قائم مقام بنیاد ملینخبگان از راهاندازی دفتر پلیس گذرنامه و مهاجرت در این بنیاد خبر داده است تا به گفته او، اطلاعات مربوط به ورود و خروج نخبگان و افراد مورد نظر در کمتر از یک ساعت در اختیار بنیاد قرار بگیرد، اقدامی که می تواند به عنوان امنیتی شدن مهاجرت نخبگان توصیف کرد.
سلمان سیدافقهی، قائم مقام بنیاد ملینخبگان، از «تفاهم با پلیس برای برخورد با دفاتر مهاجرتی و جلوگیری از مهاجرت نخبگان» خبر داد و گفت قرار شده پلیس گذرنامه یک نمایندگی در بنیاد نخبگان داشته باشد تا اطلاعات مربوط به ورود و خروج نخبگان را در کمتر از یک ساعت در اختیارشان بگذارد.
سیدافقهی، روز دوشنبه ۳۰ بهمن در گفتوگویی با خبرگزاری مهر، با بیان اینکه برخی کسب و کار در حوزه مهاجرت راه انداختهاند و با هزینه پایینتر این کار را انجام میدهند، بدون ارائه شواهد گفت یقینا این دفاتر از یک سیستم تامین مالی میشوند.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان در ادامه اظهارات محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین جمهوری اسلامی درباره مهاجرت دانشجویان را «جوسازی» خواند و گفت فضای واقعی این نیست و «جهتدهی رسانهای در این باره آب ریختن به آسیاب دشمن است».
ظریف هفته گذشته در کنگره حزب مردم سالاری گفت: «از هر ۱۰ دانشجویی که من را میبینند، پنج نفر آنها میگویند برای ما رزومه بنویس که از کشور خارج شویم.»
سیدافقهی پیشتر در چهارم بهمن امسال گفته بود که مهاجرت نخبگان در کشور وضعیت بحرانی ندارد.
او درباره بازگشت نخبگان به کشور هم بدون اشاره به منابع خود گفت اطلاعاتی داریم که نشان میدهد هر ساله حدود دو هزار نفر که خارج از کشور تحصیل کردهاند، به ایران بازمیگردند.
پیش از این در شهریورماه، رییس انجمن جامعهشناسی از قرار گرفتن ایران در آستانه یک «موج بسیار شدید مهاجرت» خبر داده و گفته بود ناامیدی وحشتناکی جامعه و به ویژه جوانان و نخبگان را فراگرفته است.
همان زمان، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در یک سخنرانی با اشاره به افزایش مهاجرت نخبگان دانشگاهی، از دانشجویان خواست در برابر «جاذبههای شیطانی» مقاومت کنند «تا به قله برسند».
خامنهای مهرماه سال گذشته نیز در یک سخنرانی با اشاره به مهاجرت نخبگان از ایران، آنها را ناشکر نامید و گفت: «اینها در اینجا رشد میکنند، وقتی نوبت ثمردهی میرسد میروند میوهشان را به دیگری میدهند.»
پایگاه خبری رکنا، مردادماه ویدیویی از دورهمی رتبههای برتر کنکور ۱۴۰۲ منتشر کرد که بسیاری از آنان میگویند قصد دارند از ایران بروند و در این زمینه از سوی خانواده هم تشویق شدهاند.
استرالیا، آمریکا، کانادا، ایتالیا، فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی، از جمله کشورهایی هستند که این رتبههای برتر کنکور از آنها به عنوان مقصد دلخواه خود برای مهاجرت یاد کردند.
نبود فرصت کار و پیشرفت شغلی یا نداشتن امکان راهاندازی کسبوکاری مرتبط با رشته تحصیلی، فقدان آزادی اجتماعی و امکانات رفاهی و وضعیت اقتصادی نامناسب کشور، از جمله دلایلی هستند که مصاحبهشوندهها در مورد تصمیم خود برای مهاجرت ذکر کردند.
روزنامه هممیهن هم در مرداد در گزارشی به موج مهاجرت رتبههای برتر رشته ریاضی و فیزیک در سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۵ پرداخت و یادآور شد که همه ۱۰ رتبه برتر سالهای ۸۷ و ۸۸ این رشته از ایران رفتهاند.
در این گزارش آمده بود که در این ۱۵ سال، در مجموع ۱۱۴ نفر از رتبههای زیر ۱۰ کنکور رشته ریاضی و فیزیک، مهاجرت کردهاند.
دادههای این گزارش نشان میدهد بهطور متوسط ۷۸ درصد نخبگان دیگر به کشور بازنگشتهاند و از سوی دیگر، آمریکا، کانادا و سوئیس از جمله کشورهایی بودهاند که دانشجویان بهعنوان مقاصدشان انتخاب کردند.
زمستان سال گذشته بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت اعلام کرد که ایران در تراز ۵۰ هزار دانشجوی مهاجر قرار گرفته و اکنون وارد تراز بالاتر از ۶۶ هزار نفر دانشجوی مهاجر است.
به گفته او، این عدد نشان میدهد ایران با سرعت، پدیده «افزایش جمعیت دانشجویی خارج از کشور» را تجربه میکند اما آمار به روز و دقیقی در این زمینه وجود ندارد.
با این حال دادههای پیمایش رصدخانه ملی مهاجرت در سال ۱۴۰۱ نشان میدهد ایران در رده هفدهمین کشور فرستنده دانشجو به دنیا قرار دارد.