در پی اقدام جمهوری اسلامی مبنی بر جلوگیری از دسترسی بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تاسیسات شرکت تکنولوژی سانتریفیوژ ایران (تسا) در کرج، آمریکا و اتحادیه اروپا خواستار دسترسی فوری این بازرسان به این مجتمع شدند.آمریکا روز دوشنبه ۵ مهر در بیانیهای به شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی نوشت: «ما از ایران میخواهیم بدون هیچ تاخیری به آژانس دسترسی لازم را ارائه دهد.»همچنین در بیانیه آمریکا آمده است: «اگر ایران این کار را انجام ندهد، ما در روزهای آینده، با سایر اعضای شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد واکنش مناسب رایزنی نزدیک خواهیم کرد.» همزمان اتحادیه اروپا از ممانعت ایران برای دسترسی آژانس به تاسیسات تسا در کرج عمیقا ابراز نگرانی کرد.در بیانیه این اتحادیه تاکید شده که این اقدام جمهوری اسلامی خلاف توافق اخیر میان رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی و محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران است.اتحادیه اروپا با اشاره به بیانیه اخیر آژانس اضافه کرد که تمام فعالیتهای آژانس که در آن توافق ذکر شده، برای حفظ تداوم اطلاعات درباره برنامه اتمی ایران ضروری است.این اتحادیه که تاکنون مسئولیت مدیریت مذاکرات وین برای احیای احتمالی برجام را برعهده داشته، از ایران خواست بدون تاخیر به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به تاسیسات تسا را بدهد و از گروسی نیز خواست در صورت لزوم، در این باره به شورای حکام آژانس گزارش دهد. بریتانیا، فرانسه و آلمان هم در بیانیه مشترکی با ابراز نگرانی عمیق از نقض توافق آژانس از سوی ایران، از تهران خواستند فورا دسترسی آژانس به تاسیسات کرج را فراهم کند. این سه کشور نوشتند در روزهای آینده ضمن مشورت با شرکای خود درباره مراحل بعدی، اقدام مناسب در این زمینه را بررسی میکنند.با این حال، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در آژانس، در توییتی نوشته در جلسه شورای حکام تاکید کرده ممانعت ایران از دسترسی به تاسیسات کرج نقض توافقات پادمانی نیست بلکه اجرای ناقص اقدامات شفافساز داوطلبانه از سوی ایران است. بنابر توافقی که چند هفته قبل پس از سفر رافائل گروسی به تهران میان ایران و آژانس صورت گرفت قرار شد که جمهوری اسلامی پس از قطع چند ماهه بازرسان آژانس به دوربینهای نظارتی، اجازه دهد آنها به این دوربینها دسترسی پیدا کرده و کارت حافظه دوربینها را تعویض کنند.علاوه بر این مقرر شد که کارتهای حافظه تعویض شده با مهروموم مشترک ایران و بازرسان آژانس، برای نگهداری در اختیار ایران باشد.با این حال، آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارش روز یکشنبه خود، چهارم مهر ماه، اعلام کرد که ایران در تصمیمی مغایر با مفاد توافق اخیر با آژانس، اجازه دسترسی و تعویض کارت حافظه به مجتمع تسا، تاسیسات تولید سانتریفیوژ در کرج، را به بازرسان نداده است. این مجتمع چند ماه قبل بنابر گزارشهای اعلام شده مورد حمله پهپادی قرار گرفت و با آنکه مقامهای جمهوری اسلامی ابتدا وقوع چنین حملهای را تکذیب کردند، پس از دو هفته آن را تایید کردند ولی گفتند که خسارت عمدهای به تسا وارد نشده است.کاظم غریبآبادی، سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمانهای بینالمللی مستقر در وین گفت که گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد دوربینهای مجتمع تسای کرج و دقیق نبوده و فراتر از تفاهمات حاصله در بیانیه مشترک است.بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران هم گزارش تازه آژانس را «غلط» خوند و گفت نامهای از طرف ایران برای آژانس ارسال و نسبت به این اقدام غیر سازنده اعتراض شده است.کاهش دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات اتمی ایران در پی لغو اجرای پروتکل الحاقی و در نتیجه افزایش تنش میان ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی در حالی است که مذاکرات وین متوقف باقی مانده است.استفان کلمنت، سفیر و رئیس نمایندگیهای اتحادیه اروپا در وین دوشنبه، 27 سپتامبر، ضمن حمایت از آژانس بینالمللی انرژی اتمی در خصوص پرونده ایران، از تهران خواست فورا به بازرسان آژانس اجازه دهد تا به مجتمع تسای کرج دسترسی داشته باشند رئیس نمایندگیهای اتحادیه اروپا ممانعت ایران از اقدام بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای بازرسی مجتمع تسای کرج را رویکردی خطرناک توصیف کرد.
او درباره پرونده هستهای ایران خواستار از سرگیری مذاکرات وین به منظور احیای توافق هستهای سال 2015 شد.کلمنت ضمن تقدیر از تلاشهای رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای تداوم نظارتهای آژانس بر فعالیتهای هستهای ایران، از مقامات تهران خواست تا در اولین زمان ممکن به مذاکرات وین بازگردنداو همچنین در توییتی نوشت، «مذاکرات وین باید از جایی که در 20 ژوئن متوقف شده بود، ادامه پیدا کند.»
آمریکا ایران را به پاسخی مناسب تهدید کرد
ایالات متحده آمریکا در جلسه دوشنبه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکید کرد که ایران باید به بازرسان بینالمللی اجازه دهد تا وارد مجموعه تسای کرج شوند و درباره نصب دوربینهای نظارتی که قبلاً درباره آن با رافائل گروسی، مدیر آژانس بینالمللی انرژی اتمی توافق کرده بود، اقدام کند.
آمریکا تأکید کرد، مقامات ایرانی در صورت جلوگیری از فعالیت بازرسان آژانس برای بازرسی تاسیسات اتمی کرج با اقدامات شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی مواجه خواهند شد.
به گزارش خبرگزاری «رویترز» ایالات متحده آمریکا هشدار داد که اگر ایران اجازه بازرسی تاسیسات خود را ندهد، در روزهای آینده با سایر اعضای هیئت مدیره آژانس رایزنی خواهد کرد تا درباره پاسخ مناسب علیه ایران به توافق برسند.
ایران: توافق با گروسی شامل مجتمع تسای کرج نمیشود
از سویی کاظم غریبآبادی، سفیر و نماینده ایران در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین، با انتقاد از گزارش شب گذشته آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد دوربینهای مجتمع تسای کرج آن را غیر دقیق دانست.
او در توییتر خود نوشت که «گزارش آژانس فراتر از تفاهمات حاصله در بیانیه مشترک بود.»
غریب آبادی افزود، «تصمیمهای ایران در مورد تجهیزات نظارتی آژانس صرفا بر مبنای ملاحظات سیاسی بوده و نه حقوقی و از اینرو، آژانس نمیتواند و نمیبایست حقی برای خودش در این زمینه قائل شود.»
نماینده دائم ایران در آژانس در ادامه گفت: «در طول گفتوگوها در تهران و اخیرا در وین نیز به طور واضح خاطرنشان گردید از آنجا که تحقیقات امنیتی و قضایی در مورد مجتمع تسای کرج همچنان ادامه دارد، تجهیزات نظارتی این مجتمع در زمره تجهیزات تحت سرویس فنی قرار نمیگیرند.»
اظهارات غریب آبادی پس از آن بیان شد که آژانس بینالمللی یکشنبه اعلام کرد که ایران نتوانست شرایط توافقنامهای که دو هفته پیش با آن امضا کرده و به موجب آن بازرسان مجاز به نگهداری تجهیزات نظارتی در کشور هستند، را به طور کامل اجرا کند. آژانس توضیح داد که از 20 تا 22 سپتامبر، مقامات ایرانی به بازرسان بینالمللی اجازه دادند تجهیزات نظارتی ویژه آژانس را نگهداری و کارت حافظه دوربینهای نظارتی را در تاسیسات هستهای این کشور به جز تاسیسات شهر کرج تعویض کنند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، یکشنبه در بیانیهای گفت، تصمیم تهران با شرایط توافق شده در بیانیه مشترک منتشر شده در 12 سپتامبر مغایرت دارد. او همچنین تاکید کرد که جلوگیری از تعویض کارت حافظه دوربینهای تاسیسات کرج در تضاد با توافق ایران با آژانس است.