در هفتههای اخیر، همزمان با افزایش بحث درباره فیلترینگ در دولت جدید، بازار خرید دیشهای استارلینک در ایران هم سکه شده و برخی رسانههای نزدیک به اصولگرایان میگویند با گسترش یافتن اینترنت ماهوارهای عملا فیلترکردن اینترنت برای بخشی از جمعیت شهری ایران ممکن است به زودی از موضوعیت خارج شود.
وبسایت «نورنیوز»، در گزارشی با عنوان «سلفی استارلینک با برج میلاد» در این باره نوشت: «ورود این تجهیزات غیرقانونی است و در صورت کشف، علاوه بر مصادره مال طبق قوانین مبارزه با قاچاق، امکان برخورد کیفری با فرد خاطی نیز وجود دارد. کلاهبرداریهای متعددی با استفاده از نام استارلینک در حال انجام است.»
در حالی که «نورنیوز» قیمت دیش و مودم استارلینک را حدود ۴۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان اعلام کرده است، برخی کانالهای تلگرامی در ایران که مدعی فروش این تجهیزات هستند قیمتی در حدود ۳۸ تا ۸۵ میلیون تومان برای هر دستگاه مطالبه میکنند.
با توجه به اینکه از هر دستگاه چند واحد امکان بهره برداری دارند، هزینه اینترنت بدون سانسور با سرعت خوب به مراتب از هزینه اشتراک اینترنت خانگی داخلی کمتر است.
اغلب شرکتهای اینترنتی در ایران برای عرضه اینترنت با سرعت کم و فیلترشده، بطور میانگین بین ۱.۵ تا ۱.۹ میلیون تومان هزینه اشتراک دریافت میکنند درحالی که هزینه اشتراک استارلینک برای چند واحد از یک مجتمع مسکونی تقریبا یکسان و گاهی ارزانتر خواهد بود.
«نورنیوز» به شکایت ایران از اسپیس ایکس برای عدم رعایت مقررات سرزمینی نیز اشاره کرده است که اتحادیه بینالمللی مخابرات این شرکت را ترغیب به همکاری با حکومت ایران در این زمینه کرده است.
در حال حاضر اسپیس ایکس بطور رسمی در حدود ۸۰ کشور جهان در دسترس است، اما برخی از کاربران در کشورهای دیگر از جمله اوکراین، حتی پیش از آنکه این خدمات بطور رسمی در دسترس همگان قرار بگیرد امکان بهرهبرداری از آن را داشتهاند.
در همین رابطه «خبرآنلاین» از قول میلاد نوری، کارشناس فناوری اطلاعات، با تایید در دسترس قرار بودن استارلینک در ایران نوشته است: «استارلینک بهزودی با اپراتورهای ایرانی وارد رقابت سنگینی خواهد شد. اکنون خیال کاربران راحت است که استارلینک در ایران قابلیت سرویسدهی دارد، مشکل پرداخت آنهم که تاکنون با تحریم روبهرو بود به لطف رمزارزها حلشده است. هزینه آنهم ممکن بود تاکنون بهصرفه نباشد اما به دلیل افزایش قیمت بستههای اینترنتی، کاهش حجم و کیفیت و اضافه شدن هزینه خرید فیلترشکنها باعث شده است که اکنون استارلینک بهصرفه باشد.»
چشماندار عدم کنترل اینترنت که مشابه تجربه ناموفق حکومت ایران برای مقابله چند دهه با مشتریان تلویزیون ماهوارهای در ایران بود، سبب نگرانی بسیاری برای حکومت شده است. ستار هاشمی وزیر ارتباطات دولت جدید ایران از «اجماع و اقناع» برای حل مشکل فیلترینگ در ایران سخن به میانآورد، مشکلی که پای دو شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی امنیت ملی که ریاست هر دو آنها برعهده رئیسجمهور است را نیز به میان میکشد.
اینترنت در ایران از نظر سرعت، کیفیت و همچنین سانسور یکی از بدترینها در جهان است و برآوردهای نهادهایی چون «خانه آزادی» نشان میدهد بعد از چین و میانمار ایران، (بدون در نظر گرفتن کرهشمالی) سومین کشور از نظر بدترین سانسور اینترنت در جهان است.میلاد نوری کارشناس آیتی بر این باور است که وجود داشتن یک عدد استارلینک در ایران چه به مسئولین چه به کاربران نشان میدهد که اینترنت ماهوارهای استارلینک در ایران کار میکند. نوری دراینباره گفت:« زمانی که چنین فناوری روی کار میآید مسلماً ایران را در لیست خود ندارد؛ اما وجود یک استارلینک در ایران خیال کاربران راحت میکند که میتوانند از استارلینک سرویس بگیرند.»
میلاد نوری: برداشتن فیلترینگ واتس اپ یا اینستاگرام، بخشی از نیاز کاربر را پوشش میدهد و باعث میشوند که تعداد کمتری از استارلینک استفاده کنند
در روزهای اخیر که بحث استارلینک در شبکههای اجتماعی داغ شده بود، کاربری تصویری از استارلینک با پسزمینه برج میلاد منتشر کرده بود، برخی کاربران گفته بودند که از آن استفاده کردهاند و نظراتی که نشان میداد ماهواره استارلینک در ایران مورداستفاده قرار میگیرد.میلاد نوری گفت:« تصویری که از ماهوارههای استارلینک منتشر شد، بعد از شکل گرفتن بحث در مورد تجربیات شخصی کاربران بود. یعنی حتی اگر بگوییم این تصویر اشتباه است، تحلیل شخصی کاربران در شبکههای مجازی این بود که استارلینک بهزودی با اپراتورهای ایرانی وارد رقابت سنگینی خواهد شد. اکنون خیال کاربران راحت است که استارلینک در ایران قابلیت سرویسدهی دارد، مشکل پرداخت آنهم که تاکنون با تحریم روبهرو بود به لطف رمزارزها حلشده است. هزینه آنهم ممکن بود تاکنون بهصرفه نباشد اما به دلیل افزایش قیمت بستههای اینترنتی، کاهش حجم و کیفیت و اضافه شدن هزینه خرید فیلترشکنها باعث شده است که اکنون استارلینک بهصرفه باشد.»
او همانطور که نوری در توییت خود هم نوشته بود، گفت:« باید به این نکته توجه داشته باشیم که زمانی که یک بحثی ترند میشود، معمولاً کلاهبردارآنهم روی این موجسوار میشوند. ازآنجاییکه خریدوفروش استارلینک در ایران غیرقانونی است، کاربران نمیتوانند از سایتی که دارای اینماد و یا درگاه قانونی است، پرداخت انجام دهد. کاربر مجبور میشود از طریق رمزارز و روشهای ناشناس خرید کند و این بازار، بازار جذابی برای کلاهبرداران میشود. اگر کسی علاقهمند به خرید است، باید اصطلاحاً مراقب باشد تا از هول حلیم به دیگ نیافتد.»
او در ادامه گفت:«حدوداً در سال ۱۴۰۰ و بعد از فیلترینگهای گسترده بازار استارلینک داغ شده بود؛ در آن زمآنهم تعدادی از کانالهای تلگرامی با اقدام به فروش استارلینک، کلاهبرداری کرده بودند. این کانالها کاملاً ناشناس بود و چون خریدوفروش استارلینک هم غیرقانونی بود، افراد نمیدانستند باید به چه کسی شکایت کنند.»
هر کاربر، یک بازاریاب برای استارلینک
میلاد نوری همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا استفاده از استارلینک، فیلترینگ را بیمعنا میکند گفت:«استارلینک به آن شکلی که ما در ایران فیلترینگ داریم، فیلتر نیست. وقتی کاربران اینترنت آزاد، بدون اختلال و پرسرعت و بهصرفه را تجربه کنند، ناخودآگاه تبدیل میشود به بازاریابهای رایگانی برای استارلینک.»
او ادامه داد:«حتی نیازی نیست که افراد دانش فنی خاصی داشته باشند، فرض کنید که فرد یک فروشنده ملک است؛ برای تبلیغ ملک خود، یک ساختمان ده واحدی را به استارلینک مجهز میکند. این تبلیغهای دهانبهدهان قطعاً سرعت رشد استارلینک را بیشتر میکند.»
با توجه به اینکه اکنون صحبت از آن است که دولت جدید در جهت رفع فیلترینگ اقداماتی انجام دهد، این کارشناس در مورد تأثیر رفع فیلتر بر میزان استقبال کاربران از استارلینک گفت:«اکنون مسئله این است که برداشتن فیلترینگ واتس اپ یا اینستاگرام، بخشی از نیاز کاربر را پوشش میدهد و باعث میشوند که تعداد کمتری از استارلینک استفاده کنند.»
همین الآن هم برای رفع فیلتر دیر است
او خاطرنشان کرد که تمام مشکل کاربران ایرانی فیلترینگ چند شبکه اجتماعی نیست و گفت:«گران بودن اینترنت، کاهش روزافزون کیفیت اینترنت، محدود شدن حجم بستههای اینترنت و بسیاری از اتفاقاتی که گریبان گیر کاربران است، اکنون دستبهدست هم داده است. همین الآن هم برای برداشتن فیلترینگ دیر است. اینکه با رفع فیلتر چند پلتفرم فکر کنیم که کاربران به وضعیت اینترنت ما راضی میشوند، تفکر درستی نیست؛ مگر اینکه رفع فیلترینگ بهصورت گستردهتر اتفاق بیافتد.»
او با اشاره به اینکه رفع فیلتر تنها یک مسئله است، گفت:« مسئله اصلی این است که کاربران نمیدانند قرار است چه اتفاقاتی بیفتد. فیلترینگهایی که قرار است در آینده اتفاق بیافتد، ادامه روند فیلتر شدن سایتها و حتی نظر کمیته صادرکننده رأی برای وضعیت فیلترینگ نامشخص است و این وضعیت باعث میشود که کاربران اولین جایگزینی که برای اینترنت ایران پیدا کند به آن مهاجرت میکند.»
دولت دیگر نمیتواند اینترنت را کنترل کند
نوری گفت:« در پی استفاده از استارلینک، حاکمیت دولت از اینترنت برداشته میشود، کاملاً خارج از کنترل میشود. بنابراین ممنوعیت استارلینک هم یک تصمیم اشتباه مثل ممنوعیت ماهواره و ویدئو است که هزینه زیادی برای آن صرف شد و نتیجهای نداد.»
این تصمیم مثل همیشه اشتباه بود…
این کارشناس آیتی ادامه داد گفت:« خیلیها میگویند اگر استارلینک بخواهد فعالیتش در ایران را گسترده کند باید اجازه بگیرد. در سازمان جهانی مخابرات، قانونی وجود دارد که اگر اپراتوری میخواهد در سرزمینی خدمات دهد، باید از حاکمیت آن اجازه بگیرد. در زمان آقای زارع پور هم نامهای زدند که استارلینک باید قوانین را رعایت کند، استارلینک در آن زمان گفت که هر زمان ماهواره استارلینک شناسایی کردید، به ما بگید تا آن را مسدود کنیم و شناسایی استارلینک هم اصلاً کار راحتی نیست.»
او بابیان اینکه استارلینک با این کار خود را به قوانین پایبند نشان داد گفت:« استارلینک با این اقدام مسیری را جلوی پای ایران گذاشت و سربسته گفت که عملاً مسدود نمیکند. وزارت ارتباطات در زمان آقای زارع پور روی این قوانین حساب کرده بودند تا استارلینک بهواسطه آن به ایران خدمات ندهد. استارلینک، الآن با بسیاری از کشورها تعامل دارد، بهعنوانمثال بهواسطه تعامل با برزیل، اخیراً توییتر را برای کاربران برزیلی فیلتر کرده است. اما این رفتارها نشان میدهد که با ایران تعاملی نخواهد داشت و کاربران ایرانی به نظر از آن رضایت دارند، اما به ضرر تصمیم گیران اینترنت ایران است.»