‘شرم بر شما’: زلنسکی چطور از سخنرانی برای رسیدن به خواستههایش استفاده میکند
درحالی که ارتش اوکراین سرسختانه در میدان میجنگد، ولادیمیر زلنسکی هم نبرد اطلاعاتیاش در پایتختهای مختلف غربی را ادامه میدهد.
او در دو هفته گذشته برای مجلس ۱۰ کشور اروپایی سخنرانی کرده است و همهجا با تشویقهای پرشور مواجه شده است.
او با تیشرت سبز و ریشی که چند روزی است اصلاحنشده از طریق لینک زنده ویدئویی از پایتخت تحت محاصره کشورش پیغامهایی میفرستد و معمولاً با مشتی گره کرده در انتهای ویدئو، سخنرانیاش را تمام میکند. درحالی که تشویق حاضران اوج میگیرد، ناپدید میشود. او عجله دارد. طبیعی است مردی در شرایط او مشکلات حیاتیتری دارد که باید به آنها برسد.
جاناتان ایال، عضو انستیتوی سلطنتی امنیت، اندیشکده دفاعی و امنیتی بریتانیا، میگوید: “او میداند چطور روح کشورش را به نمایش بگذارد. و این نهفقط در صحبت کردنش بلکه در ظاهرش و حتی در پسزمینهای که جلوی آن حرف میزند هم دیده میشود.”
مشابه و متفاوت
سخنرانیهای زلنسکی که اولین آنها سوم ماه مارس برای نمایندگان پارلمان بریتانیا انجام شد، یک هدف اضطراری و مشخص دارند: جلب حداکثری حمایت بینالمللی. رئیسجمهور زلنسکی این سری سخنرانیهای بهدقت طراحیشده را در این مدت ادامه داده است.
آقای زلنسکی در این سخنرانیها روی اتفاقهای تاریخی مهم و حوادث دردناک از سقوط دیوار برلین گرفته تا حمله ۱۱ سپتامبر در نیویورک و واشنگتن انگشت میگذارد.
در سخنرانی پاریس به سه اصل ملی فرانسوی یعنی آزادی، برابری و برادری و در ژاپن فاجعه اتمی را یادآوری میکند.
صحبتهای او سرپوشیده و ملاحظهکارانه نیست. قرار هم نیست باشد. این سخنرانیها احساسات عمیق را هدف قرار میدهند.
آقای زلنسکی برای رسیدن به اصل مطلب وقت تلف نمیکند. تنها یک تا دو دقیقه از سخنرانیاش در لندن نگذشته بود که نبرد ۱۳ روزه اوکراین را با نبرد بریتانیا در جنگ جهانی دوم که نتیجهاش تعیینکننده دوران جدیدی برای این کشور بود، مقایسه کرد.
بعد از اشاره به مسئله شکسپیر (بودن یا نبود)، ناگزیر به چرچیل هم رسید. البته آقای زلنسکی از چرچیل نام نبرد اما به شکل ظریفی سخنرانی مشهور چهارم ژوئن چرچیل در سال ۱۹۴۰ را بهنحوی که فراخور اوکراین شود تغییر داد.
او گفت: “ما در جنگلها خواهیم جنگید، در دشتها، در ساحلها، در شهرها و روستاها، در خیابانها و در تپهها خواهیم جنگید.”
اما درحالی که سری سخنرانیهای پارلمانی آقای زلنسکی ادامه پیدا کرد، اشارههای تند و تیزتری هم به آنها اضافه شد. او از اینکه بهتندی غرب را به خاطر حمایت نکردن کافی از اوکراین سرزنش کند، ابایی ندارد.
قدرت شرم
نومی کلر لازار، پروفسور روابط عمومی و بینالمللی دانشگاه اوتاوا میگوید: “او درهر یک از سخنرانیهایش به شما میگوید چه طور فردی هستید. چه جور ملتی هستید؟ اگر نتوانستهاید آنطور که درخور این لحظه حساس است عمل کنید، بر شما شرم باد.”
در سخنرانیاش برای کنگره آمریکا که پر از اشارات مختلف به جنگ در پرل هاربر، مارتین لوتر کینگ و مجسمههای حکشده در کوه راشمور بود، آقای زلنسکی شوندگانش را با لحنی بسیار غیر دیپلماتیک هدف قرارداد. او درخواست کرد: “ما از شما میخواهیم واکنش نشان بدهید. به ترور واکنش نشان بدهید. این خواسته زیادی است؟”
رئیسجمهور زلنسکی از روش ایجاد شرم برای جا انداختن پیامش در پارلمان ایتالیا استفاده کرد
در سخنرانی روز سهشنبه برای نمایندگان پارلمان ایتالیا، آقای زلنسکی دوباره از شیوه ایجاد شرم در مخاطبانش استفاده کرد. او به نمایندگان حاضر یادآوری کرد که افراد زیادی از حلقه نزدیک پوتین تعطیلات خود را در ایتالیا میگذرانند.
او با کنایه گفت: “مقصد تعطیلات قاتلها نباشید.”
به نظر پروفسور لازار، آقای زلنسکی بهعنوان رئیسجمهور کشوری که بی دلیل مورد تهاجم قرارگرفته است این حق را پیدا کرده که چنین صحبت کند. او میگوید: “در حالت عادی شما نمیتوانید در جمع قانونگذاران خارجی حاضر شوید به آنها بگویید شرم بر شما. مگر اینکه توانسته باشید خودتان را در جایگاه داور اخلاقی قرار دهید.”
از نقطه دید رئیسجمهور کشوری که قصد آغاز جنگ را نداشته و حالا مورد تهاجم کشوری قرار گرفته است شاید تا حدی قابل درک باشد که آقای زلنسکی احساس میکند لازم است وضعیت راحت و ازخودراضی مخاطبهایش را تکانی بدهد.
اوریسیا لوتسویچ از اندیشکده چتم هاوس در لندن میگوید: “فکر میکنم او و اعضای گروهش کلافه شدهاند. آنها حس نمیکنند مردم واقعاً تحت تاثیر شرایط آنها قرارگرفتهاند.”
به احترام ایستادن
آقای زلنسکی بعد از هر یک سخنرانیها که با کمک دستیار نزدیکش دیمیترو لیتوین نوشته است، با شور و شوق مخاطبانش روبرو میشود. سیاستمداران از لحن و گفتمان غیرمعمول و مستقیم او به وجد میآیند و همزمان با جرقههای خشم بهحق رهبر اوکراین با حسی از ناراحتی میخکوب میشوند.
اما او برای مردم کشور خودش و خطاب به آنها همصحبت میکند.
او به زبان اوکراینی حرف میزند و از پوشیدن لباسهای شیکی که رسم چنین سخنرانیهایی است سر باز میزند. این تغییر ظاهر برای سیاستمداری که میزان مقبولیتش در میان مردم چند ماه قبل از شروع جنگ پایین آمده بود تأثیر شگفتانگیزی داشته است.
نمایندگان مجلس کانادا به احترام آقای زلنسکی سه دقیقه ایستاده کف زدند
تا قبل از شروع جنگ، سابقه آقای زلنسکی بهعنوان بازیگر کمدی جنبه نامناسبی از گذشتهاش محسوب میشد.
اما حالا بعد از حمله روسیه، یک ابزار مفید شده است.
پروفسور لازار میگوید: “کمدین ها با ایجاد همین رابطههای نزدیک با مخاطبانشان گذران زندگی میکنند. این هسته اصلی کارشان است. گاهی احساس معذب شدن ایجاد میکنند، گاهی به شوق میآورند و این همان چیزی است که ما را میخنداند.”
این اجراهای آقای زلنسکی که پیام ساده و سرراستی دارند – به ما کمک کنید – مخاطب نهایی دیگری هم دارد: مردم عادی در غرب.
پروفسور لازار توضیح میدهد: “او تلاش میکند یک نوع فشار از پایین به وجود بیاورد. فشاری که مردم عادی به دولتهایشان می آورند بسیار اهمیت دارد چون آنچه او دارد تقاضا میکند برای دولتها هزینه بسیار بالایی خواهد داشت.”
تنظیم دستور کار
در نهایت اصل قضیه همین است. آقای زلنسکی این سخنرانیهای مجازی برای پارلمانها و قانونگذاران جهان را صرفاً برای جلب ترحم آنها انجام نمیدهد. اوکراین برای بقای خود در حال جنگ است و فقط در صورت حمایت بیوقفه نظامی متحدانش میتواند از عهده این نبرد بربیاید.
هفتهها است که آقای زلنسکی از ناتو میخواهد منطقه پروازممنوع در آسمان اوکراین اعلام کند. او میداند به این خواستهاش نخواهد رسید. اما شاید بتواند به خواسته دیگرش برسد. خانم لوتسویچ میگوید: “فکر میکنم آنها درخواست منطقه پروازممنوع را تکرار میکنند چون میدانند جوابش نه است اما در عوض میخواهند ببینند درازای این نه، چه کمک دیگری میتوانند به دست بیاورند. فکر میکنم این استراتژی را در پیشگرفتهاند.”
روز سهشنبه، رئیس دفتر آقای زلنسکی، آندری یارمک، گزینه دیگری بهجای منطقه پروازممنوع مطرح کرد. او گفت: “خواهش میکنیم یا منطقه پروازممنوع اعلام کنید و یا پدافند ضد هوایی قابلاطمینان به ما بدهید.”
تلاشهایی برای بهبود سیستم دفاع هوایی اوکراین در حال انجام است و ایالاتمتحده ظاهراً در حال فراهم کردن مقداری سلاح دفاعی قدیمی اما قابل استفاده ساخت روسیه برای اوکراین است.
جاناتان ایال میگوید تلاشهای بیوقفه زلنسکی و شیوهای که در پیش گرفت دارد به نتیجه میرسد.
رهبران غربی برای بررسی شیوههای برخورد با این جنگ جلسه دارند، و یکی از دستور کارهای جلسهشان این است که: “چه سلاحها و ابزارهای دفاعی دیگری میتوانیم به زلنسکی بدهیم.”