگیریهای سیاسی بیشترین آمار شامل بیش از ۱۰ هزار نفر بوده است. در دی ماه حدود ۸ هزار نفر در تظاهرات سراسری و یا پس از آن از منازلشان ربوده شده و به بازداشتگاهها منتقل و مورد شکنجه و بازجویی قرار گرفتند.
دستگیری های سیاسی شامل دستگیری شرکت کنندگان در تظاهرات و تجمعات؛ بازداشت روزنامه نگاران، فعالان مدنی و قومی؛ گروههای اپوزیسیون، فعالان اینترنتی و هواداران نحله های فکری است. این دستگیریها توسط گارد ضدشورش؛ نیروی انتظامی؛ لباس شخصی ها؛ نیروهای اطلاعات و نیروهای امنیتی صورت گرفته است.

تعداد بازداشت شدگان اجتماعی حدود ۳۸۳۵ نفر بوده است که از این میزان تنها ۸۸۹ نفر در چهارشنبه سوری بازداشت شدند.
تعدادی از بازداشت شدگان با جرائم ساختگی مثل شرکت در میهمانی های مختلط، بی حجابی، مدیران کانال های تلگرامی، متکدیان و کودکان کار و… دستگیر شده‌اند.
بیش از ۱۲۰ تن از هموطنان از سایر ادیان شامل بهای؛ نوکیشان مسیحی یا زرتشتی نیز شامل بازداشتهای سال گذشته می شوند. این افراد به دلیل اعتقادات مذهبی‌شان بازداشت و تعدادی از آنها به حبسهای طولانی محکوم شدند.
گروه دیگری از بازداشت شدگان به اتهام جرائم اجتماعی همچون قاچاق مواد مخدر، قاچاق کالا؛ رشوه؛ سرقت و قتل و… دستگیر شدند. آمار بازداشت شدگان جرائم اجتماعی حدود ۵۹۰۰ نفر برآورد شده است.

قتل در بازداشتگاه‌ها

پس از اعتراضات سراسری در دی ماه سال ۹۶ و بازداشت حدود ۸ هزار تن از معترضین حداقل ۱۲ نفر در زندانهای حاکمیت ولایت فقیه زیر شکنجه به قتل رسیدند.

قتل تعدادی از آنان توسط ارگانهای حکومتی خودکشی عنوان شد. سینا قنبری جوان ۲۳ ساله در قرنطینه زندان اوین؛ وحید حیدری در بازداشتگاه اراک؛ محسن عادلی در دزفول تحت عنوان خودکشی زیر شکنجه جان باختند.

خالد قیصری در زندان کرمانشاه؛ سارو قهرمانی؛ کیانوش زندی و حسین قادری در زندان سنندج؛ قباد اعظمی در جوانرود؛ کیکاووس سیدامامی در زندان اوین؛ محمد نصیری در زنجان؛ شهاب ابطحی‌زاده در اراک؛ علی پولادی در چالوس و … در زیر شکنجه به قتل رسیدند.

همچنین در ۲۵تیر ماه ۹۶ اصغر نحوی پور معروف به اصغر پهلوان، جوان خوشنامی که در متروی شهرری به یک آخوندی که به چند دختر جوان تذکر داده بود معترض شد، با شلیک مستقیم و از نزدیک نیروی انتظامی در صحنه جان باخت. کشتن اصغر پهلوان انعکاس و نفرت زیادی را در جامعه نسبت به حاکمیت سرکوب ولایت فقیه ایجاد کرد.

قتل کولبران در مناطق مرزی؛ قتل با شلیک مستقیم نیروی انتظامی در شهرهایی چون آبدانان و زاهدان؛ قتل و مرگ زندانیان به دلیل عدم رسیدگی پزشکی از دیگر موارد قتلها در سال ۹۶ به شمار میرود.

اعتراض و اعتصاب غذای زندانیان

اعتصاب غذا تنها راه اعتراض زندانی و در شرایطی انجام می شود که زندانی در پایین ترین شرایط از نظر تعادل قوا و در بی حقوقی و فشار مطلق است. اعتصاب غذا تنها وسیله اعتراض با گذشتن از سلامت و جان خویش است. حاکمیت ولایت فقیه در ۳۹ سال گذشته همواره تلاش نموده چنین تبلیغ کند که اعتصاب غذای زندانی و هر حرکت اعتراضی درون زندان به مثابه حرکت تهاجمی و باج خواهانه و عاری از وجاهت قانونی و حقوقی است تا به این ترتیب دست شکنجه گران و بازجویان را برای نادیده گرفتن و حتی سرکوب اعتراضات در داخل زندانها باز بگذارد. اما مطالعه و بررسی همه اعتصاب ها در زندانها نشان می دهد که زندانیان برای رساندن فریاد خود علیه ظلم و ستم در زندانها بعنوان آخرین گزینه؛ به اعتصاب روی میآورند.
از فروردین تا آخر اسفند ۹۶ حدود ۱۸۰ اعتصاب غذای اعتراضی در زندانهای ایران شکل گرفته است. بعضی از اعتصاب غذاها جمعی و اکثرا بصورت انفرادی بوده است.

خواسته های زندانیان  اعتصابی طی سال ۱۳۹۶

زندانی سیاسی محمد نظری از ۱۸ مرداد سال ۹۶ به مدت بیش از ۹۰ روز دست به اعتصاب  غذا زد. از روز ۸مرداد زندانیان سیاسی بند۴سالن۱۲ زندان رجایی شهر(گوهردشت کرج) در اعتراض به یورش گارد ویژه و انتقال اجباری به سالن۱۰ دست به اعتصاب ‌غذا زدند. این زندانیان در اعتراض به شرایط سالن فوق امنیتی ۱۰ که در آن ۴۰ دوربین کار گذاشته شده و در هر اتاق نیز ۶ دستگاه شنود نصب گردیده؛ اعتصاب غذا کرده بودند. این اعتصاب غذا ۴۰ روز طول کشید و حمایتهای داخلی و بین المللی زیادی در پی داشت.

زندانی سیاسی محمدصابر ملک رئیسی زندانی بلوچی که از ۱۷ سالگی در زندان به عنوان گروگان نگهداری می شود، در اعتراض به شرایط غیر انسانی زندان اردبیل و عدم رسیدگی به پرونده اش از اوایل آذر ماه دست به اعتصاب غذا زد. او در حالی که دست و پایش را با زنجیر بسته بودند مورد ضرب و شتم شدید قرار گرفت.
سهیل عربی در اعتراض به پرونده سازی برای همسرش اقدام به یک اعتصاب غذای طولانی کرد. وی با یک فاصله زمانی کوتاه مجددا در تاریخ ۴ بهمن ماه در اعتراض به  انتقال وحشیانه زندانیان سیاسی آتنا دائمی و گلرخ ابراهیمی ایرایی بیش از ۵۰ روز است که در اعتصاب غذاست. این اعتصاب همچنان ادامه دارد.
همچنین آتنا دائمی و گلرخ ابراهیمی ایرایی در اعتصاب به جابجایی خود به زندان قرچک ورامین اعتصاب غذا کردند. هم اکنون گلرخ ابراهیمی در اعتراض به این امر بیش از ۴۰ روز است که در اعتصاب غذاست.
پیش از این اعتصاب غذای ۷۰ روزه آرش صادقی در اعتراض به دستگیری همسرش و اعتصاب غذای آتنا دائمی در اعتراض به پرونده سازی برای خواهرانش را داشتیم.

با آرزوی ایرانی آزاد که در آن هر شهروند بتواند بدون هیچ مانعی دین و آیین خود را انتخاب کند؛ هر کس بتواند آزادانه عقاید و انتقادات خود را علیه حاکمیت بیان کند؛ و هیچ اجباری در زندگی شخصی افراد نباشد؛‌ سال ۹۶ را در حالی به پایان می بریم که برای عموم زندانیان در زندانهای جمهوری اسلامی؛ آرزوی روزهای خوش آزادی را داریم. با امید به آن که دیگر کسی به خاطر اعتقاداتش و مخالفتش با حاکمیت راهی زندان نشود.