آفتابكاران اخبار و مقالات دربارة ايران و مقاومت
وزیر امور خارجه اسبق انگلیس در یک مصاحبه توصیه کرد که دولت بریتانیا می‌بایست برای اعتبار خود هم شده به نقش لندن در کودتای ۲۸ مرداد در ایران اعتراف کند.
دیوید اوئن، وزیر امور خارجه انگلیس در سال‌های ۱۹۷۷ تا ۱۹۷۹ در آستانه سالگرد کودتای ۲۸ مرداد در گفت‌وگو با روزنامه گاردین خاطرنشان کرد که لندن پس از گذشت ۷۰ سال سرانجام باید برای اعتبارش نقش خود را در این کودتا در ایران که به برکناری محمد مصدق، نخست‌وزیر منتخب ایران در سال ۱۹۵۳ میلادی (۱۳۳۲ شمسی) منجر شد، به طور رسمی بپذیرد.
به نوشته گاردین، ایالات متحده ۱۰ سال پیش به‌طور رسمی به نقش خود در این کودتا اعتراف و حجم زیادی از اسناد اطلاعاتی را از حالت طبقه‌بندی خارج کرد که مشخص کرد برکناری محمد مصدق، نخست‌وزیر منتخب در ۷۰ سال پیش، یک تلاش مشترک از سوی سیا و ام‌آی۶ بود اما موضع رسمی دولت بریتانیا همچنان امتناع از اظهارنظر در مورد یک موضوع اطلاعاتی است.
این روزنامه ادامه داد: طرح اولیه آن با نام رمز عملیات «چکمه» پس از نخست‌وزیری مصدق و ملی شدن شرکت نفت بریتانیایی مسلط در ایران توسط ام‌آی۶ تهیه شد. دولت هری ترومن (رئیس‌جمهور وقت آمریکا) نمی‌خواست هیچ کاری با آن انجام دهد و مصدق را سنگری در برابر کمونیسم می‌دید، اما وینستون چرچیل (نخست‌وزیر انگلیس در سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵) توانست جانشین او، یعنی دوایت آیزنهاور را برای این کار متقاعد کند. در بهار ۱۹۵۳، سیا برنامه‌ریزی مشترک با ام‌آی۶ را آغاز کرد و این عملیات به «آژاکس» تغییر نام داد.
در هفتادمین سالگرد کودتای ۲۸ مرداد دیوید اوئن به گاردین گفت: دلایل خوبی برای اذعان به نقش بریتانیا با آمریکا در سال ۱۹۵۳ در سرنگونی تحولات دموکراتیک وجود دارد. با اعتراف به اینکه اشتباه کردیم و به گام‌هایی که به سوی ایران دموکراتیک در حال توسعه بود آسیب زدیم، اکنون با این اعتراف به ایجاد اصلاحات کمک می‌کنیم.سازمان‌های جاسوسی بریتانیا و ایالات متحده متهم هستند که در اقدامی موسوم به «عملیات چکمه»، علیه دولت محمد مصدق دست به «کودتا» زده و در میان مخالفان او پول پخش کردند.
به نوشته گاردین، دولت ایالات متحده ده سال پیش با آزاد کردن بسیاری از اسناد محرمانه اطلاعاتی از بایگانی‌ها به‌طور رسمی بر نقش خود در این عملیات صحه گذاشت. با این حال، حکومت بریتانیا از اعلام موضع رسمی در این زمینه خودداری کرده است.در حالی که دولت هری ترومن در آمریکا، محمد مصدق را سدی در برابر کمونیسم می‌دانست اما وینستون چرچیل نخست‌وزیر بریتانیا جانشین او، دوایت آیزنهاور، را متقاعد کرد تا علیه نخست‌وزیر وقت ایران دست به اقدام بزند.
دیوید اوئن در مصاحبه با روزنامه گاردین گفته است: «دلایل خوبی وجود دارد تا به نقش بریتانیا در همراهی با ایالات متحده در متوقف کردن تحولات دموکراتیک در سال ۱۹۵۳ اذعان کرد. با پذیرفتن این اشتباه و خساراتی که به مسیر منتهی به ایران دمکراتیک وارد آمد، احتمالا اصلاحات اکنون تا حدود زیادی ممکن خواهد شد».
آقای اوئن هنگام سرنگونی حکومت شاه در جریان انقلاب بهمن ۵۷ وزیر خارجه بریتانیا بود، و به نوشته گاردین، بسیاری از مورخان این انقلاب را پیامد با تاخیر مرگ دمکراسی ایرانی در مرداد ۱۳۳۲ ارزیابی می‌کنند.
وزیر خارجه سابق بریتانیا در این زمینه گفت: «من در پاییز سال ۱۳۵۷ به شکل خیلی علنی در تلویزیون هشدار دادم که به قدرت رسیدن ملاها ویرانگرتر از حکومت شاه در حوزه حقوق بشر و رضایت فردی خواهد بود».
او تصریح کرد: «متاسفانه ثابت شد که این نظر درست بوده است».
آقای اوئن افزود: «برای شاه روشن کردم که حکومت او باید راهی برای انجام اصلاحات دمکراتیک باز کند، اما کاش از بیماری جدی او خبر داشتم و زودتر از سال ۵۷ به او فشار می‌آوردم تا برای انجام امور درمانی در سوئیس بماند و اجازه دهد که یک حکومت دمکراتیک‌تر در ایران سر کار بیاید».
محمدرضا پهلوی در سال‌های آخر حکومت خود متوجه شد که به سرطان مبتلا شده است، اما فقط تعداد کمی از اطرافیان او از بیماری‌اش خبر داشتند.
به گفته وزیر خارجه سابق بریتانیا، «امروزه، بحث‌های قدرتمند زنان برای اصلاحات در ایران در حال شنیده شدن و مورد احترام است زیرا آنها با روح سیاسی ریشه‌دار در تاریخ ایران، سازگار هستند».
او افزود: «حکومت بریتانیا امروز باید به آنها در این هدف کمک و احتمال موفقیتش را تقویت کند».روزنامه گاردین همچنین به یک مستند جدید به نام «کودتای ۵۳» اشاره کرد که تاریخچه این کودتا را در ایران دنبال می‌کند و روی یک جاسوس جوان بریتانیایی به نام «نورمن داربی‌شایر» که نقش مهمی را بازی می‌کرد، تمرکز دارد. اما با وجود آنکه این مستند به کارگردانی تقی امیرانی و با همکاری والتر مرچ نقدهای تحسین‌آمیز زیادی دریافت کرده است، به واسطه رمز و رازهای دولت انگلیس در خصوص کودتای ۲۸ مرداد، موفق نشده است شرکت توزیع‌کننده‌ای برای این فیلم پیدا کند.
امیرانی در این باره گفت: ما با عجیب‌ترین و شوم‌ترین تلاش‌ها برای سرکوب محتوای فیلم و مقابله با شانس پخش آن در بسیاری از رویدادهای شایسته مواجه بوده‌ایم.
گاردین در پایان نوشت: ریچارد نورتون تیلور، نویسنده کتاب «دولت رمز و راز» که کتابی درباره اطلاعات و رسانه‌های بریتانیا است، می‌گوید: این غم‌انگیز، پوچ و در واقع غیرسازنده است که دولت بریتانیا همچنان در پشت شعار قدیمی خود، یعنی «نه تایید و نه رد» پنهان شود و هنوز هم از اعتراف به نقش اصلی ام‌آی۶ در سرنگونی دولت محمد مصدق امتناع ورزد، در حالی که سال‌هاست موارد زیادی از جمله اسناد رسمی سیا در مورد آن فاش شده است.
