
هر ۲۶ دقیقه یک سند تازه به نام اوقاف ثبت میشود
نام سازمان اوقاف حالا سر زبانها افتاده است.
بعدازآنکه خبر سند زدن بخشی از کوه دماوند، در رسانهها و شبکههای اجتماعی داغ شد بسیاری درباره این سازمان صحبت میکنند.
سازمانی که بدون اغراق یکی از بزرگترین و تاریکترین سازمانهای اقتصادی ایران است.
نهتنها هیچ اطلاع عمومی درباره طول و عرض آن در دست نیست، بلکه برخلاف سایر سازمانهای دولتی و شبهدولتی، حتی نظارت محدودی هم روی فعالیتهای اقتصادی آن وجود ندارد.
سازمان اوقاف را شاید بتوان همردیف نهادهای بزرگ اقتصادی زیر نظر رهبری قرار داد، با این تفاوت که سازمان اداری نیمهدولتی آن باعث شده تا این سازمان کمتر در کانون توجه قرار بگیرد.
از نظر اداری اوقاف زیر نظر وزارت ارشاد است، اما در عمل حیات خلوت نهادهای مذهبی و سیاسی زیر نظر رهبر کشور است.
رییس اوقاف را وزیر ارشاد با تایید آیت الله خامنهای منصوب میکند و دولت و ریس جمهور نقشی در انتخاب او ندارند…
در حال حاضر سید «مهدی خاموشی»، رییس پیشین سازمان تبلیغات اسلامی، ریاست این سازمان را برعهده دارد.
روحانی بانفوذ نزدیک به آیتالله خامنهای که در شبکهسازی روحانیان معتمد رهبری باسابقه است.
او افراد مورداطمینان خود را از میان روحانیون بانفوذ در سازمان گسترده اوقاف در سراسر کشور مهرهچینی میکند.
این شبکه صاحباختیار یکی از بزرگترین بنگاههای اقتصادی ایران با درآمد و هزینههای نامعلوم است.
این سازمان در بودجه عمومی دولت یک ردیف اختصاصی دارد. اعتبارات اوقاف در بودجه سال ۱۳۹۹، بیش از ۲۴۴ میلیارد تومان است: حدود ۵۴ میلیارد تومان برای امور جاری و بیش از ۱۹۰ میلیارد برای امور عمرانی. معلوم نیست درآمدهای این سازمان چقدر است و دقیقا کجا هزینه میشود؛ اما مشخصا یک ریال از درآمدهای اوقاف به حساب خزانه واریز نمیشود.
منابع درآمدی سازمان بسیار وسیع و گسترده است. از درآمدهای نامعلوم حدود ۹هزار امامزادهها و بقاع متبرکه گرفته تا درآمد کلان حاصل از زمینها و املاک موقوفه.
هیچ گزارش معتبری درباره وضعیت مالی سازمان اوقاف وجود ندارد، اما حجم منابع مالی این سازمان به حدی هست که مسئولان آن از «آمادگی این سازمان در راستای کمک به حل بخشی از مشکلات اقتصادی دولت» صحبت میکنند.
روزنامه شرق در گزارشی که ۱۰ سال پیش به تاریخ ۲۳آذر۱۳۸۹ منتشر شده، نوشته درآمد حاصل از اجاره املاک موقوفی سازمان ۵۸ میلیارد تومان بوده است. اطلاعات این گزارش برگرفته از گزارش مرکز پژوهشهای مجلس است. با اینکه مسئولان سازمان اوقاف حاضر به ارایه اطلاعات و آمار نشدهاند، اما گفته شده سازمان اوقاف در آن مقطع بیش از ۷۰۰ هزار ملک وقفی در اختیار دارد که فقط ۱۰ درصد آن را اجاره داده و از این طریق بیش از ۵۸ میلیارد تومان درآمد داشته است.
این درآمد تاکنون رشد قابلملاحظهای داشته است. به گفته مقامهای این سازمان فقط در نیمه نخست سال ۱۳۹۸ درآمدهای سازمان نسبت به سال قبل از آن ۶۰ درصد رشد پیدا کرده است که حدود دو برابر بیش از کاهش ارزش پول بر اثر تورم است.
درآمدهای نامعلوم، تنها یک روی سکه تاریکخانه مالی سازمانی است که صدها میلیارد تومان بودجه دولتی به اضافه هزاران میلیارد تومان درآمد غیرشفاف دارد؛ اما روی دیگر سکه عدمشفافیت در هزینهها است. کسی نمیداند سازمان اوقاف با این پولها چه میکند. تاکنون هیچ گزارش شفافی درباره هزینهکرد مالی این سازمان منتشر نشده است. حتی دیوان محاسبات مجلس هم نظارتی بر هزینهکرد اوقاف ندارد. آنچه مشخص است این است که این سازمان مبالغ نامعلومی را صرف پرداخت حقوق کارکنان میکند، مقدار نامعلومی پول صرف رفعورجوع مشکلات و بازسازی امامزادهها میکند و مقدار نامعلوم دیگری را صرف کارهای نامعلوم دیگری میکند که همه از حسابوکتاب آن بیخبرند. البته در این میان مسئولان سازمان گهگاهی گزارش عملکرد هم ارایه میکنند و در خلال آن به برخی هزینههای سازمان اوقاف اشاره میکنند. بهعنوانمثال، مدیرکل امور اجتماعی و موسسات خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه به خبرگزاری ایرنا میگوید: «در سال ۱۳۹۸ یکسوم هیاتهای مذهبی از موقوفات حسینی بهرهمند شدند. توزیع ۷۰۰ هزار پرس غذا در بین سیلزدگان کشور، آزادسازی ۳۱۴ زندانی جرایم غیرعمد، توزیع ۵ هزار پرس غذا و بیش از ۵ میلیون بطری آب معدنی در بین زائران اربعین حسینی را از دیگر رسالتهای اجتماعی اوقاف و امور خیریه است.»