رئیس جمهوری مولداوی، کشوری کوچک در شرق اروپا و در جنوب غرب اوکراین با حدود ۳ میلیون نفر جمعیت، روز سهشنبه پس از وقوع یک رشته انفجار در منطقه جداییطلب «ترانسنیستریا» اقدام به برگزاری نشست اضطراری شورای امنیت ملی کرد.
این نشست در حالی برگزاری شد که نگرانیها دربارۀ گسترش جنگ اوکراین به این کشور و از سر گرفتن درگیریها با جداییطلبان «ترانسنیستریا» در شرق آن که تحت حمایت روسیه هستند، بطور قابل توجهی افزایش یافته است.
روابط مولداوی با روسیه بهویژه از سال ۲۰۲۰ میلادی یعنی از زمان به قدرت رسیدن خانم مایا ساندو، اولین رئیس جمهوری زن در این کشور که طرفدار اتحادیه اروپاست، تیره شده است و همین موضوع این هراس را بوجود آورده است که حضور گسترده نیروها و تانکهای روسی در خاک اوکراین، بر سرنوشت همسایۀ جنوبی آن نیز تاثیر بگذارد.
«ترانسنیستریا» کجاست و چرا تحولات آن خبرساز شده است؟
برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید نگاهی گذرا به دلیل جدایی این منطقه از مولداوی داشته باشیم.
مولداوی جامعهای عمدتاً روستایی است و طبق آمار بانک جهانی (سال ۲۰۱۸میلادی) حدود ۵۷ درصد از مردم این کشور در مناطق روستایی زندگی میکنند و عمده فعالیتشان نیز در بخش کشاورزی بویژه تولید شراب است. بسیاری از مردم مولداوی دو زبانه هستند؛ زبان رسمی آنها رومانیایی است و اکثر مردم به زبان روسی نیز صحبت میکنند.
مولداوی که زمانی بخشی از رومانی بود در سال ۱۹۴۰ میلادی در اتحاد جماهیر شوروی پیشین ادغام شد. پنج دهه بعد از آن با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، مولداوی نیز توانست در سال ۱۹۹۱ میلادی به استقلال برسد. اما در همان آغاز راه، میان دولت تازه استقلال یافته و جدایی طلبان منطقه «ترانسنیستریا» که میخواستند روابط خود را شوروی حفظ کنند، درگیریهایی روی داد و در نهایت نیز این منطقه با یک جنگ داخلی کوتاه از مولداوی جدا شد.
یورونیوز
باریکه جداییطلب «ترانسنیستریا» در مرز اوکراین و مولداوییورونیوز
منطقۀ ترانسنیستریای کنونی یک «باریکه مرزی» به وسعت کمی بیش از ۴ هزار کیلومتر مربع، در شرق مولداوی و در همسایگی اوکراین است. این منطقه هم اکنون به عنوان یک کشور مستقل عمل میکند و مقامات مولداوی نیز اعتراف میکنند که کنترلی بر آن ندارند.
دولت «ترانسنیستریا» که در حال حاضر یک دولت خودخوانده است و واحد پول و نیروهای امنیتی مخصوص به خود را دارد، هرگز از سوی جامعه بینالملل حتی از سوی روسیه به رسمیت شناخته نشد. با این وجود نزدیکی جغرافیایی آن به مرزهای اتحادیه اروپا باعث شد که در تمام این سالها، روسیه توجه ویژهای به آن نشان دهد.
این قلمرو حدودا ۵۰۰ هزار نفری، به شدت از نظر اقتصادی به روسیه وابسته است و سالهاست که از واردات رایگان گاز روسیه بهره میبرد. مسکو همچنین ۱۵۰۰ سرباز در این منطقه مستقر کرده است.
نام «ترانسنیستریا» در مجامع بینالمللی زمانی بر سر زبانها افتاد که هفته گذشته یک ژنرال روسی ادعا کرد که مسکو میخواهد جنوب اوکراین یعنی مناطق هم مرز با «ترانسنیستریا» را تصرف کند تا به این منطقه جداییطلب دسترسی مستقیم داشته باشد.
ژنرال رستم مینهکایف، معاون فرماندۀ نیروهای منطقه نظامی روسیه مرکزی در ۲۲ آوریل گفت که جمعیت روسیزبان مولداوی «تحت ظلم» واقع شدهاند. این اتهام و طرح موضوع «دفاع» از اقلیت روسزبان، یکی از بهانههای مسکو برای حمله به اوکراین نیز بود.
مولداوی که میترسد به هدف جدیدی برای مسکو آنهم پس از حمله سنگین روسیه به اوکراین تبدیل شود، پس از اظهارات رستم مینهکایف سفیر روسیه را به نشانۀ اعتراض احضار و اعلام کرد که چنین سخنانی «تهدید» تلقی میشود و مسکو باید به «تمامیت ارضی» این کشور احترام بگذارد.
اگرچه هنوز روشن نیست که آیا سخنان ژنرال مینهکایف منعکس کننده سیاستهای کرملین است یا خیر، اما همین سخنان باعث شد که موضوع جداییطلبان «ترانسنیستریا» به جدیترین چالش حال حاضر مولداوی تبدیل شود.