محرمانه شدن آمار مرتبط با «کودک همسری» در ایران

بنابر گزارش‌ها، وبسایت سازمان ثبت احوال ایران انتشار هفتگی و ماهانه برخی آمار، به ویژه مربوط به زاد و ولد و همچنین نوزادان متولدشده از کودک‌همسران، را متوقف کرده است.

عباس عبدی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی، در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت که ارائه آمار در این وبسایت بار دیگر به شیوه دولت ابراهیم رئیسی برگشته است.

بر اساس گزارشی که روز یکشنبه ۱۸ شهریور در روزنامه اعتماد منتشر شد، ارائه آمار در دولت ابراهیم رئیسی «به شدت محدود» شده بود و با اینکه اواخر سال گذشته نسبتا به‌روز شد، اما بار دیگر «به تنظیمات کارخانه برگشت».

به نوشته عباس عبدی، سازمان ثبت احوال به سردبیر یکی از نشریات گفته است پس از انتشار آمار نوزادان متولدشده از مادران ۱۰ تا ۱۴ ساله در این نشریه، «گفتند چون فلان روزنامه آمار را چاپ کرده و بحث کودک‌همسری رواج یافته دستور آمده دیگر آمار نگذاریم».

در سال‌های اخیر آمار کودک‌همسران و کودک‌مادران بارها خبرساز شده است.بر اساس آمار‌های سازمان ثبت احوال، در سال ۱۴۰۰ حدود هزار و ۴۷۴ نوزاد از مادران ده تا چهارده سال متولد شدند.

همچنین بنا بر این آمار، تعداد دخترانی که در سنین پایین‌تر از پانزده سال ازدواج کردند طی پنج سال منتهی به ۱۴۰۰ به بیش از ۱۳۱ هزار نفر بوده است.

آخرین گزارش مرکز آمار ایران نیز نشان می‌دهد طی نه ماه منتهی به پاییز ۱۴۰۱، بیش از ۲۷ هزار دختر زیر ۱۵ سال در ایران ازدواج کرده‌اند.

به نوشته عباس عبدی، مسئولان وبسایت ثبت احوال در پاسخ به پرسش سردبیر یکی از نشریات که پرسیده بود «آیا دستور نیامده جلوی این فاجعه بارداری دختران زیر ۱۴ سال گرفته شود؟» گفته‌اند: «نه، فقط دستور آمده آمارش منتشر نشود».

روزنامه اعتماد در گزارش خود همچنین به کاهش ازدواج و افزایش طلاق اشاره کرده و نوشته است آمار چندی پیش ثبت احوال نشان می‌داد از بهار ۱۴۰۱ تا بهار ۱۴۰۳ میزان تولد در کشور «حدود هشت درصد» کاهش داشته است.

عباس عبدی با اشاره به سیاست‌های فعلی جمهوری اسلامی و «قانون فرزندآوری»، نوشته است: «این یعنی شکست کامل سیاستگذار».روزنامه اعتماد در شماره یکشنبه هجدهم شهریور ماه نوشته است که هدف ضمنی قانون «فرزندآوری» رسیدن به نرخ باروری ۲/۵ درصدی بود که اکنون به حدود ۱/۵ درصد رسیده و مهم‌تر از آن نرخ رشد جمعیت که به ۰/۶۱ درصد رسیده است.

در این مقاله تاکید شده است که اتفاقات این حوزه نشان دهنده شکست کامل این سیاست است و سیاستگذاران بیهوده وقت خود و منابع مالی مردم را تلف می‌کند.

این روزنامه در ادامه از تماس با ثبت احوال برای دسترسی به آمار جدید و چرایی عدم انتشار هفتگی روایت کرده و نوشته که ثبت احوال در پاسخ گفت: «به ما گفتند چون فلان روزنامه آمار را چاپ کرده و بحث کودک همسری رواج یافته دستور آمده دیگر آمار نگذاریم.» به نوشته اعتماد ثبت احوال در پاسخ به اینکه آیا دستور نیامده جلوی این فاجعه بارداری دختران زیر ۱۴ سال گرفته شود؟ نیز گفته است: «فقط دستور آمده آمارش منتشر نشود!!»

این ممنوعیت انتشار آمار در حالی است که واقعیت‌های جامعه نشان دهنده افزایش میزان کودک همسری در ایران است. در همین رابطه یک روزنامه چاپ تهران ۲۳ مرداد ماه در گزارشی نوشته بود چالش‌های اقتصادی مانند تورم بالا و نابرابری درآمدی از عوامل اصلی کودک‌همسری در کشور است. روزنامه دنیای اقتصاد نوشته بود «تحریم‌های اقتصادی و کوچک‌شدن طبقه متوسط نیز این پدیده را تشدید کرده است.»

این روزنامه با انتشار نتایج یک پژوهش در زمینه «کودک همسری» تاکید کرده بود: «در ایران عواملی مانند پایین بودن درآمد سرانه، تورم‌ بالا و نابرابری درآمدی از اصلی‌ترین عوامل ازدواج زودهنگام کودکان است.»

براساس آخرین آمار رسمی منتشر شده در ایران توسط نهاد حکومتی مرکز آمار، از زمستان سال ۱۴۰۰ تا آخر پاییز سال ۱۴۰۱ دست‌کم ۲۷ هزار و ۴۴۸ مورد ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در نقاط مختلف ایران صورت گرفته است.

به گزارش‌های پیشین، برخی از موارد کودک همسری به دلیل فقر و دریافت وام ازدواج صورت گرفته است. همچنین بر اساس گزارش سال ۱۴۰۰ وزارت رفاه جمهوری اسلامی، از هر سه ایرانی یک نفر زیر خط فقر زندگی کرده و قادر به تامین هزینه‌های خود نبوده و برخی خانواده‌ها ترجیح داده‌اند برای کم کردن یک سر عائله، کودکانی که هنوز درکی از مسائل جنسی ندارند را بدون رضایت و آگاهی، مجبور به رابطه جنسی کنند.ترویج «فرزندآوری» به دستور علی خامنه‌ای و ارائه تسهیلات بانکی برای ازدواج و فرزندآوری در سال‌های اخیر باعث شده تا برخی خانواده‌ها در بخش‌هایی از ایران به دلیل فقر و برای بهره‌مندی از این تسهیلات کودکان زیر ۱۸ سال خود را وادار به ازدواج کنند.

در یک دهه اخیر موضوع ازدواج اجباری و کودک‌همسری بارها در گزارش‌های سازمان ملل در مورد ایران هم مورد توجه و انتقاد قرار گرفته است. با توجه به اینکه آمارهای رسمی در این گزارش‌ها مورد استناد نهادهای بین‌المللی قرار می‌گرفت از چند سال پیش، مراکز رسمی آمار در جمهوری اسلامی با اعمال تغییرات در دسته‌بندی‌ها و گروه‌بندی‌های سنی آمارها تلاش کردند تا آمارهای مخدوشی را منتشر کنند تا صورت مساله را پاک کنند.

همزمان با پررنگ شدن سیاست‌های تشویقی برای ازدواج و افزایش نرخ باروری در کشور که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بر آن تاکید دارد، از سالهای آغازین دولت سیزدهم تلاش‌های هدفمندی برای کاهش سن ازدواج در دختران و تشویق خانواده‌ها برای آسان‌گیری ازدواج دختران از سوی برخی نمایندگان مجلس و مسئولان دولت ابراهیم رئیسی و نهادهای فرهنگی و آموزشی انجام شد.

جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، اسفند ۹۹ در گزارشی به شورای حقوق بشر ملل متحد با اشاره به رواج کودک‌همسری در ایران خواستار «اصلاحات فوری» در خصوص رفتار جمهوری اسلامی با زنان و دختران شده بود.