آفتابكاران اخبار و مقالات دربارة ايران و مقاومت
میخائیل گورباچُف آخرین رهبر اتحاد شوروی بود که طی سالهای ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۱ هدایت این کشور را برعهده داشت. روستا زاده ای از استپ های روسیه که آمده بود تا دنیا را تغییر دهد. بسیاری در غرب گورباچف را به‌خاطر پایان جنگ سرد ستایش می‌کنند این در حالی است که او در روسیه چندان محبوب نبود.
معمار اصلاحات و فضای باز سیاسی
دوستان و همراهانش او را فردی جاه طلب، سخت کوش، کاریزماتیک و مهربان توصیف می کردند. اوهر چه در سلسله مراتب حزب کمونیست بالا می رفت بیش از پیش از ماهیت سیستمی که بهبود ناپذیر به نظر می رسید، سرخورده می شد. گورباچف با قرار گرفتن در راس اتحاد جماهیر شوروی دکترین دوگانه «پرسترویکا» یا اصلاحات اقتصادی و «گِلاسنوست» به معنای شفافیت و فضای باز سیاسی را مطرح کرد.
این در حالی است که پس از فاجعه چرنوویل در سال ۱۹۸۶ هیچ نشانه ای از شفافیت دیده نشد. مقامات شوروی ابتدا پنهان کاری کردند و سپس دست به انتشار اطلاعات نادرست زدند. گورباچف نوزده روز پس از این فاجعه برای نخستین بار با مردم روبرو شد و از ترس و وحشت موجود و نیز پذیرفتن اشتباه سخن گفت.
مسامحه پس از فرو ریختن نماد جنگ سرد
گورباچف پس از این حادثه بیش از همیشه مصمم به اجرای اصلاحات بود. وی در سال ۱۹۸۷ پیمان منع استفاده از موشک های هسته ای میان برد را با رونالد ریگان، رئیس جمهوری آمریکا امضا کرد. گورباچف و ریگان هر دو خواستار تغییر بودند و دوستی آنها در نهایت به خنثی کردن جنگ سرد کمک کرد.
آخرین رهبر شوروی نیروهای تغییر را فعال کرده بود و قصد نداشت این روند را متوقف کند. وی در سال ۱۹۸۹، زمانی که دیوار برلین به عنوان نماد جدایی شرق و غرب پس از ماه ها اعتراض فرو ریخت با رویکرد عدم مداخله از جنگ و خونریزی جلوگیری کرد.
کودتا و فروپاشی شوروی
اما مسامحه او به کشورهای بالتیک تعمیم نیافت. در ژانویه ۱۹۹۱ تمایلات استقلال طلبانه ساکنان لیتوانی توسط نیروهای شوروی سرکوب شد و در جریان ناآرامی ها ۱۳ غیرنظامی جان باختند.
نیروهای تندرو در کادر رهبری شوروی که مخالف اصلاحات گورباچف بودند اوت ۱۹۹۱ کودتایی نظامی را برضد وی تدارک دیدند. کودتا در مسکو اما با مقاومت مدنی و سپس ابتکار بوریس یلتسین، رئیس جمهوری روسیه شکست خورد.
گورباچف پس از سه روز حبس خانگی در کریمه به مسکو بازگشت. شکست کودتا اما آغاز یک پایان بود. گورباچف دسامبر ۱۹۹۱ استعفا کرد و چند روز پس از آن اتحاد جماهیر شوروی رسما از هم پاشید.
جایزه صلح نوبل
اصلاحات گورباچف در واقع زمینه ساز فروپاشی اتحاد شوروی بود. از او در جهان به عنوان مردی یاد می کنند که موفق شد با روشی صلح آمیز به جنگ سرد پایان دهد؛ بهانه ای که جایزه صلح نوبل را برایش به ارمغان آورد.
گورباچف همواره از اصلاحات به نیکی یاد می کرد و از عملکرد خود پشیمان نبود: «برخی افراد گورباچف را همچون موم (اشاره به شخصیتی نرم و شکننده) می پندارند. و حالا برایشان جالب نیست که این موم ظرف شش سال اینقدر تغییر کرده است. من انتخاب بسیاردرستی انجام دادم. اگر به آن زمان باز می گشتم همان انتخاب را می کردم اما بدون آنکه اشتباهات گذشته را تکرار کنم.»
واکنش‌های جهانی به درگذشت میخائیل گورباچف
درگذشت میخائیل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی، واکنش‌های جهانی را به دنبال داشت و از جمله جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، او را «رهبری نادر» نامید که «جهان را امن‌تر ساخت».
آقای گورباچف شامگاه سه‌شنبه پس از یک دوره بیماری سخت و مزمن در سن ۹۱ سالگی در مسکو درگذشت.
او که در سالهای ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۱ قدرت را در دست داشت با اصلاحات خود تلاش کرد فضای باز سیاسی در اتحاد جماهیر شوروی بیاورد، روابط مسکو با واشینگتن را بهبود ببخشد و مانع مداخله ارتش شوروی در انقلاب‌های کشورهای اروپای شرقی بشود.
جو بایدن در بیانیه‌ای گفت که گورباچف آینده‌ای متفاوت را تصور کرده بود و شجاعت آن را داشت که برای دستیابی به چنین آینده‌ای موقعیت خود را به خطر بیندازد.
رئیس جمهوری ایالات متحده افزود: «نتیجه [چنین اقداماتی] یک جهان امن‌تر و آزادی بیشتر برای میلیون‌ها نفر بود.»
میخائیل گورباچف تقریبا تمام دو دهه آخر عمر خود رادر حاشیه سیاست گذراند و پس از اقدام روسیه در انضمام شبه‌جزیره کریمه به خاک خود در سال ۲۰۱۴ و نیز حمله نظامی این کشور به اوکراین، به طور متناوب از کرملین و کاخ سفید درخواست می‌کرد که روابط خود را بهبود ببخشند.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، نهایت تاثر خود را از درگذشت او اعلام کرد. سخنگوی آقای پوتین به خبرگزاری اینترفکس گفت که او «تلگرام تسلیتی برای خانواده و دوستانش خواهد فرستاد».
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نیز از گورباچف به عنوان سیاستمداری نام برد که مسیر تاریخ را تغییر داد و گفت که «او بیش از هر فرد دیگری تلاش کرد تا جنگ سرد به پایانی صلح‌آمیز بینجامد».
بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، اظهار داشت: «من همواره شهامت و درستی او برای پایان دادن به جنگ سرد را ستایش می‌کنم… در زمانه‌ای که پوتین به اوکراین تجاوز نظامی کرده، تعهد نامتزلزل او به باز کردن جامعه شوروی الگویی برای همه ما خواهد ماند.»
همچنین اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، از آقای گورباچف به عنوان «یک رهبر قابل اعتماد و مورد احترام» یاد کرد و اظهار داشت: «او نقشی حیاتی در پایان یافتن جنگ سرد و فرو انداختن پرده آهنین ایفا کرد. او راه را برای اروپای آزاد گشود… این میراثی‌ست که ما فراموش نخواهیم کرد.»
آخرین رهبر اتجاد جماهیر شوروی چهره‌ای مورد احترام در غرب بود که گاهی با اسم مستعار و محبت‌آمیز گوربی از او یاد می‌شد. این احترام ناشی از کاهش تنش‌های هسته‌ای میان ایالات متحده و شوروی در دهه ۱۹۸۰ و بیرون آوردن اروپای شرقی از پشت پرده آهنین بود.
او در سال ۱۹۹۰ به خاطر مذاکره با رونالد ریگان، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، برای دستیابی به یک معاهده تاریخی هسته‌ای برنده جایزه نوبل صلح شد.
