سازمان ملل متحد برای نخستین بار، اسرائیل را به برپاکردن «رژیم آپارتاید» علیه فلسطینیها متهم کرد.
سازمان ملل: اسرائیل رژیم آپارتاید برپا کرده
گزارش منتشرشده از سوی «کمیسیون اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل برای آسیای غربی» (ESCWA) چهارشنبه ۱۵ مارس در نتیجهگیری خود مینویسد که «اسرائیل یک رژیم آپارتاید برپا کرده که کل مردم فلسطین را تحت سلطه خود درآورده است.»
اتهام آپارتاید از سوی منتقدان اسرائیل بارها علیه این دولت ابراز شده، اما این نخستینباری است که سازمان ملل متحد در یکی از گزارشهای خود این لفظ را در مورد اسرائیل به کار میبرد.
آپارتاید پیش از این لفظی بود که درباره حکومت آفریقای جنوبی از سالهای ۱۹۴۸ تا ۱۹۹۱ به کار می رفت. آپارتاید در زبان آفریکانس به معنای «جدایی» یا «وضعیت جدا بودن» است.
آپارتاید در ۱۹۴۸ و از سوی «حزب ملی» (نشنال پارتی) به عنوان سیاست کلی حکومت آفریقای جنوبی تحت همین نام به اجرا درآمد. حزب ملی جمعیت آفریقای جنوبی را به چهار گروه نژادی متمایز «سفید»، «سیاه»، «رنگینپوست» و «سرخپوست» تقسیم و آنها را در ۱۳ فدراسیون نژادی سازماندهی کرد.
اکنون آپارتاید به لحاظ حقوقی و با توجه به تجربه آفریقای جنوبی به رژیم تبعیض و جداسازی نژادی نظاممند و نهادینه گفته میشود. به این اعتبار، و بنابر گزارش سازمان ملل، اکنون اسرائیل در مظان این اتهام قرار دارد که تبعیض و جداسازی نژادی را نهادینه کردهاست.
گزارش یادشده مدعی است که «تقسیم و جداسازی استراتژیک مردم فلسطین» روش اصلی اسرائیل برای تحمیل آپارتاید بوده. بر این مبنا، اسرائیل فلسطینیان را به چهار گروه تقسیم کرده و برای هر کدام از آنها «قوانین، سیاستها و اقدامات متفاوتی» در نظر گرفته است.
ریما خلف، دبیر اجرایی کمیسیون آسیای غربی این گزارش را «نخستین مورد از این نوع» از سوی یک آژانس سازمان ملل توصیف کرد. او که در بیروت، هنگام رونمایی از این گزارش سخنرانی میکرد، گفت که گزارش کمیسیون آسیای غربی «صراحتاً و صادقانه نتیجه میگیرد که دولت اسرائیل یک دولت نژادپرست است و نظامی آپارتاید برپا کرده که مردم فلسطین را تحت تعقیب و آزار قرار میدهد.»
هنوز مقامهای اسرائیلی رسماً واکنشی نسبت به این گزارش نشان ندادهاند.
مولف اصلی گزارش کمیسیون آسیای غربی سازمان ملل، ریچارد فالک، بازرس سابق سازمان ملل در سرزمینهای فلسطینی است. او استاد بازنشسته آمریکایی حقوق بینالملل از دانشگاه پرینستون و نویسنده ۲۰ جلد کتاب در این زمینه است.
فالک سال ۲۰۰۸ از سوی سازمان ملل به عنوان گزارشگر ویژه برای رسیدگی به «وضعیت حقوق بشر در سرزمینهای فلسطینی اشغالشده از ۱۹۶۷ به بعد» منسوب شد.
گزارش کمیسیون آسیای غربی نتایج خود را مبتنی بر «پژوهش دانشگاهی و مدارک غیرقابل انکاری» میداند که نشان میدهند «اسرائیل جنایت آپارتاید را مرتکب شده است.» اگرچه این گزارش میافزاید که «تنها حکمی از سوی یک دادگاه بینالمللی میتواند این ارزیابی را معتبر سازد.»
ریچارد فالک پیش از ترک مسئولیت خود در مقام گزارشگر ویژه در ۲۰۱۴ گفته بود که سیاستهای اسرائیل حامل خصیصههای غیرقابل قبول استعمار، آپارتاید و پاکسازی قومی هستند.
این گزارش احتمالاً رابطه بین دولت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر راستگرای اسرائیل با سازمان ملل را بیش از گذشته دچار بحران خواهد کرد. این رابطه در دسامبر گذشته به خاطر صدور قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه شهرکسازیهای اسرائیل پرتنش شد.