حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران که به کشته شدن مسئول امنیتی این سفارتخانه و زخمی شدن چند نیروی حفاظتی منجر شد موجی از محکومیت بینالمللی را بهدنبال داشت و سفیر آذربایجان در فرانسه نیز ضمن محکوم کردن این حمله از ایران خواست کنوانسیون وین را اجرا کند.
لیلا عبداللهآوا، جمعه 7 بهمن در «توئیتر» خود نوشت: « ما به شدت هر گونه حمله به نمایندگیهای دیپلماتیک را محکوم میکنیم و خواستار اجرای کنوانسیون وین توسط کشور میزبان هستیم.»اشاره این دیپلمات آذربایجانی به کنوانسیون وین درباره روابط دیپلماتیک است که در سال 1961 تصویب شده است. بر اساس این کنوانسیون، کشور میزبان موظف است، امنیت سفارت کشور میهمان و افرادی که در آن اشتغال دارند را حفظ کند و اگر در این زمینه کوتاهی کند، کشور مهمان میتواند به دلیل اهمال در حفظ امنیت، به دادگاههای بینالمللی شکایت ببرد.
ویدیوهای منتشر شده از دوربینهای مداربسته ساختمان سفارت جمهوری آذربایجان نشان میدهد که پلیس جلوی درب سفارت هیچ اقدامی برای جلوگیری از ورود فرد مسلح به داخل ساختمان سفارت انجام نمیدهد.
پیش از این الهام علیاف، رئیس جمهوری آذربایجان، این حمله را اقدامی «تروریستی» خواند و تاکید کرد: «حملات تروریستی به مقرهای دیپلماتیک غیرقابل قبول است.»
آیخان حاجیزاده، رئیس بخش مطبوعات وزارت خارجه جمهوری آذربایجان هم در گفتوگو با شبکه ترکیهای «تیآرتی خبر» از احتمال تخلیه سفارت این کشور در تهران خبر داد.
حاجیزاده در پاسخ به پرسش مجری برنامه درباره انگیزه عامل حمله اظهار داشت: «باکو اعتقاد ندارد که حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در ایران به دلایل شخصی انجام شده باشد.»
واکنش پارلمان جمهوری آذربایجان
با تداوم واکنشها در ایران و جمهوری آذربایجان نسبت به حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران، پارلمان آذربایجان نیز در بیانیهای اعلام کرد که مسئولیت حمله به سفارت این کشور متوجه جمهوری اسلامی است.
نمایندگان پارلمان آذربایجان همچنین تاکید کردند که پس از به راه افتادن کمپینهای نفرتپراکنی علیه جمهوری آذربایجان در ایران، جمهوری اسلامی میبایست اقدامات پیشگیرانه در برابر حملات احتمالی به نمایندگی دیپلماتیک آذربایجان را انجام میداد.
مهاجم مرتبط با سپاه ؟
خبرگزاری غیررسمی ترند در آذربایجان به نقل از یک منابع آگاه نوشت مهاجم یاسین حسین زاده، شهروند ایرانی است و گمان می رود با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارتباط داشته باشد. به نوشته ترند کمپین گستردهای که علیه آذربایجان در ماههای اخیر در مطبوعات و دفاتر ایران به راه افتاده، منجر به این حمله شده است. مناسبات ایران و جمهوری آذربایجان پیش از این نیز با تنشهایی روبرو بوده است.
این خبرگزاری در گزارشی به حملات متعدد از بعد از انقلاب اسلامی به سفارتخانههای مختلف در ایران، از حمله به سفارت آمریکا در اولین سال انقلاب و سپس سفارتهای بریتانیا و عربستان سعودی اشاره کرده و نوشته است که این رفتار در جمهوری اسلامی بیسابقه نیست.
واکنش وزارت خارجه ایران
در حالیکه مقامات آذربایجانی، اهمال ایران در تامین امنیت سفارت این کشور را یادآوری میکنند، حسین امیرعبداللهیان در تماسی تلفنی با جیحون بایرامف، وزیر خارجه جمهوری آذربایجان، گفته است که نباید حمله مسلحانه به سفارت این کشور در تهران بر روابط دو کشور تاثیر بگذارد.
این اظهارات امیرعبداللهیان در حالی مطرح میشود که پیشتر، به دلیل برگزاری مانور نظامی ایران در مرز جمهوری آذربایجان و افتتاح کنسولگری ایران در منطقه قرهباغ مورد مناقشه با ارمنستان، روابط دو کشور را تیره و تار کرده بود.
پیامهای محکوم کردن حمله مسلحانه به سفارت آذربایجان
از زمان حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران، کشورهای مختلفی نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و آن را محکوم کردهاند.
لیور حیات، سخنگوی وزارت خارجه اسرائیل، جمعه 7 بهمن با انتشار بیانیه وزارت خارجه اسرائیل، ضمن محکومیت حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در ایران، در حساب «توئیتر» خود نوشت: «از حمله شنیع به سفارت آذربایجان در تهران که در آن رئیس حراست به قتل رسید، شوکه و اندوهگین هستیم. ما عمیقترین تسلیت خود را به مردم و دولت آذربایجان و خانواده قربانیان اعلام میکنیم و (امیدواریم) مجروحان (این حمله) هر چه سریعتر بهبود یابند.»
همزمان اتحادیه اروپا و وزرای خارجه قرقیزستان و گرجستان نیز این حمله را محکوم کرده و اعلام کردند که حمله علیه نهادهای دیپلماتیک و کارکنان آنها بر خلاف موازین حقوق بینالملل است.
واکنشهای جهانی
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در ایران را قویا محکوم کرد و گفت در کنار علیاف خواهاان تحقیقات فوری در این مورد است. پرایس افزود: «هر گونه حمله به دیپلمات ها یا مراکز دیپلماتیک در هر جایی غیرقابل قبول است.»
او تاکید کرد که «ایران بر اساس کنوانسیون ژنو مسئولیت حمایت از دیپلماتهای خارجی در ایران را بر عهده دارد.»
رئیس دورهای مجمع عمومی سازمان ملل، اسرائیل، روسیه، ژاپن، اوکراین، ترکیه، مصر، عراق، شورای همکاری خلیج فارس: و سفارتخانهای اروپایی این حمله را را محکوم کردند و برخی از آنها این حمله را “تروریستی” دانستند.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز جمعه در کانال تلگرامی خود نوشت کشورش از حملهای دیگر به سفارت آذربایجان “شوکه” شده است. او به همتایان آذربایجانی خود تسلیت گفت.
اولگ نیکولنگو، سخنگوی وزارت خارجه اوکراین در توییتی نوشت: «اوکراین قویا حمله امروز به سفارت آذربایجان در تهران را که باعث کشته شدن یکی از پرسنل امنیتی و مجروح شدن چندتن دیگر از آنها شد حکوم میکند. ما به عزیزان قربانی صمیمانه تسلیت میگوییم و بهبودی سریع را برای مجروحان آرزومندیم.»
حلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه، نیز به صراحت اعلام کرد: «هر تهاجمی علیه آذربایجان، تهاجم به ترکیه است».
“تروریستی نبود، شخصی بود”
با وجود آن که بسیاری کشورها، از جمله خود جمهوری آذربایجان این حمله را تروریستی دانستند، اما مقامهای ایران إصرار دارند که “اقدامی با انگیزه شخصی” و “غیرتروریستی” بوده است.
به گزارش ایسنا، حسین امیرعبداللهیان جمعه شب در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با رئیس بیمارستان شهدای تجریش و سفیر آذربایجان در ایران، گفت: «از نظر دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی ایران، اقدام مسلحانه صورت گرفته علیه سفارت آذربایجان در تهران، عملیات تروریستی و سازمان یافته نیست و با انگیزه شخصی صورت گرفته است.»
او افزود: «از همان ابتدای حادثه آقای رئیسی رئیس جمهور دستور اکید صادر کردند که این حادثه از نظر حقوقی و قضایی پیگیری شود و در مورد یکایک کسانی که احیانا در این موضوع قصور داشتهاند پیگیریهای حقوقی و قضایی انجام شود.»
پس از این حمله مهاجم به سفارت جمهوری آذربایجان دستگیر شد.
مقامهای ایران میگویند بازجویی ها از او آغاز شده است. وزیر خارجه ایران از تماس با “مقامات ذیربط از جمله وزیر کشور، وزیر اطلاعات، سازمانهای اطلاعاتی کشور و فرمانده کل فراجا” خبر داده و وعده پیگیری داده است.
قوه قضاییه ایران نیز در اطلاعیهای اعلام کرد که بر اساس تحقیقات اولیه انگیزه فرد مهاجم “کاملا شخصی” بوده است.
رسانههای ایران به نقل از متهم نوشتهاند که “آمده بود تا همسرش را به خانه ببرد که فروردین ماه امسال به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران مراجعه کرده و از آن پس به منزل مراجعه نکرده است.”
قوه قضاییه هم در اطلاعیه خود مینویسد: «بررسی سوابق متهم نشان میدهد متهم در ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ شکایتی را مبنی بر مفقودی همسرش در ارومیه ثبت کرده است. همسر وی اهل باکو بوده است» که «در ابتدای سال همسر فرد مهاجم با کمک دو نفر دیگر از اعضای خانواده اش به جمهوری اذربایجان می رود و دیگر برنمی گردد.»
با این همه، این نظر مطرح است که با توجه به اظهارات مقامهای آذربایجان و واکنش،های بینالمللی و نیز سابقه جمهوری اسلامی در حمله به سفارتخانهها اثبات غیرتروریستی بودن حمله به سفارت آذربایجان شاید هنوز به شواهد و مستندات بیشتری نیازمند باشد.