خانه / اخبار مهم روز / ایران درگیر بحران تشنگی و بیابانی شدن

ایران درگیر بحران تشنگی و بیابانی شدن

سخنگوی صنعت آب ایران اعلام کرد که ۲۶۹ شهر کشور دچار مشکل تنش آبی‌اند.

هاشم امینی دوشنبه، ۲۳ مرداد، در نشستی خبری مرتبط با صنعت آب، میانگین مصرف آب را در ایران ۲۳۰ لیتر در شبانه‌روز دانست و تصریح کرد که تلاش شده است که این میزان تا ۱۵۰ لیتر کاهش یابد.

امینی برای حل مشکل شهرهای گرفتار تنش آبی، به «در دستورکار بودن ۸۴ پروژه» اشاره کرد و دلیل این شرایط را وضع بحرانی «سد دوستی» در مشهد، ازدست‌رفتن «سد نهند» تبریز، و دچار مخاطره شدن آب‌های زیرزمینی در طبس، زنجان و چاه‌های نیمه‌‌عمیق سیستان دانست.

او در حالی مدعی شد «مورد حادی برای تامین آب» وجود ندارد که در هفته‌های اخیر وضعیت کمبود آب و قطع آب آشامیدنی در استان‌های سیستان و بلوچستان، یزد، مازندران، البرز، تهران و خوزستان و هرمزگان، بارها تیتر اول اخبار بوده‌ است.

خبرگزاری رسمی دولت نیز با اشاره به مشکل نخلستان‌های منطقه «ریگان» در جنوب شرقی کرمان، تاکید کرده است که اهالی این منطقه به دلیل نبود آب، در حال کوچ‌اند؛ به ‌نحوی‌ که از ۵۰ خانوار روستای «سیف‌الدینی»، ۴۵ خانوار مهاجرت کرده‌اند.

انور حبیب‌زاده، نماینده مردم بوکان در مجلس شورای اسلامی، نیز یکشنبه، ۲۱ مرداد، در جلسه علنی مجلس از قطعی هشت ساعته آب در این شهر خبر داد و گفت، درحالی‌که بوکان یکی از بزرگ‌ترین سدهای کشور را دارد، بی‌آبی زندگی مردم آن را مختل کرده است. در همین روز، قطع مکرر آب در مناطقی از شهر تبریز به علت خشک‌ شدن کامل سد «نهند»، توجه رسانه‌ها را جلب کرد.

روزنامه هم‌میهن نیز ۱۵ مرداد در گزارشی از قطع ۱۲۰ روزه آب در روستاهای جزیره قشم خبر داد و گفت مردم این روستاها ناچارند در ماه مبلغی بیش از دو‌ میلیون تومان صرف خرید آب کنند که پرداخت آن از توان آنان بیرون است.

وضعیت بحرانی سدهای کشور فقط به سد نهند محدود نمی‌شود. مرکز اطلاعات و داده‌‌‌های آب کشور اعلام کرده است که تا ۱۴ مرداد، از مجموع سدهای مهم تامین‌کننده آب شرب و کشاورزی ایران، ۱۸ سد با کاهش آب روبه‌‌‌رو شده‌‌‌اند.

در این گزارش اشاره شده است که در مناطق شمالی ایران، با وجود میانگین بارندگی بیشتر، سد‌های وشمگیر، گلستان و بوستان در استان گلستان، در آستانه خشک‌شدن قرار گرفته‌اند. از این گذشته، ۱۹ درصد، معادل ۱۸ میلیون مترمکعب، از حجم مخزن سد «شمیل و نیان» در استان هرمزگان باقی‌ مانده است که در قیاس با مدت مشابه سال آبی گذشته، از کاهشی ۶۹ درصدی حکایت دارد.

همچنین، در قیاس با سال گذشته، سد سرنی در استان هرمزگان ۶۶ درصد، سد طرق در خراسان رضوی ۶۳ درصد، سد دوستی در خراسان رضوی ۶۰ درصد، سد تنگوئیه در سیرجان ۶۰ درصد، و سدهای ساوه، نسا، استقلال و ۱۵ خرداد نیز بین ۳۰ تا ۵۵ درصد کاهش آب در مخزن خود نشان می‌دهند.

تنش آبی در ایران صرفا به معضل تامین آب شرب محدود نیست. خشک‌ شدن دریاچه ارومیه که بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، احتمال احیای آن بعید است و به گفته کارشناسان، فاجعه‌ای زیست‌محیطی را به همراه خواهد داشت و می‌تواند موجب انواع بیماری‌ها و طوفان‌های نمک در شمال کشور شود، و نیز خشک ‌شدن اکثر تالاب‌ها در ایران با پیامدهای وخیم مشابه، از دیگر عواقب تنش آبی در کشور است.

در کنار سدسازی‌های غیرکارشناسی در سه دهه گذشته که موجب تشدید عواقب تغییرات اقلیمی و خشک ‌شدن بسیاری از منابع کشور شده است، ناتوانی نظام جمهوری اسلامی در مناسبات بین‌المللی برای گرفتن حقابه، از جمله مسئله حقابه ایران از هیرمند، و مقابله با سدسازی‌های ترکیه بر سرشاخه‌های رودخانه‌ها، موجب شده است که شرایط امروز سیستان و بلوچستان و خوزستان، فردای محتمل مناطق شمالی کشور باشد.

مراد دلالت، عضو انجمن هیدروپولیتیک ایران، یکم خرداد در نشست «بررسی طرح‌های داپ و گاپ ترکیه از منظر حقوق بین‌الملل» هشدار داد که با ساخت ۹۰ سد بر سرشاخه اصلی ارس در کشور ترکیه، شمال‌غرب ایران در حال تبدیل‌ شدن به بیابان است.

سکوت مقام‌های جمهوری اسلامی ایران برابر تخلف‌های آبی کشورهای همسایه، نه‌تنها آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل را دچار مشکل کرده است، بلکه در صورت تداوم کاهش حجم آب ارس و ناممکن شدن ورود آن به دریای خزر و ممانعت روسیه از ورود آب رودخانه‌ ولگا به این دریاچه، تعادل اکولوژیک آن را به خطر می‌اندازد.

کارشناسان محیط‌ زیست معتقدند که به دلیل ناکارآمدی مدیریتی و نبود برنامه مشخص دولت‌ها در موضوع آب، آینده اقلیمی ایران هیچ‌گاه تا این اندازه ناامیدکننده نبوده است. وخامت این شرایط، سبب شده که کمتر نقطه‌ای از ایران با بحران آبی مواجه نباشد.