در پی خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریمهای تازه این کشور علیه ایران، پتر آلتمایر، وزیر اقتصاد آلمان نگران معاملات تجاری شرکتهای آلمانی و اروپایی با ایران است. او میگوید بهشکل قانونی، دولت آلمان راهی برای محافظت شرکتهای آلمانی از تحریمهای آمریکا علیه ایران ندارد. لودریان، وزیر خارجه فرانسه نیز نسبت به این موضوع اظهار نگرانی کرده و آمریکا را مورد انتقاد قرار داده است. ترامپ در این میان گفته که امیدوار است به توافق عادلانهای با ایران برسد.
پتر آلتمایر، وزیر اقتصاد آلمان جمعه ۱۱ مه / ۲۱ اردیبهشت در گفتوگو با شبکه رادیویی این کشور درباره اختلافهای اروپا و آمریکا بر سر برجام و اعمال تحریمهای تازه علیه ایران گفت تهدید متقابل یکدیگر فضای موجود را نه فقط در عرصه سیاسی که در عرصه اقتصاد جهانی نیز تشدید خواهد کرد.
او تأکید کرد که آمریکا همچنان متحد آلمان و اروپا در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است و نباید حتی بهشکل کلامی نیز فضا را متشنج کرد.
آلتمایر از ایالات متحده خواست تا در زمینه تحریمها علیه ایران به شرکتهای آلمانی و اروپایی اطمینان قانونی ارائه دهد. او گفت: «بهطور قانونی، دولت فدرال هیچ راهی برای محافظت از شرکتها از تصمیمات آمریکا ندارد.»
پس از توافق هستهای با ایران که ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) به امضا رسید کشورهای اروپایی، از جمله آلمان هیئتهای بزرگ اقتصادی خود را به ایران فرستادند تا باب مذاکرات و توافقهای اقتصادی جدید را بگشایند و در این مدت صدها شرکت اروپایی قراردادهایی با ایران بستند. سطح همکاریهای تجاری ایران و اروپا پس از برجام ۶۰ درصد افزایش پیدا کرد.
پیش از توافق هستهای و در زمان تحریمهای جهانی علیه ایران حجم مبادلات اقتصادی ایران و آلمان از سالانه ۱۲ میلیارد دلار به ۲ میلیارد دلار کاهش پیدا کرد. این رقم در عمر ۸۰ ساله روابط ایران و آلمان کمسابقه بود. پس از برجام حجم مبادلات بین دو کشور افزایش یافت و ایرانیها توانستند به فنآوریهای نو در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر دست پیدا کنند. با این حال حجم مبادلات اقتصادی ایران و آلمان در سال گذشته میلادی سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون یورو بود و این نزدیک به یک سوم رقمی است که انتظار میرفت پس از برجام تحقق یابد.
براساس آمار اتاق بازرگانی ۱۰ هزار شرکت آلمانی در حال حاضر با ایران روابط تجاری دارند و حدود ۱۲۰ شرکت با پرسنل خود در ایران مشغول کار هستند. در چنین وضعیتی تحریمهای تازه آمریکا فعالیت این شرکتها در ایران را مختل میکند.
وزیر اقتصاد آلمان میگوید در این شرایط دولت آلمان میتواند قانون بیمه دولتی اعتبار صادرات بهمنظور تضمین صادرات شرکتهای آلمانی به ایران استفاده کند تا این شرکتها را تا حدودی محافظت کند.
ریچارد گرنل، سفیر آمریکا در آلمان، سهشنبه ۸ مه / ۱۸ اردیبهشت کمی پس از اعلام خروج آمریکا از برجام توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در پیامی توئیتری نوشت: «شرکتهای آلمان فعال در ایران باید هر چه سریعتر فعالیت خود را در آنجا متوقف کنند.» این پیام سفیر آمریکا با واکنشهای منفی در آلمان مواجه شد.
از سوی دیگر ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه روز گذشته (پنجشنبه) از تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران و ایجاد محدودیت برای شرکتهای فرانسوی و اروپایی طرف معامله ایران انتقاد کرد و گفت آمریکا قبل از آنکه دست به چنین کاری بزند باید با اروپاییها گفتوگو کند.
او اقدام آمریکا را «اعمال فراسرزمینی قوانین این کشور» خواند و آن را غیرقابل قبول دانست.
پس از توافق هستهای، فرانسه به یکی از بزرگترین شرکای تجاری اقتصاد ایران تبدیل شد. در ۱۱ ماه نخست سال ۲۰۱۶ میلادی (۹۵-۹۴) میزان مبادلات تجاری میان ایران و فرانسه به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن سه برابر شد. قراردادهای پژو و رنو، دو شرکت خودروسازی بزرگ فرانسویها و همچنین ورود هواپیماهای ایرباس به ایران از نتایج بازگشت فرانسویها به میدان تجارت با ایران بوده است.
اما اکنون آمریکا شش ماه به شرکتهای اروپایی مهلت داده تا به سرمایهگذاریهای خود در ایران پایان دهند. وزارت خزانهداری ایالات متحده شب گذشته (پنجشنبه) اعلام کرد که با همکاری امارات متحده عربی یک شبکه تبادلات ارزی سپاه پاسداران را شناسایی و به موجب آن شش فرد و سه نهاد ایرانی را تحریم کرده است.
اکنون بزرگترین دغدغه کشورهای اروپایی چگونگی ادامه تجارت اقتصادی شرکتهای اروپایی با ایران است و این موضوع شکاف بزرگی بین اروپا و آمریکا ایجاد کرده است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در تازهترین اظهارات خود درباره ایران در یک تجمع انتخاباتی در ایالت ایندیانا گفت: «امیدوارم به توافق عادلانهای با ایران برسیم و برای آن ها توافق بهتری باشد.»
او در این گردهمایی اعلام کرد که در صورت دستیابی به توافق جدید، آمریکا باید قادر باشد از پایگاههای نظامی ایران بازدید کند.
ترامپ درباره مذاکرات با کره شمالی و احتمال دستیابی به توافق هستهای با این کشور گفت: «ما وارد توافقی مثل توافق هستهای با ایران نخواهیم شد.»
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا بهمنظور فشار بیشتر بر ایران در زمینه برنامه هستهای جمهوری اسلامی و برنامه موشکی سپاه پاسداران، قصد دارد مذاکرات خود با متحدان آمریکا را ادامه دهد.
واشنگتن امیدوار است از سرگیری تحریمها علیه تهران که ممکن است اقتصاد این کشور را فلج کند، جمهوری اسلامی را مجبور به بازگشت به میز مذاکره کند.