اجلاس جده برای امنیت و توسعه ظهر شنبه 25 تیر در پادشاهی عربی سعودی و با مشارکت جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا و سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج و رهبران مصر، اردن و عراق برگزار شد.
سران شرکتکننده در پایان این اجلاس با صدور بیانیه مشترکی تحت عنوان «بیانیه اجلاس جده» بر توافق جهت مقابله با همه فعالیتهای تهدیدکننده امنیت و ثبات در منطقه و پایبندی آمریکا به امنیت شرکا و دفاع از آنها در رویارویی با تهدیدات تاکید کردند.
در بیانیه پایانی «اجلاس جده برای امنیت و توسعه» آمده است که در پاسخ به دعوت سخاوتمندانه ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، پادشاه سعودی، سران کشورهای شورای همکاری خلیج و مصر و اردن و عراق و ایالات متحده آمریکا شنبه 16 ژوئیه 2022 با شرکت در اجلاس مشترکی در شهر جده در پادشاهی عربی سعودی شراکت تاریخی و تحکیم همکاریهای مشترک میان آنها در همه زمینهها را مورد تاکید قرار دادند.
سران شرکتکننده در اجلاس جده از تاکید رئیس جمهوری آمریکا بر اهمیتی که ایالات متحده بهشراکتهای راهبردی خود در منطقه خاورمیانه قائل است و همچنین تعهد همیشگی واشینگتن در قبال امنیت شرکای ایالات متحده و دفاع از خاک آنها و همچنین آگاهی آن از نقش محوری منطقه خاورمیانه در ارتباط میان دو اقیانوس هند و آرام با قارههای اروپا و آفریقا و دو آمریکایی شمالی وجنوبی استقبال کردند.
سران این کشورها بر دیدگاه مشترک خود برای ایجاد منطقهای که صلح و شکوفایی در آن برقرار باشد و اهمیت اتخاذ همه تدابیر لازم در راه حفظ امنیت منطقه و ثبات آن تاکید کردند. همچنین توسعه راهکارهای همکاری و تکامل بین کشورهای منطقه و رویارویی مشترک با چالشهای پیشرو و پایبندی به قواعد حسن همجواری و احترام متقابل و ضرورت احترام به حاکمیت و صلح منطقهای مورد تاکید قرار گرفت.
در همین راستا پرزیدنت بایدن بر تعهد ایالات متحده به تلاش برای تحقق صلح عادلانه، فراگیر و پایدار در خاورمیانه تاکید کرد. سران شرکتکننده در اجلاس نیز بر ضرورت دستیابی به راهحلی برای نزاع اسرائیلی- فلسطینی بر اساس راهحل دو کشور و همچنین اهمیت طرح صلح عربی تاکید کردند. همچنین بر ضرورت توقف کلیه اقداماتی تاکید شد که راهحل دو کشور را تضعیف میکند و در اینباره سران خواستار احترام به وضعیت تاریخی حاکم بر قدس و مقدسات آن شدند و نقش تولیت هاشمی براین اماکن را مورد تاکید قرار دادند.
رهبران حاضر در اجلاس جده بر اهمیت حمایت از اقتصاد فلسطینی و همچنین آژانس امدادرسانی و بهکارگیری پناهندگان فلسطینی، «UNRWA» تاکید کردند و بایدن نیز نقشهای مهم اردن و مصر و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج و حمایتهای آنها از ملت فلسطین و موسسات آن را ستود.
سران در این اجلاس بر عزم خود برای توسعه همکاریها و تکامل منطقهای و طرحهای مشترک میان کشورهای خود در جهت تحقق توسعه پایدار و رویارویی گروهی با چالشهای آب و هوایی از طریق تسریع در تحقق آرمانهای زیست محیطی و حمایت از ابتکارات و شراکتها و از جمله آن کاربرد اقتصاد دورانی کربن و توسعه منابع انرژیهای تجدیدپذیر تاکید کردند.
در این راستا توافقنامههای ارتباط شبکههای برق بین پادشاهی عربی سعودی و عراق و همچنین میانشورای همکاری خلیجی و عراق و میان سعودی و هر کدام از اردن و مصر و ارتباط برق میان مصر و اردن و عراق مورد تحسین قرار گرفت.
طرحهای ابتکار سعودی تحت عنوان «سعودی سبز» و «خاورمیانه سبز» که از سوی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی ارائه شدهاند نیز مورد تحسین قرار گرفتند و برای مشارکت مثبت و فعالانه همگانی جهت برگزاری موفقیتآمیز بیست و هفتمین دوره از کنفرانس سازمان ملل متحد درباره تغییرات آب و هوایی به میزبانی مصر و همچنین بیست و هشتمین دوره از کنفرانس سازمان ملل متحد درباره تغییرات آب و هوایی به میزبانی امارات متحده عربی و نیز نمایشگاه بینالمللی باغبانی 2023 به میزبانی قطر تحت عنوان «صحرای سبز، محیط زیستی بهتر 2023-2024 ، ابراز امیدواری کردند.
سران کشورهای شرکتکننده همچنین بر اهمیت تحقق امنیت انرژی و ثبات در بازارهای انرژی و اقدام برای تقویت سرمایهگذاریها در فناوریها و طرحهایی که هدف از آن کاستن از گازهای گلخانهای زدودن کربن در چارچوب تعهدات ملی باشد، تاکید کردند.
سران همچنین تلاشهای اوپک پلاس به منظور برقراری ثبات در بازارهای نفت در خدمت به منافع مصرف کنندگان و تولیدکنندگان و حمایت از رشد اقتصادی جهان و همچنین تصمیم اوپک پلاس مبنی بر افزایش تولید در ماههای ژوئیه و اوت و نیز نقش رهبری پادشاهی عربی سعودی در تحقق توافق میان اعضای اوپک پلاس را مورد تحسین قرار دادند.
سران در این اجلاس مجددا حمایتهای کشورهای متبوع خود را از معاهده عدم گسترش تسلیحاتهستهای و بهمنظور منع انتشار سلاح هستهای در منطقه ابراز داشتند. شرکتکنندگان همچنین مجددا از جمهوری اسلامی ایران خواستند تا بهطور کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و با کشورهای منطقه همکاری کند تا منطقه خلیج عاری از تسلیحات کشتار جمعی بماند و امنیت و ثبات منطقهای وبینالمللی حفظ شود.
سران در جده قویا تروریسم را در همه اشکال و ظواهر آن محکوم کرده و بر عزم خود برای تقویت تلاشهای منطقهای و بینالمللی جهت مبارزه با تروریسم و افراطگرایی خشونتبار و ممانعت از پشتیبانی مالی، مسلحسازی و بسیج برای گروههای تروریستی از میان همه افراد و نهادها و مقابله با همه فعالیتهای تهدیدکننده ثبات و امنیت منطقه تاکید کردند.
سران در جده قویا حملات تروریستی علیه غیرنظامیان و اماکن غیرنظامی و تاسیسات انرژی در کشورهای پادشاهی عربی سعودی و امارات متحده عربی و همچنین علیه کشتیهای تجاری در حال حرکت در آبراهههای حیاتی بینالمللی و تنگههای هرمز و باب المندب را محکوم کردند و بر ضرورت پایبندی به قطعنامههای ذیربط شورای امنیت و از جمله آن، قطعنامه 2624 شورای امنیت تاکید کردند.
سران حمایت کامل خود را از حاکمیت عراق و امنیت و ثبات این کشور و رشد و رفاه آن و همه تلاشهای آن در مبارزه با تروریسم تجدید کردند. همچنین نقش مثبتی که عراق در تسهیل ارتباط واعتمادسازی میان کشورهای منطقه ایفا میکند مورد استقبال قرار گرفت.
سران در اجلاس جده ضمن استقبال از اعلام آتشبس در یمن و تشکیل شورای رهبری ریاست برای رسیدن به راهحل سیاسی بر اساس مرجعهای طرحابتکار خلیجی و مکانیسمهای اجرایی آن و نتایج گفتوگوهای فراگیر ملی و قطعنامههای شورای امنیت و از جمله آن قطعنامه 2216 شورای امنیت، ابراز امیدواری کردند.
همچنین در این بیانیه از همه طرفهای یمنی خواسته شد تا فرصت را غنیمت شمرده و فورا گفتوگوهای مستقیم را تحت سرپرستی سازمان ملل متحد آغاز کنند. سران همچنین بر اهمیت تداوم حمایت و برآورده ساختن نیازهای انسانی و امدادرسانی و ارائه کمکهای اقتصادی و توسعهای به مردم یمن و تضمین رساندن آن به همه نقاط این کشور تاکید کردند.
سران در جده بر ضرورت گسترش تلاشها برای رسیدن به راهحل سیاسی جهت بحران سوریه مطابق با قطعنامه 2254 شورای امنیت که وحدت و حاکمیت این کشور را حفظ و آرمانهای مردم آن را محقق کنید، تاکید کردند. همچنین بر اهمیت فراهم ساختن حمایت لازم برای پناهجویان سوری و کشورهایی که از آنها میزبانی میکنند و همچنین رساندن کمکهای انسانی به همه مناطق سوریه تاکید شد.
در این اجلاس همچنین بر حمایت از حاکمیت لبنان و امنیت و ثبات آن و همه اصلاحات لازم برای بهبود اقتصادی این کشور و اجرای بهموقع انتخابات آن با حمایت ارتش و نیروهای امنیت داخلی و ضرورت احترام همه طرفها به قانون و زمان برگزاری انتخابات تاکید شد.
همچنین از همه تلاشهای صورت گرفته برای حل بحران لیبی بر اساس قطعنامههای ذیربط شورای امنیت و از جمله آنها قطعنامههای شماره 2570 و 2571 و ضرورت برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در نزدیکترین زمان ممکن و خروج بیدرنگ مزدوران و پیکارجویان خارجی از این کشور تاکید شد.
همچنین تلاشها برای تحقق ثبات در سودان و تکمیل و به موفقیت رساندن مرحله گذار در سودان و ترغیب توافق میان طرفهای سودانی و حفظ انسجام دولت و موسسات آن و پشتیبانی از سودان در مقابله با چالشهای اقتصادی مورد حمایت سران در اجلاس جده قرار گرفت.
در ارتباط با سد رنسانس اتیوپی سران شرکتکننده در اجلاس جده حمایتهای خود را از امنیت آبی مصر و راهحلی دیپلماتیک که منافع همه طرفها را محقق کرده و در صلح و شکوفایی منطقه نقش داشته باشد، ابراز داشتند.
در این راستا همچنین بر ضرورت دستیابی به توافق درباره آبگیری این سد و راهاندازی آن درجدولزمانبندی شده معقول بر اساس بیانیه ریاست شورای امنیت صادره در 15 سپتامبر 2021 و براساس قانون بینالمللی تاکید شد.
در ارتباط با جنگ در اوکراین سران کشورهای شرکت کننده در اجلاس جده بر ضرورت احترام به اصول قوانین بینالمللی و از جمله آن منشور سازمان ملل متحد و حاکمیت کشورها و تمامیت ارضی آنها و همچنین پایبندی به عدم بکارگیری زور یا تهدید به آن، تاکید کردند.
سران در جده از جامعه بینالمللی و همه کشورها خواستند تا تلاشهای مضاعفی را با هدف دستیابیبه راهحلی مسالمتآمیز و پایان دادن به درد و رنج مردم و حمایت از آوارگان و پناهجویان و آسیب دیدگان از جنگ در این اوکراین انجام دهند و صادرات غلات و دانهها و مواد غذایی را تسهیل و حمایت لازم را از امنیت غذایی کشورهای آسیب دیده بهعمل آورند.
در خصوص افغانستان نیز شرکت کنندگان بر اهمیت تداوم و گسترش تلاشها در راه حمایت از رساندن کمکهای بشردوستانه به افغانستان و مبارزه با خطر تروریستهای موجود در این کشور و تلاش برای دستیابی مردم افغانستان با همه طیفهای آنها به حقوق و آزادیهای بنیادین بهویژه در زمینه آموزش و دسترسی به خدمات بهداشتی بر اساس استانداردهای ممکن و حق آزادی اشتغال بهویژه برای زنان تاکید کردند. سران همچنین از نقش کشور قطر در پشتیبانی از امنیت مردم افغانستان و ثبات آنها قدردانی کردند.
سران در جده از آمادگیهای کشور قطر برای میزبانی جام جهانی 2022 استقبال کرده و مجدداحمایتهای خود را از تلاشها برای برگزاری موفقیتآمیز آن اعلام داشتند.
سران کشورهای ایالات متحده آمریکا، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج و رهبران مصر، اردن وعراق که در اجلاس جده برای امنیت و توسعه گردهم آمده بودند بر پایبندی خود به انعقاد مجدد چنین اجلاسی در آینده تاکید کردند.