نیویورکتایمز در گزارشی نوشت، با اینکه جمهوری اسلامی ایران تا امروز بدون درگیری مستقیم با اسرائیل و ایالات متحده، به ماجراجویی ادامه میدهد، مشخص نیست که این راهبرد محتاطانه که با خطر اشتباهات محاسباتی همراه است، تا چه زمان پاسخگوی اهداف تهران باشد.
به گزارش نیویورکتایمز، هرچند نگرانی از گسترش جنگ به منطقه خاورمیانه که میتواند ایالات متحده، اسرائیل و ایران را به رویارویی مستقیم با یکدیگر بکشاند، بالا گرفته است، تهران و واشنگتن تاکنون جانب احتیاط را رعایت کرده و کوشیدهاند از چنین احتمالی بپرهیزند.
در طول بیش از صد روزی که از آغاز جنگ در غزه میگذرد، نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران برای فشار بر اسرائیل و ایالات متحده، حملههای خود را به مواضع آمریکا در عراق و سوریه و نیز به اسرائیل ادامه دادهاند. در همین راستا، تهدیدهای شبهنظامیان حوثی نیز فعالیت خطوط کشتیرانی را در دریای سرخ مختل کرده است. با وجود تمام این اقدامات نیروهای برخوردار از حمایت جمهوری اسلامی، تهران همواره کوشیده است خود را از این درگیریها دور نگاه دارد.
نیویورکتایمز در گزارشی مینویسد که مقامات جمهوری اسلامی ایران هر اندازه از تداوم این درگیریها در خاورمیانه خرسند باشند، ادامه این وضع به نفع ایران نیست، [بهویژه از اینرو که ایران] کشوری [است] که خیابانهایش در سالهای گذشته مملو از معترضانی بوده که از اوضاع اقتصادی و اجتماعی به تنگ آمدهاند و عالیترین مقام تصمیمگیری در آن نیز با بیماری دستوپنجه نرم میکند.
از سوی دیگر، ایالات متحده نیز کوشیده است احتمال درگیری مستقیم با ایران را مهار کند. با این همه، نمونههای تاریخی، از جمله جنگهای جهانی اول و دوم، و بعدها جنگ کره و نیز جنگ ویتنام، از ناکامی آمریکا در دور ماندن از درگیریهایی حکایت دارد که در آن سوی دنیا و دورتر از مرزهای آن رخ دادهاند.
در عین حال، ایالات متحده با وجود حمایت تمامعیار از اوکراین در جنگ با روسیه، تاکنون توانسته است از رویارویی مستقیم با روسیه دور بماند.
مقامهای اطلاعاتی آمریکا میگویند که جمهوری اسلامی ایران با وجود حمایت از عملیات حوثیها در دریای سرخ، علاقهای به جنگ گستردهتر ندارد. نیویورکتایمز با ارجاع به استدلال این مقامها مینویسد، تمام هدف جمهوری اسلامی این است که از طریق گروههای نیابتی، ضربهای به ایالات متحده و اسرائیل بزند، بدون اینکه [این برخوردها] به جنگی بین ایران و این کشورها منجر شود.مقامهای آمریکایی پیش از این بارها ادعا کردهاند که مدرک مستقیمی وجود ندارد که نشان دهد رهبران ارشد جمهوری اسلامی ایران دستور حملههای اخیر حوثیها را به کشتیهای تجاری در دریای سرخ صادر کرده باشند. با این حال، آنها تردید ندارند که تهران از اقدامات حوثیها حمایت میکند. به گفته آنها، مقامهای جمهوری اسلامی ایران معتقدند که تشدید درگیری هزینهها را برای غرب افزایش میدهد؛ بدون اینکه خطر جنگ گستردهتری در پی داشته باشد.
اطلاعات از طبقهبندی خارجشده کاخ سفید حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران تسلیحات نظامی در اختیار حوثیها قرار میدهد. پیشتر نیز پنتاگون از کمک اطلاعاتی [ایران] در دریای سرخ به حوثیها در حمله مستقیم به کشتیهای تجاری خبر داد. از سوی دیگر، مقامهای آمریکایی با استناد به دادههای نهادهای جاسوسی و اطلاعاتی این کشور میگویند که حوثیها سازمانی مستقلاند و تهران عملیاتهای روزانه آنها را دیکته نمیکند.
با این حال، این پرسش کماکان مطرح است که اقدامات این گروههای نیابتی تا چه حد از ایران هدایت میشود و تا چه اندازه ابتکار خودشان است.
نیویورکتایمز به نقل از رایان سی کراکر، دیپلمات سابق آمریکایی، مینویسد که گمان میرود تهران «دستکم در سطح راهبردی» هدایت تمام نیروهای نیابتی را در دست دارد. به گفته او، رهبر ۸۴ ساله نظام جمهوری اسلامی که با بیماری دستوپنجه نرم میکند، بیش از هر چیز به «ثبات رژیم» اهمیت میدهد.
از سوی دیگر، مقامهای کشورهای منطقه نگرانند که «دولت تندرو» اسرائیل در مقایسه با دولت بایدن، احتیاط کمتری برای مهار تنشها به خرج دهد.
این گزارش با اشاره به عملیات اسرائیل در سالهای گذشته در خاک ایران، از جمله خرابکاری در سایتهای نطنز و کشتن چهرههای هستهای، میافزاید که جمهوری اسلامی ایران در آن سالها در حال کار روی نسلهای جدید تجهیزات نظامی خود و تقویت نیروهای نیابتیاش در منطقه بود.
با وجود حمله گسترده نیروهای آمریکایی و بریتانیایی به مواضع حوثیها در یمن، به گفته مقامهای پنتاگون این گروه شبهنظامی برخوردار از حمایت جمهوری اسلامی ایران همچنان نزدیک به سهچهارم قابلیتهای خود را برای حمله موشکی و پهپادی به کشتیهای تجاری در دریای سرخ حفظ کرده است.
با این حال، راهبرد جمهوری اسلامی ایران در تداوم کنترلشده تنشها در منطقه، خطراتی در پی دارد. چنانچه در حملههای گروههای نیابتی به مواضع ایالات متحده در منطقه، سربازان یا پیمانکاران آمریکایی کشته شوند، فشار بر دولت بایدن برای حمله مستقیم به ایران افزایش خواهد یافت، و مشخص نیست که رئیس جمهوری آمریکا تا چه اندازه بتواند بر این فشارها چیره شود. از اینرو، یک اشتباه محاسباتی از سوی یکی از گروههای نیابتی، میتواند به منزله کبریتی در انبار باروت عمل کند.