بهدنبال سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران و دیدار با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی این کشور، بیانیهای مشترک پس از این دیدار منتشر شد که بر اساس آن، تهران متعهد شده است تا 20 مارس (دو هفته دیگر) درباره آثار اورانیوم کشفشده در سه مرکز هستهای اعلامنشده خود به آژانس توضیح مکتوب ارائه دهد.
بر اساس این بیانیه مشترک، آژانس نیز پس از دریافت توضیحات کتبی ایران، ظرف دو هفته این اطلاعات را مرور کرده و به ایران پاسخ خواهد داد.
این بیانیه خبر داد، این نهاد بینالمللی درصورت لزوم، پس از پاسخ خود به ایران میتواند دیدارهایی جداگانهای با مقامات این کشور در تهران برگزار کرده تا درخصوص اطلاعات ارائهشده، توضیحات بیشتری دریافت کند.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرده است که درنظر دارد نتیجه مربوط به ارزیابی خود را «پیش از برگزاری جلسه شورای حکام» در ژوئن سال جاری گزارش کند.
مدیرکل آژانس، شنبه 5 مارس، برای ملاقات با برخی از مقامات ایران از جمله محمد اسلامی به تهران سفر کرده بود.سفر آقای گروسی به تهران در شرایطی انجام شده که مذاکرات احیای برجام به مرحلهای سرنوشتساز رسیده و در روزهای پایانی مذاکرات، ایران خواستار پایان یافتن بحثهای مربوط به این مکانهای شده است ولی آژانس خواستار شفافسازی و توضیح ایران در این زمینه شده است.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در بدو ورود تهران گفته بود که احیای برجام بدون حل و فصل مسائل تهران با آژانس امکانپذیر نخواهد بود.
پیشتر در گزارشها آمده بود که بازررسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی چهار محل «مشکوک» را در ایران شناسایی کردهاند که یک مورد آن در تورقوزآباد، حومه تهران، و یک مورد دیگر در اصفهان است که هر دو آنها «در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ احتمالا با هدف از بین بردن رد اورانیوم تخریب شدهاند».
در بیانیه مشترک آژانس بینالمللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی ایران اما به سه مکان اشاره شده است که نشان میدهد طرفین درباره یکی از مسائل مورد بحث به توافق رسیدهاند.
رافائل گروسی نیز در نشست خبری خود با اشاره به این بحث،گفت درباره این موضوع «سوال دیگری در این مقطع نداریم. سوالاتی بوده، کار راستی آزمایی انجام شده و فعلا کار دیگری برای روشن شدن موضوع نداریم».
مقامهای حکومت ایران پیش از این گفته بودند که ادعاهای مطرح شده در این زمینه «سیاسی» است و خواستار بستن پروندههای مرتبط با این مکانها شده بودند.
در مقابل مقامهای دولت اسرائیل که اطلاعات مربوط به دو نقطه از این مکانها یعنی تورقوزآباد و آباده فارس را افشا کردهاند، از مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، خواستهاند که درخواست ایران را برای بستن پروندههای باز ایران در آژانس را نپذیرد.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در آخرین گزارش خود درباره برنامه هستهای ایران تخمین زده است که ایران از ماه نوامبر پارسال تاکنون ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد غنیسازی شده خود را دو برابر کرده و به بالای ۳۲ کیلوگرم رسانده است.
روزنامه آمریکایی والاستریت جورنال روز ۱۲ اسفند با اشاره به این اطلاعات آژانس، گزارش داده که این میزان از ذخایر اورانیوم در صورت رساندن غلظت آن به ۹۰ درصد برای تولید یک بمب هستهای کافی است.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفته است با توجه به محدودیتهای اعمال شده توسط جمهوری اسلامی در زمینه فعالیت و نظارت این نهاد بینالمللی در ایران، تعیین رقم دقیق ذخایر اورانیوم کشور ممکن نیست.
کشورهای اروپایی عضو برجام همراه با آمریکا طی هفتههای گذشته هشدار دادهاند که در وضعیت فعلی ایران میتواند در یک دوره خیلی کوتاه به مواد اولیه لازم برای تولید بمب هستهای دسترسی پیدا کند.
آمریکا و شرکای غربی خود میگویند با احیای برجام زمان گریز هستهای از وضعیت فعلی که سه هفته برآورد شده است به شش ماه افزایش خواهد یافت.
گروسی در نشست خبری مشترک با اسلامی تصریح کرده بود، در صورتی که ایران و آژانس درباره «مسائل پادمانی» به نتیجه نرسند، توافق درباره برجام دشوار خواهد بود.
مدیرکل آژانس پس از بازگشت از تهران نیز در نشستی خبری در وین گفت: «یکی از چیزهایی که میخواهیم از ایران بدانیم این است که برای تجهیزات ذخیره شده در سایت تورقوز آباد چه اتفاقی رخ داده است.»
رد پای آثار اورانیوم کشفشده به کجا میرسد؟
مقامهای جمهوری اسلامی پیشتر از مذاکرهکنندگان غربی در وین خواستهبودند از آژانس بینالمللی انرژی اتمی بخواهند موضوع چند سایت که در آنها اورانیوم با منشا فعالیت انسانی پیدا شده، مختومه اعلام شود.
گروسی پیشتر نیز تصریح کرده بود، او و هیچ مقام دیگری در آژانس نمیتوانند پرونده آثار اورانیوم کشفشده در ایران را بدون رسیدگی کامل و دستیابی به حقیقت، مختومه اعلام کنند.
مقامات آژانس بارها از ایران درخصوص آثار اورانیوم غنیشده در برخی تاسیسات اتمی این کشور توضیح خواسته اما به گفته گروسی، این کشور پاسخ کافی نمیدهد.
گفته میشود اسرائیل شواهد مربوط بهوجود آثار اورانیوم در مراکز هستهای ایران را در اختیار آژانس قرار داده است.
بر اساس گزارش جدید آژانس بینالمللی انرژی هستهای که نسخهای از آن پنجشنبه 3 مارس در اختیار «رویترز» قرار گرفته، ذخایر اورانیوم غنیشده با خلوص بالا در ایران به سطح مورد نیاز برای ساخت بمب اتمی نزدیک شده است..مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرده است، در صورتی که تهران درباره آثار اورانیوم کشفشده در مراکز هستهای اعلامنشده خود توضیحی ارائه ندهد، توافق در برجام «دشوار» خواهد بود