آفتابكاران اخبار و مقالات دربارة ايران و مقاومت
بعد از زندان رجاییشهر (گوهردشت)، حالا می‌خواهند زندان قزل‌حصار را تعطیل کنند. بهانه، رفاه شهروندان عنوان می‌شود اما فعالان حقوق بشر معتقدند هدف اصلی پاک کردن اسناد نقض حقوق بشر در زندان‌های ایران است.
به دنبال تعطیلی و تخلیه کامل زندان رجاییشهر کرج (گوهردشت سابق) و انتقال زندانیان آن، استاندار البرز خبر داده است انتقال زندان قزل‌حصار هم در دستور کار قرار گرفته. تلاشی دیگر برای زدودن رد جنایت از یک مکان و پاک کردن آن از فجایع رخ داده (از شکنجه گرفته تا اعدام) از حافظه تاریخی یک ملت.طرح مناقشه‌برانگیز انتقال زندان‌های ایران به خارج از شهرها که با تخلیه زندان رجایی شهر کرج آغاز شد با انتقال یکی دیگر از زندان‌های استان البرز ادامه می‌یابد.
خبرگزاری ایسنا روز سه‌شنبه، ۱۷ مرداد به نقل از مجتبی عبداللهی، استاندار البرز از تصویب تخلیه و انتقال زندان قزل‌حصار خبر داد. این زندان حدود شش دهه پیش به عنوان بزرگ‌ترین زندان ایران احداث شد.مجتبی عبداللهی، استاندار البرز، روز سه‌شنبه ۱۷ مرداد در این خصوص گفت:
اراده ملی، عزم و انسجام استانی و خواست مردم، انتقال زندان‌های ملی از البرز بود که اکنون در خصوص زندان رجاییشهر [گوهردشت] محقق شد.
او انتقال زندان‌های ملی از این استان را دغدغه مسئولان و مطالبه مردم خواند و گفت که پس از انتقال زندانیان زندان رجاییشهر (گوهردشت)، برای مکان فعلی این زندان نیز طرح‌ها و برنامه‌هایی با هدف انتفاع مردم در دستور کار است.
بنا به گفته‌های استاندار استان البرز، بخشی از زندانیان زندان رجاییشهر (گوهردشت) به قزل‌حصار منتقل شده‌اند اما این زندان هم تعطیل خواهد شد.بر پایه اطلاعاتی که درباره زندان قزل‌حصار منتشر شده است، این زندان بزرگ‌ترین زندان ایران و (بر اساس برخی گزارش‌ها) بزرگ‌ترین زندان خاورمیانه است که در سال ۱۳۴۳ هجری خورشیدی در زمان حکومت پهلوی در محله کیان‌مهر در مهرشهر کرج ساخته شد.
زندان قزل‌حصار دارای ۹ اندرزگاه، هفت واحد ملاقات، ۱۴ واحد ستادی، شورای حل اختلاف، «واحد طرح تکریم و حقوق شهروندی» و … است.
طبق گزارش‌ها این زندان ابتدا برای نگهداری از پنج هزار زندانی در نظر گرفته شد اما تا سال ۱۳۹۰ بیش از ۲۰ هزار نفر در آن زندانی بودند که حدود ۱۳ هزار نفر از آنها به انجام جرائم مرتبط با مواد مخدر متهم بودند.
قزل‌حصار از نظر جغرافیایی در استان البرز و با توجه به سیاست‌های سازمان زندانها از زندان‌های استان تهران است و در این مرکز، متهمان و محکومان مراجع قضایی شهرستان‌ها و استان تهران نگهداری می‌شوند.
۳۰ بهمن ماه سال ۱۴۰۰، بخشی از سامانه‌های زندان قزل‌حصار کرج به وسیله گروه «عدالت علی» هک شد که در جریان آن اتهامات هزار و ۸۴۶ زندانی به بیرون درز کرد.
اطلاعات در مورد این زندان همچون سایر زندان‌های ایران غیردقیق و مغشوش است و بعضا از خلال اظهارات زندانیان نگهداری‌شده در این زندان به دست آمده.
بسیاری از اطلاعات مربوط به نقض حقوق زندانیان نیز در مورد آن در دسترس نیست.
طبق گزارشی که در سایت ایران وایر درباره این زندان منتشر شده، این زندان از اوایل اردیبهشت ۱۳۹۸ و بعد از استعفای علیرضا گرامی، برای نزدیک سه ماه رئیس نداشت تا اینکه اوایل مرداد ۹۸، حمید محمدی، رئیس پیشین زندان عادل‌آباد شیراز به عنوان سرپرست این زندان منصوب شد.
محمدی در مقام سرپرست جدید در نخستین گام دستور داد تمام درخت‌ها، درختچه‌ها و بوته‌های داخل محوطه به بهانه‌های امنیتی قطع و از ریشه کنده شوند.
بر مبنای گزارش‌های منتشر شده و اطلاعات به دست آمده از منابع مرتبط به زندان قزل‌حصار، این زندان در حال حاضر زندانی سیاسی و عقیدتی ندارد و نزدیک به ۱۰ هزار زندانی آن به دلیل جرائم غیرسیاسی محکوم و زندانی شده‌اند.
زندان قزل‌حصار اما سابقه شورش زندانیان را هم دارد: در نخستین شورش در واحد دو، سه‌شنبه شب (چهارشنبه سوری) ۲۰ اسفند ۱۳۸۹، تعدادی از زندانیان زیر حکم اعدام این واحد برای فراهم کردن شرایطی به منظور فرار از زندان توانستند زندانیان دیگری را که به وضعیت زندان معترض بودند برای یک شورش دسته‌جمعی با خود همراه کنند.
اعتراض آنان به فضای ناکافی و ازدحام بالای زندانیان در زندان، غذای غیرقابل خوردن و بدرفتاری مأموران زندان بود.
بر اساس اخبار منتشرشده از سوی منابع غیررسمی، سرکوب این شورش بین ۱۷ تا ۲۰ کشته از میان زندانیان بر جای گذاشت و تعدادی هم زخمی شدند.
دومین شورش زندانیان اعدامی واحد دو این زندان، روز ۲۶ مرداد ۱۳۹۳ صورت گرفت که در جریان آن (با اعتراض چند زندانی محکوم به اعدام که برای اجرای حکم احضار شده بودند)، زندانیان در سالن اعدامی‌های این واحد شورش کردند و با ماموران زندان درگیر و تعدادی از آنها زخمی شدند.
نام یکی از مخوف‌ترین چهره‌های جمهوری اسلامی در ارتباط با شکنجه دادن زندانیان در سال‌های آغازین دهه ۶۰ نیز با نام زندان قزل‌حصار گره خورده است: حاج داوود رحمانی.منیره برادران، فعال مدنی و زندانی سیاسی سابق نیز به دنبال مرگ داوود رحمانی، درباره‌اش در سایت زمانه نوشته و از مواجهه‌اش با او در زندان قزل‌حصار گفته است:صرف خبر مرگ مردی که آسیب‌هایی جدی به من و هزاران زندانی دیگر و خانواده‌هایمان وارد کرده، حس خاصی در من برنیانگیخت اما حسی که خشمگین و منقلبم کرد، از عادی‌سازی‌ای بود که آگهی ترحیم او به نمایش گذاشت.
برادران در ادامه گفته که رحمانی در آگهی ترحیمش پیرمردی است مثل همه حاجی بازاری‌ها و «مظهر حسن خلق و مهربانی»:
احساس کردم این چهار کلمه پیامی برای ما دارد: از دهن‌کجی تا نوع موذیانه‌ای از فریب‌کاری، تحریف حقیقت و سیاست فراموشی.
انتقال زندانها؛ “محو آثار جنایت”؟
تعطیلی زندان‌های رجاییشهر (گوهردشت) و قزل‌حصار، بخشی از اجرای سیاستی است که گفته می‌شود برای رفاه حال شهروندان در حال انجام است؛ هر چند فعالان حقوق بشر معتقدند تعطیلی این زندانها با این هدف صورت می‌گیرد که شواهد و مستندات مربوط به نقض حقوق بشر در زندان‌های ایران به ویژه در ارتباط با جنایاتی که در دهه ۶۰ صورت گرفتند، پاک شوند.
بر اساس اعلام مقام‌های جمهوری اسلامی، استان البرز با زندانها محاصره شده و وجود این زندانها سبب بروز مشکلاتی برای ساکنان این شهر خصوصا ساکنان مناطق همجوار شده است.
آنان می‌گویند استقرار خانواده زندانیان در مناطق نزدیک به زندان که با هدف دسترسی به بستگان زندانی‌شان صورت می‌گیرد، حاشیه‌نشینی، بیکاری، افزایش جرائم خرد و هزاران مشکل دیگر را در کرج به دنبال داشته است.
رسانه‌های جمهوری اسلامی همچنین ماه‌ها تبلیغ کردند که حاشیه‌نشینی خانواده زندانیان در این منطقه به مرور افزایش جمعیت، تغییر هویت فرهنگی و بافت اصلی این حواشی را به دنبال داشته است.
مقامات استان البرز همچنین گفته‌اند خانواده‌های زندانیان که در این استان ساکن شده‌اند نیازمند خدمات‌رسانی مناسب در زمینه اشتغال، مسکن و … هستند که هزینه زیادی را به شهر تحمیل می‌کند.غلامحسین محسنی اژه‌ای، رییس قوه قضاییه، فروردین ماه امسال گفت:
زندان رجاییشهر [گوهردشت] که در داخل شهر کرج است باید هر چه زودتر تعطیل و به خارج شهر منتقل شود و محل فعلی آن از وضعیت زندان بودن خارج گردد و اقدامات متعاقب بعدی در قبال آن صورت گیرد.
او ۲۱ فروردین ماه به رئیس سازمان زندانها دستور داد تا تمهیدات و مقدمات لازم را برای تعطیل کردن زندان رجاییشهر (گوهردشت) و اقدامات بعدی صورت دهد.
حسین فاضلی هریکندی، رئیس دادگستری استان البرز نیز روز ۳۱ خرداد ماه گفته بود:
در سفر رئیس قوه قضاییه، انتقال دو زندان مد نظر قرار گرفت که شامل زندان رجاییشهر [گوهردشت] و قزل‌حصار است به‌طوری که اقدامات آن در حال انجام است.
نام زندان رجاییشهر که قبلا زندان گوهردشت نامیده می‌شد، با کشتار زندانیان سیاسی سال ۶۷ گره خورده است.با آغاز این کشتارها در ابتدای مرداد ماه سال ۱۳۶۷ بسیاری از فعالان سیاسی مخالف جمهوری اسلامی که در زندان گوهردشت (رجاییشهر) زندانی بودند، دوباره محاکمه و بسیاری از آنان اعدام شدند.
پس از اعتراضات سراسری دی ماه ۹۶ و آبان ۹۸ در ایران، اتحادیه اروپا و وزارت خزانه‌داری آمریکا این زندان و مسئولان آن را تحریم کردند.فرمان کشتار زندانیان سیاسی در تابستان سال ۶۷ را روح‌الله خمینی، نخستین رهبر جمهوری اسلامی صادر کرد. ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم یکی از مجریان اصلی این فرمان در قالب کمیته‌ای بود که به عنوان “هیئت مرگ” شناخته می‌شود.
بحث انتقال زندان‌های ایران به مناطق خارج از شهر از مدت‌ها پیش مطرح بوده و از زمان آغاز به کار دولت ابراهیم رئیسی به طور جدی‌تری پیگیری شده است.
گمانه‌زنی درباره انگیزه‌های انتقال زندانها
درباره انگیزه تخلیه و انتقال زندان‌های بزرگ ایران از محدوده شهرها گمانه‌زنی‌های زیادی وجود دارد که ادعای مسئولان درباره “خواست مردم” یکی از نامحتمل‌ترین آنها به شمار می‌رود.
فعالان حقوق بشری و بسیاری از زندانیان سابق در کنار “محو آثار جنایت” فشار بر زندانیان و خانواده‌های آنها را یکی دیگر از انگیزه‌های انتقال زندانها عنوان می‌کنند.
زندان‌های بزرگ محل نگهداری هزاران زندانی از جمله زندانیان اهل شهرستان‌ها هستند که بستگان آنها در شهرها نیز برای ملاقات آنها با مشکلات زیادی روبرو هستند. انتقال زندانها به خارج از شهر این مشکلات را دو چندان می‌کند.
یکی دیگر از احتمالاتی که به خصوص فعالان مدنی، زندانیان سیاسی و بستگان آنها مطرح می‌کنند، جلوگیری از برگزاری تجمع‌های اعتراضی در مقابل زندانها و محدود کردن بازتاب رسانه‌ای آنها است.
کسب و کار خرید و فروش زمین زندانها
در این میان عده‌ای نیز سوداگری را یکی از انگیزه‌های انتقال زندان‌هایی عنوان می‌کنند که در محدوده شهرها واقع شده‌اند و قیمت زمین آنها طی دهه‌های اخیر بهای سرسام‌آوری پیدا کرده‌اند.
بر پایه تصویب‌نامه‌ای از کمیسیون حقوقی و قضائی دولت که به تائید ابراهیم رئیسی رسیده سازمان زندانها مجاز شده است که “نسبت به فروش عرصه و اعیان زندان قزل‌حصار و زندان رجاییشهر واقع در حوزه ثبتی کرج با رعایت قوانین و مقررات مربوط اقدام نماید”.
استاندار البرز در حالی از تصویب تخلیه زندان قزل‌حصار خبر داده که یک هفته پیش شماری از بازداشت‌شدگان جنبش اعتراضی از شهرک اکباتان تهران از رجایی شهر به این زندان منتقل شدند.
زندان‌های ایران بدون ده‌ها هزار بازداشتی حرکت‌های اعتراضی ماه‌های گذشته نیز با کمبود جا روبرو بوده‌اند و شرایط نگهداری بازداشت‌شدگان در اغلب موارد متناسب با استانداردهای بین‌المللی نیست.
زندان قزل‌حصار که در اصل برای نگهداری حدود پنج هزار نفر طراحی و ساخته شده بود در مواردی بیش از ۲۰ هزار زندانی را در خود جای داده است.
در روزهای گذشته که شماری از زندانیان رجایی شهر به قزل‌حصار منتقل شدند برخی خانواده‌های زندانیان سیاسی از کمبود جا و نگهداری آنها در کنار متهمان ارتکاب جرائمی نظیر سرقت، قتل، و ضرب و شتم ابراز نگرانی کردند.
ازدحام در قزل‌حصار در سال‌های گذشته نیز مطرح بوده است. عزیز اکبریان، نماینده وقت کرج در مجلس شورای اسلامی مرداد سال ۹۴ به ایسنا گفته بود بخشی از زندانیان زندان‌های رجایی شهر و قزل‌حصار به زندان فشافویه تهران منتقل شده‌اند.
