فرانسه، بریتانیا و آلمان روز دوشنبه ۱۴ خردادماه در پیشنویس قطعنامهای به شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، از عدم همکاری ایران با آژانس انتقاد کردند.
خبرگزاری فرانسه به نقل از دو دیپلمات ارائه این قطعنامه انتقادی از ایران را تایید کرد.
خبرگزاری رویترز نیز میگوید در پیشنویسی که روز دوشنبه به شورای حکام ارائه شد بار دیگر مانند دو سال پیش خواستار شفافسازی درباره ذرات اورانیوم به دستآمده در سه سایت اعلامنشده جمهوری اسلامی شده است.
این گزارش میافزاید در این قطعنامه همچنین موضوع عدم همکاری ایران با بازرسان آژانس مطرح شده است.
نورمن لارنس، گزارشگر وال استریتجورنال، هم به نقل از یک دیپلمات اروپایی از ارائه پیشنویس این قطعنامه خبر داد.
وال استریتجورنال و رویترز هفته گذشته گزارش داده بودند که آمریکا از ارائه این قطعنامه علیه ایران حمایت نکرده است.
گزارشها حاکی است که فرانسه، بریتانیا و آلمان، سه کشور اروپایی عضو برجام، هفته گذشته پیشنویس قطعنامهای علیه ایران را بین اعضای شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی توزیع کرده بودند.نشست پنج روزه شورای حکام آژانس از روز دوشنبه در مقر این نهاد در وین آغاز شد و قرار است در این نشست بهطور ویژه بر وضعیت برنامه هستهای ایران تمرکز شود.در این پیشنویس از تهران خواسته شده که با آژانس بهطور کامل همکاری کند در غیر اینصورت، ممکن است مدیرکل آژانس گزارشی جامع تهیه کند که فشار بر ایران را افزایش میدهد.
به گزارش رویترز که نسخهای از پیشنویس قطعنامه سه کشور اروپایی را دیده، آلمان، فرانسه و بریتانیا بار دیگر جمهوری اسلامی را برای توضیح درباره منشاء اورانیوم یافت شده در سایتهای اعلامنشده تحت فشار قرار میدهد و از تهران میخواهد که ممانعت ورود بازرسان ارشد آژانس بینالمللی انرژی اتمی را لغو کند.
پیشنویس قطعنامه ارائه شده از سوی سه کشور اروپایی از جمهوری اسلامی میخواهد که در تمامی زمینهها و بدون درنگ با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کند و از جمله به این آژانس اجازه نمونهبرداری از سایتها را در صورت نیاز بدهد.
در این پیشنویس با تاکید بر ضرورت دادن اجازه ورود و فعالیت به بازرسان و کارشناسان ارشد غنیسازی اورانیوم، از تهران میخواهد که بر اساس بیانیه مشترک مارس ۲۰۲۳ با آژانس بینالمللی انرژی اتمی بهصورت همهجانبه همکاری کند.در مورد این آثار تبعیت کند. متن جدید از ایران میخواهد بدون تاخیر همکاری کند، از جمله با اجازه دادن به آژانس بینالمللی انرژی اتمی در صورت نیاز آژانس نمونهبرداری کند.
در پیشنویس قطعنامه ارائه شده از سوی سه کشور اروپایی همچنین از جمهوری اسلامی خواسته شده که در چارچوب قطعنامه نوامبر ۲۰۲۲، به پرسشهای پادمانی که از سال ۲۰۱۹ تا کنون بیپاسخ مانده است، جواب دهد. با اینکه تعداد سایتهای مورد سوال از سه سایت به دو سایت رسیده، اما آژانس خواستار آن است که حکومت ایران درباره منشاء اورانیوم پیدا شده در این دو سایت، به عنوان مسائل پادمانی باقیمانده توضیح دهد.
در متن پیشنویس همچنین گفته شده که اگر تهران همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را آغاز نکند، رافائل گروسی، مدیرکل این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد ممکن است که گزارشی جامع تهیه کند و فشار بر جمهوری اسلامی افزایش یابد.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز دوشنبه در آغاز نشست شورای حکام گفت، بهرغم سفر ماه گذشتهاش به تهران «عمیقا متاسف است» که ایران هنوز تصمیم خود را در مورد جلوگیری از حضور بازرسان مجرب آژانس لغو نکرده است.
به گفته آقای گروسی، ایران ذخایر اورانیوم غنیشده ۶۰ درصدی خود را افزایش داده و بیش از سه سال است که تعهداتش را بر اساس پروتکل الحاقی متوقف کرده، به طوری که آژانس در این سه سال نتوانسته است به اطلاعات تکمیلی در ایران دسترسی داشته باشد و تداوم کسب اطلاع درباره تولید و موجودی سانتریفیوژها، روتورها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم ایران را از دست داده است.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی تصریح کرد، هیچ پیشرفتی در حل مسائل باقیمانده پادمانی صورت نگرفته، ایران توضیحات فنی معتبری در مورد رد ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در سایتهای ورامین و تورقوزآباد ارائه نکرده و آژانس را از محلهای کنونی مواد هستهای و تجهیزات «آلوده» (به ذرات اورانیوم) آگاه نکرده است.
دیپلماتها هفته گذشته به وال استریت جورنال گفته بودند، در صورت عدم صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، اقتدار آژانس بهعنوان ناظر هستهای تضعیف خواهد شد و اعتبار غرب برای مقابله با خطرات احتمالی اشاعه خدشهدار خواهد شد.
این دیپلماتها تصریح کرده بودند، سه کشور اروپایی معتقدند که زمان آن فرا رسیده است در برابر تداوم سرپیچی تهران از تعهدات منع اشاعه، موضع قاطعانهای اتخاذ شود.
آخرین بار شورای حکام آژانس اتمی، ۱۸ ماه پیش قطعنامهای علیه ایران تصویب کرد و خواهان همکاری فوری جمهوری اسلامی با آژانس، خصوصا شفافسازی موضوع کشف آثار اورانیوم در سه سایت اعلامنشده جمهوری اسلامی شد.
در گزارشهای محرمانه آژانس که برای اعضای این نهاد ارسال شده و نسخهای از آن روز سهشنبه ۷ خرداد در اختیار خبرگزاری رویترز قرار گرفته، گفته میشود: «در یک سال گذشته در زمینه اجرای مفاد توافقنامه چهارم مارس ۲۰۲۳ هیچ پیشرفتی صورت نگرفته است».
تهران همچنین کماکان از ورود بسیاری از کارشناسان ارشد غنیسازی اورانیوم آژانس بینالمللی انرژی اتمی به کشور ممانعت میکند.
سه دیپلمات به رویترز پیشتر گفته بودند، پیشنویس قطعنامه ارائه شده توسط سه کشور اروپایی به اعضای شورای حکام بر تحقیقات از برنامه هستهای متمرکز است و به احتمال درخواست از رافائل گروسی برای ارائه «گزارش جامع» درباره فعالیتهای هستهای ایران که گستردهتر از گزارشهای فصلی معمول آژانس است، اشاره دارد.
آژانس در آخرین گزارش فصلی خود میگوید ایران سطح غنیسازی ۶۰ درصدی را به حدی افزایش داده که در صورت ادامه غنیسازی تا سطح ۹۰ درصدی توان ساخت سه بمب هستهای را خواهد داشت.
قدرتهای غربی میگویند چنین سطحی از غنیسازی هیچ توجیه غیرنظامی ندارد و آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز تصریح کرده است هیچ کشور دیگری بدون انگیزه ساخت سلاح هستهای تا این سطح اورانیوم غنی نمیکند.
جمهوری اسلامی مدعی است که قصد تولید بمب اتمی ندارد و برنامه هستهای این کشور صلح آمیز است.
شمخانی با تهدید شروع کرد
در حالی که اخیرا گزارشهای تایید ناشده، خبر از آن دارد که مسئولیت پرونده هستهای به علی شمخانی، دستیار ارشد رهبر جمهوری اسلامی سپرده شده، او روز ۱۲ اردیبهشت، سه کشور اروپایی را تهدید کرد و گفت تهران به قطعنامه پیشنهادی آنها «پاسخی جدی و موثر» خواهد داد.
او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اگر برخی کشورهای اروپایی کجفهم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران، بخواهند در نشست آتی شورای حکام آژانس، موضع خصمانهای نسبت به برنامه صلحآمیز هستهای ایران اتخاذ کنند، با واکنش جدی و موثر کشورمان روبهرو خواهند شد.»
پیشتر برخی رسانهها در ایران گزارش داده بودند مسئولیت مذاکرات هستهای جمهوری اسلامی به شمخانی محول شده است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، روز ۱۴ خرداد در پاسخ به پرسش ایراناینترنشنال درباره قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی علیه جمهوری اسلامی گفت تصمیمگیری در این خصوص بر عهده کشورهای عضو است و آژانس تنها وظیفه دارد در صورت تصویب قطعنامه پیشنهادی، خود را با آن وفق دهد.یافتههای تازهترین گزارش محرمانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی حاکی از آن است که جمهوری اسلامی میزان ذخیره اورانیوم غنیشده خود را افزایش داده و از تصمیم خود مبنی بر منع دسترسی و نظارت تعدادی از بازرسان مجرب آژانس، صرف نظر نکرده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس هم با اشاره به این گزارش نوشت حکومت ایران در حال حاضر بیش از ۱۴۲ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصدی در اختیار دارد که در مقایسه با گزارش پیشین آژانس بینالمللی در بهمنماه سال گذشته، جهشی ۲۰ کیلوگرمی را نشان میدهد.
اورانیوم غنیشده با خلوص ۶۰ درصدی را به سرعت و با طی چند مرحله کوتاه میتوان به اورانیوم با خلوص ۹۰ درصدی تبدیل کرد که در تولید سلاح هستهای کاربرد دارد.
روزنامه وال استریت ژورنال روز هفتم خرداد خبر داد ایالات متحده از کشورهای اروپایی خواسته است تا در نشست آژانس بینالمللی انرژی اتمی، به دنبال افزایش فشارها بر ایران به دلیل توسعه برنامه هستهای این کشور نباشند.
متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز هشتم خرداد این گزارش را نادرست خواند و افزود: «ما با هیچ کشوری برای دادن رای منفی یا ممتنع به هیچ قطعنامهای [درباره برنامه هستهای ایران] لابی نکردهایم.»