یک گزارش سری آژانس بینالمللی انرژی اتمی وابسته به سازمان ملل متحد پنجشنبه 8 شهریور فاش کرد که ایران با ادامه توسعه برنامه هستهای خود ذخایر اورانیوم بسیار غنیشدهاش تا درجه غنیسازی نزدیک به میزان مورد نیاز برای ساخت سلاح هستهای را افزایش داده است.
هرچند ایران اعلام میکند که برنامه هستهای آن صلحآمیز است این کشور اما از طریق گسترش فعالیتهای هستهای خود با احداث تعداد بیشتری از مراکز غنیسازی، نصب آبشارهای سانتریفیوژهای پیشرفته و افزایش شتاب آنها به تسریع روند غنیسازی اورانیوم با درجه خلوص بالای نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت بمبهای اتمی، مبادرت میورزد.به گزارش «آسوشیتد پرس» در یکی از گزارشهای فصلی سری ارسال شده از سوی آژانس به کشورهای عضو این نهاد وابسته به سازمان ملل، آمده است که از ابتدای 17 اوت ذخایر اورانیوم 60 درصد غنیشده ایران به 164.7 کیلوگرم افزایش یافته است.
ذخایر اورانیوم تا درجه 60 درصد غنیسازی شده ایران به درجه خلوص 90 درصدی مورد نیاز برای ساخت تسلیحات هستهای، نزدیک است.
ساخت 4 بمب هستهای
بنا به استاندارد آژانس این مقادیر (164.7 کیلوگرم) ذخایر اورانیوم 60 درصد غنیشده ایران از نظر تئوری تنها نزدیک به دو کیلوگرم با میزان اورانیوم بسیار غنیشده مورد نیاز برای ساخت 4 بمب هستهای فاصله دارد.
در این گزارش آژانس همچنین آمده است که ایران در تصمیمی که در سپتامبر 2023 به منظور جلوگیری از ورود بازرسان بینالمللی باتجربه به تاسیسات هستهای آن گرفته بود تجدیدنظر نکرده و دوربینهای نظارتی آژانس که در سایتهای هستهای ایران نصب شده، کماکان غیرفعال است.
آژانس در گزارش خود نیز بیان داشت که ایران هنوز هیچ گونه توضیحی درباره منشأ ذرات رادیواکتیو پیدا شده در سایتهای هستهای اعلام نشده آن ارائه نداده است.
ادامه توسعه فعالیتهای هستهای ایران و افزایش ذخایر اورانیوم بسیار غنیسازی شده آن بهدور از نظارت بازرسان بر سطح نگرانیهای بینالمللی افزوده است.
در این راستا کشورهای غربی تاکید دارند که این سطح از غنیسازی اورانیوم کاربرد غیرنظامی ندارد و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس نیز بارها تاکید کرده است که با وجود رویکرد تنشآمیز تهران در پرونده هستهای آن، این نهاد بینالمللی در سایه نبود دسترسی به تاسیسات و سایتهای هستهای ایران برای انجام بازرسیهای کافی، قادر نیست صلحآمیز بودن برنامه هستهای این کشور را تایید کند.رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، اوایل مردادماه با تبریک به مسعود پزشکیان برای انتخاب شدن به عنوان رئیسجمهور جدید ایران اعلام کرد آماده است که برای «از سرگیری گفتوگو و همکاری بین آژانس و ایران» به تهران سفر کند.
رئیسجمهور اسلامی ایران با وجود آنکه در پاسخ به این پیام موافقت خود را برای ملاقات با آقای گروسی اعلام کرد، ولی از آن زمان تاکنون هیچ گفتوگویی با مدیرکل آژانس نداشته است.
این گزارش همچنین اشاره میکند که ایران هنوز به سوالات آژانس دربارهٔ منشاء و مکان ذرات اورانیوم که در نزدیکی تهران یافت شدهاند، پاسخی نداده است.
گزارش محرمانه آژانس در حالی رسانهای میشود که علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، روز ششم شهریور در دیدار با اعضای هیئت دولت چهاردهم گفت: «این منافاتی ندارد که با دشمن در جایی تعامل کنیم، اما نباید امید و اعتماد به آنها داشته باشیم.»این سخنان در حالی به نفع انجام مجدد مذاکرات با آمریکا تعبیر شد که رهبر جمهوری اسلامی خطوط قرمزی را نیز برای هرگونه مذاکره در دولت مسعود پزشکیان تعیین کرد و هشدار داد که آمریکا قابل اعتماد نیست.
در گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی آمده است که میزان اورانیوم غنیشده ۶۰ درصدی جمهوری اسلامی تا روز ۲۷ مرداد ۱۴۰۳ مجموعا ۱۶۴.۷ کیلوگرم بوده و این مقدار در مقایسه با گزارش قبلی آژانس در اردیبهشت ۱۴۰۳ بیش از ۲۲ کیلوگرم افزایش داشته است.
به گفته کارشناسان رساندن اورانیوم غنیشده با خلوص ۶۰ درصد تا اورانیوم به درجه تسلیحاتی ۹۰ درصد خلوص تنها نیازمند برداشتن «یک گام کوتاه و فنی» است.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، آژانس در گزارش جدید خود خاطرنشان کرده که حکومت ایران تصمیم پیشین خود مبنی بر منع بازدید بازرسان آژانس از برنامه هستهای خود را هنوز مورد بازبینی قرار نداده و دوربینهای نظارتی آژانس همچنان مختل هستند.
آژانس در بخش دیگری از گزارش جدید خود عنوان کرده که در تاریخ ١٨ مرداد طی نامهای به حکومت ایران خواستار دسترسی به تاسیسات تولید سانتریفیوژ در اصفهان شده تا دوربینهای نظارتی خود را سرویس کند، اما هنوز پاسخی از تهران دریافت نکرده است.
طبق گزارش آژانس، جمهوری اسلامی همچنان پاسخی به پرسش چندساله درباره منشا و مکان ذرههای اورانیوم ساخته دست بشر در دو سایت پیشتر گزارشنشده به نامهای ورامین و تورقوزآباد را نداده است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، روز ۱۴ خرداد سال جاری نیز گفته بود، ذخایر اورانیوم غنی شده در ایران، از جمله ذخایر اورانیوم تا ۶۰ درصد غنیشده، همچنان در حال افزایش است.
شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی ۱۶ خرداد از مقامهای حکومت ایران خواست گامهای همکاری با آژانس را با سرعت بیشتری بردارند و ممنوعیت ورود بازرسان باتجربه این بازوی نظارت هستهای سازمان ملل به ایران را لغو کنند.
نشست دورهای شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی روند اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام، تیر ماه ۱۴۰۳ در حالی برگزار شد که کشورهای عضو، بهویژه تروئیکای اروپا، با ابراز نگرانی از فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی، درباره احتمال فعالسازی «مکانیسم ماشه» هشدار دادند.
معاون نماینده ایالات متحده در سازمان ملل متحد روز دوشنبه ۴ تیر در این نشست با بیان این که حکومت ایران همچنان به نقض توافق هستهای ۲۰۱۵ و کارشکنی در روند نظارتهای بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی ادامه میدهد، گفت نباید در محکوم کردن این رفتار تأمل کرد.
رابرت وود با اشاره به گزارش مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی که تاکید دارد فعالیتهای جمهوری اسلامی برای گسترش برنامه هستهای خود توجیه صلحآمیز ندارد، افزود جمهوری اسلامی باید اقداماتی را انجام دهد که اعتماد جامعه بینالمللی را جلب کند، نه آن که فعالیتهایی را همچنان ادامه دهد که خطرات بزرگی را به دنبال خواهند داشت.
نماینده دائم بریتانیا در سازمان ملل متحد نیز در این نشست نسبت به احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپا به جمهوری اسلامی هشدار داد.
باربارا وودوارد، با غیرقابل قبول دانستن غنیسازی اورانیوم در ایران به میزان ۳۰ برابر حد مجاز توافق شده در برجام، افزود: همه گزینههای دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هستهای روی میز است.
نیکلا دوریویه، سفیر فرانسه در سازمان ملل متحد نیز در سخنانی خواستار بهرهگیری و فعالسازی «مکانیسم ماشه» در قبال رفتارهای جمهوری اسلامی شد.
دوریویه سطح کنونی غنیسازی اورانیوم در ایران را فاقد توجیه غیرنظامی و صلحآمیز دانست و افزود، جمهوری اسلامی در پنج سال گذشته مکررا تعهدات برجامی خود را نقض کرده و عدم همکاری مطلوبش با آژانس بینالمللی انرژی اتمی، نگرانیهای زیادی را ایجاد کرده است.
فعالشدن مکانیسم ماشه، که در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل برای اجرای توافق هستهای ۲۰۱۵ ایران پیشبینی شده است، باعث ازسرگیری تمامی تحریمهای بینالمللی علیه تهران میشود.
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱، هر شش ماه یک بار گزارش دبیرکل سازمان ملل درباره فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی در نشست عادی شورای امنیت این سازمان ارائه و مورد بحث اعضا قرار میگیرد.