حدود ده روز پس از «گام نهایی» ایران در عدول از مسئولیتهای برجامی خود، خبرگزاری رویترز روز سهشنبه، ۲۴ دیماه، خبر داد که سه کشور اروپایی شریک برجام قرار است مکانیسم ماشه را علیه تهران فعال کنند.
بر اساس بند ۳۷ برجام، سازوکار حل اختلاف که «مکانیسم ماشه» نیز خوانده میشود به طور خودکار میتواند در نهایت تمام تحریمهای بینالمللی گذشته ایران را بار دیگر فعال کند.
بر اساس این بند، اگر هر یک از سه کشور اروپایی امضاکننده توافق اتمی (بریتانیا، آلمان و فرانسه) به این نتیجه برسند که ایران توافق را نقض کرده میتوانند روند بررسی اختلاف را به جریان بیندازند که ظرف مدتی کمتر از ۶۵ روز این مسئله به شورای امنیت ارجاع داده خواهد شد و این نهاد ممکن است از سرگیری سریع تحریمها علیه ایران را تصویب کند.
حال رویترز به نقل از دو دیپلمات اروپایی خبر داده است که این سه کشور نهایتا به نتیجه رسیدهاند که این مکانیسم را فعال کنند.
تصمیم ایران همزمان با افزایش شدید تنش بین ایران و آمریکا اعلام شده است.
رویترز در گزارش خود میگوید که بریتانیا و آلمان و فرانسه قرار است روز سهشنبه رسما به اتحادیه اروپا اطلاع دهند که در واکنش به «نقض تازه» برجام توسط جمهوری اسلامی قصد دارند این مکانیسم را فعال کنند.
منابع دیپلماتیک رویترز هدف از این اقدام اروپا را «تلاش برای نجات برجام از راه بررسی اقداماتی که لازم است ایران برای بازگشت انجام دهد» توصیف کردهاند.
جمهوری اسلامی ایران روز یکشنبه، ۱۵ دیماه، «گام پنجم و نهایی» کاهش تعهدات برجامیاش را اعلام کرد و توضیح داد که در گام پنجم «آخرین مورد کلیدی از محدودیتهای عملیاتی خود در برجام، یعنی محدودیت در تعداد سانتریفیوژها را کنار میگذارد».
ایران از ۱۸ اردیبهشت سال جاری، در سالگرد خروج آمریکا از برجام، رسما کاهش «برخی» تعهداتش در «چارچوب این توافق» را در قالب چند «گام» اعلام کرده بود.
در واکنش به این اقدام پنجم، رویترز در همان زمان به نقل از یک دیپلمات اروپایی نوشت که هنوز تصمیمی برای واکنش به گام پنجم گرفته نشده، ولی «به طور فزایندهای» این احتمال وجود دارد که «مکانیسم ماشه» به اجرا گذاشته شود.
متعاقب این اظهار نظر، وزیران خارجه اتحادیه اروپا روز جمعه، ۲۰ دی، نشستی اضطراری در رابطه با پایان دادن به تعهدات عملیاتی ایران برگزار کردند.
رویترز در گزارش خود به نقل از دو دیپلمات میگوید که در عین فعال شدن مکانیسم ماشه، قرار نیست «تحریمهای ایران بازگردد».
اروپاییها از مهرماه سال جاری تاکنون چند بار به ایران هشدار دادهاند که اگر گام دیگری بردارد که «چشمگیر» باشد «مجبور» به خروج از توافق اتمی خواهند شد.
در مقابل وزیر خارجه ایران با تاکید بر این که «بعید است اروپا از برجام خارج شود» چند بار گفته است که اگر اروپاییها «اقدام عملی برای ایفای تعهدات خودشان» انجام دهند، ایران نیز اقداماتش را به عقب برمیگرداند.
نخستوزیر بریتانیا: برجام با توافقنامه ترامپ جایگزین شود
بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس، روز سهشنبه از رئیسجمهور آمریکا دونالد ترامپ خواست تا توافق هستهای ایران را با یک توافق جدید مورد تأیید خود ترامپ جایگزین کند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، آقای جانسون دربارهٔ توافق موسوم به برجام گفت: «اگر قرار است آن را کنار بگذاریم، پس بیایید آن را جایگزین کنیم و بگذارید آن را با توافق ترامپ جایگزین کنیم.»
نخستوزیر بریتانیا با ذکر اینکه «این میتواند یک راه عالی برای ادامه راه باشد»، گفت: «من یک درگیری نظامی بین ما، ایالات متحده و ایران نمیخواهم، بیایید تنشها را کاهش بدهیم.»
دونالد ترامپ همواره برجام را یک توافق «بد» نامیده و خواستار جایگزین شدن آن با یک توافق فراگیرتر با ایران شده است.