برنامه‌ دولت و مجلس برای حذف یارانه: جایگزینی یارانه «شبه نقدی»، طرح رفراندوم حذف یارانه‌ نقدی

پس از سخنان چند روز گذشته مقام‌های دولت ابراهیم رئیسی و مجلس شورای اسلامی مبنی بر لزوم حذف یارانه‌های پنهان و «برگزاری رفراندوم برای حذف یارانه نقدی»، مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاداتی برای تبدیل یارانه نقدی به «شبه یارانه» ارائه کرد.اقدامات هماهنگ دولت رئیسی و مجلس شورای اسلامی در زمینه‌سازی برای حذف یارانه‌های نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی که از سال ۸۹ تاکنون به افراد پرداخت می‌شود درحالی است که در جریان رای‌گیری خرداد ماه نامزدها وعده‌های مختلفی درباره افزایش یارانه نقدی بیان کرده بودند.مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان کرد که «یارانه شبه نقدی، یارانه‌ای است که به صورت کالا و خدمات یا پرداخت نقدی برای استفاده روی آن کالا و خدمات در اختیار افراد» قرار می‌گیرد. ین مرکز در گزارش خود تاکید کرد با تبدیل یارانه نقدی به «یارانه شبه نقدی» دولت می‌تواند مردم را به مصرف یک کالا یا خدمت خاص ترغیب کند و به همین دلیل در مورد یارانه شبه نقدی «باید فروش مجدد کالای یارانه‌ای یا معاوضه کارت اعتباری یارانه‌ای با پول نقد بسیار دشوار باشد» تا افراد نتواند آن را به نحو دیگر استفاده کنند.در گزارش مرکز پژوهش‌ها تاکید شده که مزایای استفاده از یارانه شبه نقدی بسیار بیشتر از یارانه نقدی ولی همزمان هشدار داد که یارانه شبه نقدی در صورتی که شرایط استفاده از آن رعایت نشود مضر است و در مواردی شکل اجرای آن می‌تواند به گسترش فساد منجر شود.مسعود میرکاظمی، وزیر نفت دولت احمدی‌نژاد از زمان انتصاب به عنوان رییس سازمان برنامه و بودجه در دولت ابراهیم رئیسی به طور مکرر درباره «یارانه‌های پنهان» و لزوم حذف آن سخن گفته است.میرکاظمی از جمله گفت که در ایران «ارزش دلاری یارانه پنهان ۶۳ میلیارد دلار» است و «یارانه حامل‌های انرژی نزدیک به یک ‌هزار و ۷۰۰ هزار میلیارد تومان» است. رییس سازمان برنامه و بودجه افزود که یک عده که وضعیت مالی مطلوبی دارند و دارای اموال و دارایی زیادی هستند، بیشترین سهم را می‌برند اما یک فرد روستایی، سهم بسیار اندکی از یارانه انرژی دارد.میرکاظمی همچنین گفت: «طبقه‌ای که طی دهه‌ها بیشترین انتفاع را از یارانه‌های پنهان برده است، به دلیل برخورداری از انواع رسانه، ذهن افکار عمومی را از ثروت غیرنقدی که تحت عنوان یارانه پنهان به جیب طبقه برخوردار جامعه می‌رود، منحرف کرده است.»در گزارشی که سازمان برنامه‌ و بودجه کشور نیز درباره اجرای لایحه بودجه ۱۳۹۸ منتشر کرد نیز عنوان شده است که یارانه پنهان در این سال حدود ۶۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است.پس از سخنان رییس سازمان برنامه و بودجه دولت رئیسی بود که ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها، شانزدهم شهریور ماه از طرح «برگزاری رفراندوم به منظور حذف یارانه‌های آشکار و پنهان» در مجلس شورای اسلامی خبر داد. ابوترابی گفت که با توجه به رقم بسیار بالای یارانه نقدی که در سال پرداخت می‌شود، بر اساس اصل ۵۹ قانون اساسی و ماده ۳۶ قانون همه‌پرسی، تقاضای برگزاری رفراندوم به منظور حذف یارانه‌های آشکار و پنهان و پرداخت مستقیم به مردم را تهیه کرده‌ایم.این نماینده مجلس با بیان اینکه «یارانه‌های پنهان و آشکار دو برابر بودجه سالیانه کشور است»، افزود: «افراد مرفه جامعه بیست و پنج برابر مستضعفین از یارانه استفاده می‌کنند».ابوترابی گفت که در حال حاضر طرح رفراندوم برای حذف یارانه‌ها در سامانه طرح‌های مجلس بارگذاری شده است و تاکنون ۲۲ نفر از نمایندگان آن را امضا کرده‌اند و برای طرح در صحن علنی مجلس به ۱۰۰ امضا نیاز است.مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، نیز یکی دیگر نمایندگانی است که خواهان تغییر شکل فعلی پرداخت یارانه‌ نقدی است، این نماینده گفت که لازم است روش پرداخت یارانه پنهان در کشور هدفمند شود اما در‌عین‌حال نباید در اجرای آن به کسی آسیبی هم برسد و ما معتقدیم چنین چیزی شدنی است.