فرانسوا فیلیپ شامپاین، وزیر امور خارجه کانادا در یک گفتوگوی تلویزیونی گفت فکر نمیکند هدف قرار گرفتن هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط پدافند موشکی سپاه پاسداران ناشی از خطای انسانی باشد. او از عزم کشورش برای ادامه تحقیقات مستقل درباره این رویداد خبر داد.
بخشی از لاشه هواپیمای اوکراینی که با موشکهای پدافند هوایی سپاه بر فراز آسمان تهران ساقط شد
این مقام دولتی در پاسخ به پرسش خبرنگار شبکه تلویزیونی «سی بی سی» کانادا مبنی بر احتمال عمدی بودن شلیک به هواپیمای مسافربری اوکراینی در آسمان تهران گفت:
«باید اجازه دهیم فرآیند تحقیقات پیش برود. ما شاهد شلیک موشکهایی به این هواپیما بودیم که این برای من سوالات زیادی پدید میآورد.»
او همچنین از همکاری دولت کانادا با هیأت ایمنی حمل و نقل و یک تیم پزشکی قانونی به منظور گردآوری «تمامی دادههای امنیتی لازم» برای انجام ارزیابی مستقل درباره این رویداد خبر داد و گفت:
«[دولت کانادا] از نظر جنایی به مظنونان یا شاهدان عینی دسترسی ندارد اما دولتهای کانادا و اوکراین با همکاری یکدیگر و با تمام توان در حال جمعآوری همه اطلاعات امنیتی موجود برای شناسایی مسببان این تراژدی هستند.»
هواپیمای مسافربری اوکراینی با ۱۶۷ مسافر و ۹ خدمه، روز ۱۸ دی ۱۳۹۸، ساعاتی پس از حملات موشکی ایران به پایگاههای آمریکا در خاک عراق، شش دقیقه پس از بلند شدن از باند فرودگاه خمینی توسط پدافند موشکی سپاه پاسداران ساقط شد و همه سرنشینان آن کشته شدند.
دستکم ۱۳۹ نفر از مسافران هواپیما ایرانی و ۵۷ نفر از آنها ایرانی-کانادایی بودند. مقامات جمهوری اسلامی پس از سه روز کتمان حقیقت ماجرا، در نهایت روز ۲۱ دی ماه به شلیک موشک پدافندی سپاه پاسداران به سوی این هواپیما به دلیل «خطای انسانی» اعتراف کردند.
پس از گذشت حدود یکسال از این رویداد و علیرغم فشارهای داخلی و بینالمللی، مقامات جمهوری اسلامی ایران نه تنها عاملان و آمران این جنایت را معرفی نکردهاند، بلکه همچنان از انجام تحقیقات مستقل در این زمینه خودداری میکنند.
رالف گودِیل، مشاور نخستوزیر کانادا و مسئول کمک به خانواده قربانیان سرنگونی پرواز تهران-کییف اما روز سهشنبه ۱۶ دسامبر/ ۲۵ آذر ماه در گفتوگو با خبرگزاری رویترز اعلام کرد با در نظر گرفتن سوابق پنهانکاری در حکومت جمهوری اسلامی، نمیتوان انتظار داشت مقامات ایرانی تحقیقات مستقل و شفافی درباره سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی انجام دهند.
به گفته او، پس از گذشت یکسال «بسیاری از جزییات مهم این رویداد همچنان پنهان مانده است».
رالف گودِیل از دولت کانادا خواسته تا با نشان دادن یک اراده خستگی ناپذیر درباره این پرونده، از به فراموشی سپرده شدن این رویداد جلوگیری کند.
اواسط مهرماه امسال/ اوایل ماه اکتبر هم دولت کانادا از تشکیل یک تیم تحقیقاتی مستقل برای بررسی شواهد مربوط به سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی خبر داده بود.
همچنین سازمان بینالمللی هوانوردی غیرنظامی سازمان ملل (ایکائو) روز هفتم نوامبر/ ۱۷ آبان ماه، از مقامات ایران خواسته بود تا به روند تحقیقات در مورد سرنگونی هواپیمای اوکراینی توسط پدافند موشکی سپاه پاسداران، شتاب بیشتری بدهند.
از سوی دیگر اما پرداخت غرامت هواپیمای اوکراینی که در پیشنویس لایحه بودجه ۱۴۰۰ ردیفی به آن اختصاص داده شده بود، در لایحه ارائه شده به مجلس حذف شد.
لعیا جنیدی، معاون حقوقی حسن روحانی پیشتر اعلام کرده بود در لایحه بودجه سال آینده ردیفی برای پرداخت تا ۲۰۰میلیون یورو به عنوان غرامت هواپیمای اوکراینی از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی تعیین شده است.
جنیدی گفته بود:
«شاید هم منبع جایگزین دیگری معرفی شود اما فعلا یک فکر برای منبع این کار همین صندوق توسعه ملی است.»
این خبر اعتراض خانوادههای کشتهشدگان هواپیمای اوکراینی را به دنبال داشت و حامد اسماعیلیون، سخنگوی انجمن خانوادههای کشتهشدگان در واکنش به آن گفت:
«دولت و مجلس و تمام ارکان آن نظام منحوس چطور به سپاه گره خوردهاند و مخارج شلیک به بچهها و جنایات سپاه پاسداران را هم از جیب مردم برمیدارند. از صندوق توسعه کشور پول برمیدارند تا غرامت کثافتکاری و جنایت سپاه پاسداران را پرداخت کنند. هم از نان مردم بزنند هم خانوادههای جانباختگان را یک عمر شرمنده مردم کنند.»