گروه سیاسی: انتشار بیانیه اتحادیه اروپا درباره ایران واکنشهای مختلفی را در ایران به همراه داشته است. این بیانیه که با پاسخ وزارت امور خارجه ایران هم مواجه شد نسبت به بیانیه قبلی اتحادیه در همین ارتباط رویکردی تندتر دارد و این امر نشانگر آن است که تنشها و چالشهای میان اروپا و ایران در یک سال اخیر رو به افزایش بوده است.
در یک سال گذشته بیشتر دولتهای عضو اتحادیه اروپا در موضوع خروج آمریکا از توافق هستهای همچون مقامات ایران به دولت ترامپ معترض هستند و همین موضوع سبب آن شده بود که برخی در داخل تصور کنند شکاف اروپا و ایالات متحده در این موضوع لزوما به معنای شکاف میان این بازیگر صحنه بینالملل در همه موضوعات است. امروز اما با دقت در بیانیه “جمعبندی درباره ایران” اتحادیه اروپا بهتر از گذشته میتوان از این نکته سخن گفت که اروپاییها به همان میزان که در موضوع برجام در نقطه مقابل دولت ترامپ قرار گرفتهاند و با اقداماتی نظیر به سرانجام رساندن سازوکار ویژه مالی در پی حفظ برجام و کاهش اثرات منفی تحرکات و اقدامات آمریکا بر توافق هستهای هستند.
در سایر موضوعات نگرانیها و حتی سیاستهای نسبتاً مشابهی با دولت آمریکا را در دستور کار خود قرار دادهاند با نگاهی دقیقتر به این بیانیه و البته از آن مهمتر اظهارات فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مقامات سه کشور مهم اتحادیه (E۳) فراسه، بریتانیا و آلمان شاهد آن هستیم که اروپاییها در یک سال اخیر بیشتر از گذشته نسبت به سیاستهای منطقهای جمهوری اسلامی، آزمایشهای موشکی و همینطور موضوع حقوق بشر متمرکز شدهاند و ادامه این روند ممکن است شرایط پیچیدهای را در روابط ایران و اروپا به وجود بیاورد. بی توجهی به به نشانههای تهدیدآمیز در عرصه بینالملل سبب پیچیدگی وضعیت و سختتر شدن شرایط برای حل مشکل میشود.
بهعنوان نمونه اگر دستگاه دیپلماسی در اواخر دهه هشتاد پیش از آنکه پرونده هستهای ایران به شورای امنیت منتقل شود این خطر را جدی گرفته بود و رویکردی تازه را در مذاکرات مورد استفاده قرار میداد شاید دیگر شاهد تحریمهای گسترده نفتی و بانکی مورد حمایت جامعه جهانی و از آن خطرناکتر قرار گرفتن ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد نبودیم. یا اگر در یک سال ابتدایی دولت ترامپ که هنوز آمریکا در برجام بود راهی دیگر را برگزیده بودیم شاید امروز وضعیتی دیگر را در سیاست خارجی و همینطور اقتصاد تجربه میکردیم.
موضوع فراز و نشیبها در روابط ایران و اتحادیه اروپا در یک سال اخیر نیز همین تصاویر آشنا را یادآوری میکند و بیانیه اخیر اعضای اتحادیه نشانهای روشن و مشخص از این نکته است که ادامه مسیر گذشته ممکن است چالشهای بزرگی را فرا روی کشور قرار دهد. به نظر میآید ضروری است تا با استفاده از تجارب گذشته آن اشتباههای محاسباتی و اهمال در تصمیمگیری را تکرار نکنیم و قبل از آن که بیشتر از این دیر شود با طرحی نو و خردمندانه وارد مواجهه دیپلماتیک با دولتهای غربی شویم.