اتحادیه عرب پنجشنبه ۶ دی، با انتشار بیانیهای به جمهوری اسلامی هشدار داد که پس از سقوط متحدش بشار اسد، بر آتش اختلافات در سوریه ندمد و به نزاع میان مردم این کشور دامن نزند.اتحادیه عرب اظهارات اخیر مقامهای ایران درباره سوریه را رد کرد و هدف از آن را دامن زدن به نزاع و «فتنه» در این کشور خواند.
دبیرخانه اتحادیه عرب در بیانیهای که روز پنجشنبه ۶ دی منتشر شد از رویدادهای اخیر در چند شهر سوریه «که با هدف شعلهور کردن فتنه در این کشور رخ میدهد» ابراز نگرانی کرد.
این بیانیه افزوده است: «در همین راستا، اظهارات اخیر ایران که با هدف دامن زدن به فتنه در میان مردم سوریه بیان شده مردود است».
در بیانیه اتحادیه عرب به فرد خاصی در بین مقامهای ایران اشاره نشده است.
در روزهای اخیر فرمانده سابق سپاه پاسداران و همچنین وزیر خارجه ایران از جمله مقامهای ایرانی بودند که درباره سوریه اظهار نظر کردهاند.علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی دستکم در دو سخنرانی عمومی خود پس از سقوط حکومت بشار اسد تهدید کرده است که «مجموعهای قوی و شرافتمند» و «جوانان غیور سوری» بار دیگر بهپا خواهند خواست.
در پی این اظهارات، دیگر مقامهای نظامی و سیاسی جمهوری اسلامی نیز از احیای آنچه آن را محور مقاومت میخوانند، در سوریه سخن گفتهاند. در تازهترین نمونه، محسن رضایی، فرمانده اسبق سپاه پاسداران و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، پنجشنبه ۶ دی، در حساب کاربری خود در ایکس نوشت: «جوانان و ملت مقاوم سوریه در برابر اشغال و تجاوز خارجی و تمامیتخواهی داخلی یک گروه، سکوت نخواهند کرد. آنها در کمتر از یکسال آینده به شکل دیگری مقاومت را در سوریه احیا خواهند کرد.»
درگیریهای مرگبار بین حاکمان جدید سوریه و نیروهای وفادار به بشار اسد در روزهای اخیر به نگرانیها درباره شعلهور شدن دوباره جنگ داخلی در سوریه دامن زده است.
اتحادیه عرب در بیانیه خود گفت که با نگرانی رویدادهایی را دنبال میکند که در چندین شهر و منطقه سوریه با هدف شعلهور کردن جرقههای درگیری رخ میدهد.
پیشتر و در اقدامی صریح و بیسابقه، اسعد حسن الشیبانی، وزیر امور خارجه جدید سوریه، دوشنبه پنج دی، به جمهوری اسلامی هشدار داد که از ایجاد و گسترش هرجومرج در سوریه خودداری کند.
پیش از او نیز احمد الشرع، رهبر گروه تحریر شام که اکنون قدرت را در سوریه در دست دارد، بدون آنکه به رویکرد حاکمان جدید سوریه در قبال جمهوری اسلامی اشاره کند در چند نوبت از عملکرد حکومت ایران در سوریه بهتندی انتقاد کرده بود.
اسعد حسن الشیبانی در پست خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود:«ایران باید به اراده مردم سوریه و حاکمیت و امنیت این کشور احترام بگذارد. ما به آنها هشدار میدهیم که از ایجاد هرجومرج در سوریه خودداری کنند و همچنین آنها را مسئول پیامدهای اظهارات اخیرشان میدانیم.»
وزیر امور خارجه جدید سوریه نیز مانند اتحادیه عرب از فرد خاصی در جمهوری اسلامی نام نبرد، اما بهنظر میرسد که این هشدارها متوجه رهبر جمهوری اسلامی است که بهطور مستقیم از شروع مبارزه با حاکمان جدید در سوریه سخن گفته است.
علی خامنهای روز یکشنبه دوم دی ماه، در یک سخنرانی در جمع مداحان گفت:« پیشبینی میکنیم مجموعهای قوی و شرافتمند در سوریه نیز سربرآورد چرا که امروز جوانان سوری چیزی برای از دست دادن ندارند و مدرسه، دانشگاه، خانه و خیابان آنها ناامن است بنابراین باید با قوت اراده در مقابل طراحان و مجریان ناامنی بایستند و بر آنها فائق آیند.»
او پیشتر نیز در یک سخنرانی در روز ۲۱ آذر گفته بود:«همه بدانند قضایا اینگونه باقی نخواهد ماند که گروهی بیایند در دمشق و به خانههای مردم تعرض کنند و رژیم صهیونی هم با بمباران و توپ و تانک پیشروی کند. قطعاً جوانان غیور سوری بهپا خواهند خاست و با ایستادگی و حتی دادن تلفات، به این وضع فائق خواهند آمد، همچنانکه جوانان غیور عراق پس از اشغال آن به دست آمریکا، با کمک و سازماندهی و فرماندهی شهید عزیز ما (قاسم سلیمانی) توانستند دشمن را از خانه و خیابانهای خود بیرون کنند. البته این کار در سوریه ممکن است زمان طولانی ببرد اما نتیجه، حتمی و قطعی است.»
در مقابل احمد الشرع بدون آنکه به آینده روابط دمشق و تهران اشاره کند، چند بار به انتقاد از عملکرد جمهوری اسلامی و حضور نظامیاش در سوریه پرداخت و از جمله در مصاحبهای با روزنامه الشرق الاوسط که ۳۰ آذر ۱۴۰۳ منتشر شد، گفت که مخالفان با ساقط کردن حکومت بشار اسد، پروژه جمهوری اسلامی در منطقه را ۴۰ سال به عقب بازگرداندند.
او گفت سوریه در زمان اسد «به سکویی برای ایران تبدیل شده بود تا پایتختهای کلیدی عربی را تحت کنترل خود درآورد، جنگها را گسترش دهد و با مواد مخدری مانند کپتاگون خلیج فارس را بیثبات کند.»
الشرع افزود: «ما با حذف شبهنظامیان ایرانی و بستن راه نفوذ ایران در سوریه، به منافع منطقه خدمت کردهایم و آنچه را که دیپلماسی و فشار خارجی نتوانست محقق کند، با کمترین تلفات به دست آوردهایم.»محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه پاسداران و عضو فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام، روز چهارشنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که جوانان سوریه ظرف کمتر از یک سال «به شکل دیگری مقاومت را در این کشور احیا میکنند».
در ادبیات رسمی جمهوری اسلامی از گروههای نیابتی یا شبهنظامیان همسو با ایران در منطقه با عنوان «مقاومت» یاد میشود.
همچنین عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، روز چهارشنبه به تلویزیون جمهوری اسلامی گفت قضاوت کردن درباره سوریه «هم برای ما و هم برای دیگرانی که فکر میکنند در آنجا پیروزیهایی به دست آمده» زود است و «تحولات در آینده زیاد خواهد بود».
پیشتر نیز علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، روز یکشنبه گفته بود جوانان سوریه «چیزی برای از دست دادن ندارند» و در آن کشور «یک مجموعه شرافتمند قوی» ظهور خواهد کرد.
اتحادیه عرب در بیانیه خود همچنین بر لزوم احترام همه طرفها به استقلال، تمامیت ارضی و ثبات سوریه و نیز کنترل دولت بر تمامی سلاحها و رد مداخلات بیثباتکننده خارجی تاکید کرده است.
مقامهای ایران هنوز واکنشی به بیانیه جدید اتحادیه عرب نشان ندادهاند اما رسانههای ایران اظهارات ساعاتی پیشتر اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه، درباره سوریه را بازتاب دادهاند.
به گزارش ایسنا، اسماعیل بقائی روز پنجشنبه دخالت ایران در امور داخلی سوریه را «اتهامزنی بیاساس برخی محافل رسانهای» خواند و آن را «کاملا مردود» دانست.
اظهارات مقامهای ایران درباره سوریه در حالی بیان میشود که طی دو روز اخیر چند شهر سوریه شاهد تظاهرات و درگیریهایی بوده و حکومت جدید این کشور از آغاز عملیات «علیه عوامل حکومت اسد» خبر داده است.پیشتر در روز سهشنبه اسعد الشیبانی، وزیر خارجه دولت انتقالی حاکمان سوریه، به ایران درباره «گسترش هرج و مرج در سوریه» هشدار داده و در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: ایران باید به خواست مردم سوریه و حاکمیت و امنیت این کشور احترام بگذارد.
در پی سقوط حکومت بشار اسد در سوریه، ایران یک متحد کلیدی خود را در منطقه از دست داد و همچنین به گفته دبیرکل جدید گروه حزبالله، مسیر انتقال تسلیحات از طریق سوریه به لبنان نیز از میان رفت.