هفته نامۀ فرانسوی “نوول ابسرواتور” در آخرین شمارۀ خود گزارش مفصلی منتشر کرده دربارۀ استخدام و اعزام هزاران پناهجوی افغان در ایران به جبهههای نبرد در اوکراین. بر اساس این گزارش ارتش روسیه با کمک و همکاری فعال وزارت امور خارجۀ ایران و سپاه پاسداران و همچنین گروه مزدوران “واگنر”، نظامیان پیشین افغانستان را که توسط ارتش آمریکا و ناتو آموزش دیدهاند و پس از بازگشت طالبان به قدرت به ایران پناهنده شدهاند در ازای دستمزدهای کلان و اعطای ملیت روس استخدام کرده و به جبهه های جنگ اوکراین اعزام میکند.
یک ژنرال پیشین ارتش افغانستان که از او هفتهنامۀ فرانسوی با نام “صادق” یاد کرده و با صدها نظامی پیشین افغان در ایران نیز مرتبط است به هفتهنامۀ فرانسوی گفته است که مسکو به رزمجویان افغان برای شرکت در جنگ اوکراین بین دو تا پنج هزار دلار دستمزد ماهانه و اعطای ملیت روس وعده می دهد. مسکو همچنین متعهد می شود که در ازای کشته شدن هر افغان در نبردهای اوکراین مبلغ سی تا شصت هزار دلار غرامت نیز به خانوادۀ وی بپردازد.
“نوول ابسرواتور” به نقل از وزارت دفاع انگلستان و سازمان اطلاعات آمریکا، سیا، تصریح کرده است که از آغاز اشغال اوکراین توسط پوتین در فوریه ٢٠٢٢ بین ۳۱۵ تا ۳۵۵ هزار تن از سربازان روس در جنگ اوکراین کشته یا زخمی شدهاند و به همین دلیل ارتش روسیه شدیداً محتاج نیروهای تازه نفس برای تقویت صفوف در هم ریختۀ خود در جبهههای جنگ است.
به نوشتۀ هفتهنامۀ فرانسوی از بیش از یک سال پیش دولت مسکو با ایجاد آنچه “ارتش آزاد روس” مینامد سرگرم استخدام نظامیان مزدور به ویژه در بین نظامیان پناهجوی افغان در ایران است و برای این کار علاوه بر گروه مزدوران “واگنر” سفارت روسیه در تهران و نیروی قدس سپاه پاسداران نقش کلیدی در جستجو و استخدام پناهجویان افغان و اعزام آنان به جبهۀ جنگ در اوکراین دارند.
هدف مسکو به نوشتۀ هفتهنامۀ فرانسوی استخدام دست کم سی هزار نظامی پناهجوی افغان در ایران به ویژه از میان کسانی است که توسط ارتش آمریکا و ناتو آموزش دیدهاند و با فنون و راهبردهای نظامی کلاه سبزهای ارتش آمریکا و ناتو آشنا هستند.
“نوول ابسرواتور” تصریح کرده است که مسکو خوب می داند که دولت واشنگتن طی بیست سال اشغال افغانستان نود میلیارد دلار صرف ساختن یک ارتش مستقل در افغانستان و به ویژه تعلیم سی هزار نظامی نخبه در این کشور کرد. “صادق”، ژنرال پیشین ارتش افغانستان، در دورۀ حکومت اشرف غنی، به نشریۀ فرانسوی گفته است که هماکنون صدها نفر از این نظامیان نخبۀ افغان در صفوف ارتش روسیه در اوکراین می رزمند.
یک سال پس از خروج ارتش آمریکا از افغانستان و روی کار آمدن مجدد طالبان، کمیسیون امور خارجۀ مجلس نمایندگان آمریکا در گزارشی با عنوان “شکست راهبردی” آمریکا در افغانستان اعتراف کرده بود که نظامیان و مأموران اطلاعاتی پیشین افغانستان که توسط آمریکا آموزش دیده بودند اکنون برای دشمنان آمریکا یعنی روسیه، ایران و چین کار می کنند.
هفتهنامۀ فرانسوی نوشته است که همانند “صادق”، ژنرال پیشین ارتش افغانستان، یک میلیون افغان پس از روی کار آمدن دوبارۀ طالبان به ایران پناهنده شدند و اغلب آنان نیز از نظامیان پیشین ارتش افغانستان هستند و اکنون در ناامنی کامل در ایران به سر می برند. به نوشتۀ “نوول ابسرواتور” بسیاری از آنان ترجیح می دهند که در جبهههای جنگ اوکراین کشته شوند تا این که حکومت ایران آنان را به همراه خانواده هایشان به طالبان تحویل داده و توسط بنیادگرایان حاکم بر کابل شکنجه و کشته شوند.هفتهنامۀ فرانسوی تصریح کرده است که مسئولیت اولیۀ استخدام مزدوران افغان را گروه مزدوران “واگنر” برعهده دارد و افراد استخدام شده پیش از اعزام به مسکو به مناطق ویژه در تهران، مشهد، شیراز و اصفهان منتقل میشوند. به گفتۀ هیبت الله علیزی، از فرماندهان پیشین ارتش افغانستان، هم اکنون حدود پنج هزار تن از نظامیان پیشین ارتش افغانستان به صفوف ارتش روسیه در اوکراین پیوستهاند. محمدفرید احمدی، یکی دیگر از فرماندهان سابق ارتش افغانستان، این رقم را هزار تن برآورد کرده است.
به نوشتۀ “نووول ابسرواتور” شش فرماندۀ پیشین ارتش افغانستان که توسط ارتش آمریکا آموزش یافتهاند هماکنون با اسامی مستعار در ایران فعال هستند و نقش میانجی را برای استخدام نظامیان پناهجوی افغان در ایران و اعزام آنان به مسکو برعهده دارند. “نوول ابسرواتور” چهار تن از این فرماندهان را شناسایی کرده که عبارتند از : مولوی جلال الدین یفتعلی، محمد امین برومند، اکرمالدین ساری، و عصمت الله اندرآبی (معروف به ارسلان رفع). به نوشتۀ “نوول ابسرواتور” هر یک از این فرماندهان پیشین ارتش افغانستان مسئول گروه هایی مرکب از صدها سرباز هستند که در گردانهایی به نام های “شاهین”، “سیلاب” و “توفان وحدت” منسجم شدهاند.
به نوشتۀ هفته نامۀ فرانسوی حکومت ایران از طریق وزارت امور خارجهاش و همچنین سپاه پاسداران در کارزار استخدام و اعزام این افراد به مسکو مخفیانه شرکت دارد و با دولت روسیه و گروه واگنر همکاری میکند.
“صادق”، ژنرال پیشین ارتش افغانستان، به نشریۀ فرانسوی گفته است که برای استخدام و اعزام این نیروها به مسکو، سپاه پاسداران از همه گونه وسایل و روشهای ارعاب استفاده می کند و پناهجویان افغان را مجبور میسازد که به سفارت روسیه در تهران رجوع کنند یا در غیر این صورت به همراه خانواده هایشان به رژیم طالبان تحویل داده خواهند شد. “صادق”، ژنرال پیشین ارتش افغانستان، سپس افزوده است که صدها پناهجوی افغانستان به این ترتیب تحت فشار وزارت امور خارجۀ ایران قرار گرفتهاند و به تازگی دو نظامی روس به همراه افسران نیروی قدس سپاه پاسداران برای ملاقات با نظامیان پیشین ارتش افغانستان سراسر ایران را درنوردیدهاند. یک منبع دیگر به هفته نامۀ فرانسوی گفته است که دولت ایران رسماً از این افراد میخواهد که هویت خود را به ثبت رسانده تا از شمار دقیق کماندوهای افغان در خاک ایران مطلع شود.
ژنرال علیزی به نشریۀ فرانسوی گفته است که رژیم های ایران و روسیه به صورت کاملاً هماهنگ در شناسایی و استخدام نظامیان پناهجوی افغان در ایران با یکدیگر همکاری میکنند.
چندین عضو سابق نیروهای نظامی و امنیتی افغانستان که اکنون در ایران پناهنده هستند، میگویند «از روی ناچاری» موافقت کردهاند که در جنگ اوکراین برای روسیه بجنگند.
آمار و ارقام دقیقی از تعداد نیروهای نظامی افغانستان که از ایران رهسپار جنگ روسیه علیه اوکراین شدهاند، در دست نیست، ولی برخی منابع میگویند اخیراً پیوستن آنها به جنگ اوکراین روند افزایشی داشته است.
یکی از نظامیان سابق دولت پیشین افغانستان که پس از تسلط دوبارۀ طالبان بر این کشور به ایران پناهنده شده، به رادیو آزادی گفته است:
«این اواخر فشارهایی که به مهاجرین و مردم بیچارهٔ ما که در اینجا (ایران) پناه آوردهاند، بیشتر شده و شماری از دوستان و همکاران نظامی ما را جمهوری اسلامی بازداشت و رد مرز کردند و در آنجا (افغانستان) به دست طالبان افتادند، سخت شکنجه و زندانی شدند.»
این مرد ۳۸ساله که نمیخواهد نامش آورده شود و حدود ۱۲ سال در صفوف نیروی های امنیتی افغانستان خدمت کرده است، میگوید که در ایران با مشکلات زیاد دستوپنجه نرم میکند و ناگزیر است برای اینکه از ایران اخراج نشود، تقاضای پیوستن به جنگ روسیه علیه اوکراین را بپذیرد:
«ما از مجبوریت در دوراهی قرار گرفتیم، مجبور شدیم که این فرمها را در این اواخر، حدود یک ماه میشود که موافقت کردیم و فرمها را پر کردیم و یک تعداد دوستان ما در همان اوایل حدود سه تا چهار ماه قبل فرمها را پر کرده بودند که آنان منتقل شدند. دو انتخاب داشتیم؛ یا باید در ایران میماندیم تا اینکه بازداشت شویم و به دست طالبان بیفتیم و شکنجه شویم، زن و فرزندان ما تباه و بدبخت و پریشان شوند، و یا این انتخاب را داشتیم که فرمها را پر کنیم.»گزارشهایی وجود دارد که هفتهٔ پیش، یک نظامی پیشین در کابل وقتی طالبان همسر او را بازداشت کردند و با خود بردند، دست به خودکشی زد. برخی منابع گفتهاند که آقای رحمدل خود را از چشم طالبان مخفی کرده بود، اما پس از شنیدن خبر بازداشت همسرش خودکشی کرد.
طالبان در مورد بازداشت همسر دگروال (سرهنگ) رحمدل چیزی نگفتهاند. سخنگویان طالبان معمولاً در همچو مواردی با خبرنگاران صحبت نمیکنند.
این نظامی با اشاره به قضیۀ دگروال رحمدل چنین میگوید:
«تا حالا ترس و نگرانی و تشویش ما این بود که فکر میکردیم جان ما در خطر است، این اواخر ثابت شد که جان ما، مال، ناموس،عزت و زن و فرزندان ما نیز در خطر است، فقط این تصمیم ما در این اواخر از قضیۀ دگروال رحمدل به این طرف تصمیم نهایی گرفته شد. من و بعضی دوستانم قبلاً اگرچه حدود پنج الی شش ماه قبل که این فرمها دستبهدست میشد و توزیع شده بود موافق نبودیم با این رفتن، اما وقتی که از این قضیۀ “بازداشت همسر دگروال رحمدل در کابل” خبر شدیم، تصمیم نهایی خود را گرفتیم.»
طالبان گفتهاند که عفو عمومی اعلام کردهاند و به کارمندان لشکری و کشوری حکومت پیشین آسیب نخواهند رساند، اما در ماه اوت سال ۲۰۲۳ میلادی، سازمان ملل متحد گزارش داد که بیش از ۲۰۰ سرباز و کارمند پیشین دولت پیشین افغانستان، پس از به قدرت رسیدن دوبارۀ طالبان در این کشور، در پی اقدامات فراقانونی و هدفمند به قتل رسیدهاند.شماری دیگر از سربازان نظام جمهوری مخلوع افغانستان هم که در ایران به صورت غیرقانونی زندگی میکنند، سرنوشت مشابه دارند.
سرباز دیگری که ۳۵ ساله است، میگوید بیش از ۱۰ سال در صفوف نیروهای امنیتی افغانستان برضد طالبان جنگیده است:
«ما در دوراهی قرار گرفتیم؛ اگر آنجا میبودیم، طالب ما را شکنجه و عذاب میدادند و مجبور شدم مسافرت کنم. حالا که (در ایران بهدلیل مهاجر بودن) بهشدت تحت فشار قرار گرفتهایم، از سر اجبار فرم رفتن به روسیه را پر کردهایم، چون بهدلیل حکومت طالبان نمیتوانم به وطن برگردم.»
اواسط سال ۱۴۰۱ شمسی سه ژنرال پیشین افغانستان به آسوشیتدپرس گفته بودند که هزاران سرباز نیروهای ویژه افغانستان که توسط آمریکا آموزش دیدهاند و بعد از حاکمیت دوباره طالبان در سال ۲۰۲۱ به ایران گریختهاند، اکنون توسط روسیه جذب میشوند تا به جنگ اوکراین فرستاده شوند.
بهگفتۀ آنها، روسیه به هر سربازی که این تقاضا را بپذیرد ماهانه معادل ۱۵۰۰ دلار آمریکا حقوق میدهد و تعهد میکند که به آنها و خانوادههایشان پناه بدهد.
در مورد اینکه چه تعداد از نیروهای نظامی افغانستان از ایران رهسپار جنگ روسیه علیه اوکراین شدهاند، آمار دقیقی وجود ندارد، اما برخی منابع میگویند این اواخر پیوستن این نیروها به جنگ اوکراین افزایش یافته است .
جمهوری اسلامی ایران اگرچه بهطور رسمی خود را در جنگ اوکراین بیطرف معرفی میکند، ولی در جنگ اوکراین از روسیه طرفداری میکند و حتی در مواردی تجهیزات نظامی، از جمله پهپادهای انتحاری «شاهد» را که اکثراً در جنگ برضد اوکراین استفاده میشود، برای روسیه فراهم میکند.
اتحادیه اروپا و بریتانیا نیز تحریمهایی را علیه ایران، بهخاطر انتقال موشکهای بالیستیک و پهپادهای انتحاری به روسیه برای استفاده در جنگ علیه اوکراین، وضع و اجرا کردهاند.
حکومت ایران رسماً دربارۀ استخدام شهروندان افغانستان برای جنگ در اوکراین چیزی نگفته، اما شماری از تحلیلگران سیاسی باور دارند که این استخدامها به کمک دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران صورت میگیرد.جنرال اجمل عمر شینواری، کارشناس مسائل نظامی و سخنگوی پیشین قوای مسلح نظام جمهوری مخلوع افغانستان، پر کردن فرمها توسط نظامیان پیشین در ایران را تأیید کرده، اما در مورد شرکت این افراد در جنگ اوکراین اظهار بیاطلاعی میکند:
«براساس اطلاعاتی که داریم و روابطی که با نظامیان خود داریم، واقعاً همچو دعوتها و فرمهایی بین نظامیان توزیع شده ولی هنوز اطلاعات دقیقی که دلالت به این کند که واقعاً تعدادی از نظامیان آن را پذیرفته و عملاً در این جنگ حاضر شدهاند، در دست نداریم.»
از او پرسیده شد که حکومت ایران چه تعداد از اتباع افغانستان را در جنگهای نیابتی خود استفاده کرده است؟ ژنرال اجمل عمر شینواری چنین پاسخ داد:
«تقریباً از زمان بسیار طولانی و از سر ناچاری افغانها، ایران و پاکستان هر دو متأسفانه برای جنگهای برونمرزیشان از آنها استفاده کردهاند، ولی آنها افغانهایی بودند که یا بهلحاظ مذهبی یا بهلحاظ ایدیولوژیکی ذهناً از طرف این دو کشور آماده شدند و در جنگهای نیابتیشان در ممالک دیگر به کار گرفته شدهاند.»
ایران از اوایل سال ۱۴۰۲ شمسی تا کنون بیش از ۷۵۰ هزار مهاجر افغان بدون مجوز اقامتی را اخراج کرده و گفته است که این رقم تا پایان سال جاری خورشیدی به دو میلیون نفر خواهد رسید.
در چنین شرایطی، شمار زیادی از نظامیان پیشین افغان که اکنون در ایران به سر میبرند، دو انتخاب دارند؛ اخراج و افتادن به دست طالبان یا پیوستن به جنگی که روسیه آن را در سال ۲۰۲۲ میلادی با اشغال بخشهایی از اوکراین آغاز کرد و هنوز ادامه دارد.جنرال اجمل عمر شینواری، کارشناس مسائل نظامی و سخنگوی پیشین قوای مسلح نظام جمهوری مخلوع افغانستان، پر کردن فرمها توسط نظامیان پیشین در ایران را تأیید کرده، اما در مورد شرکت این افراد در جنگ اوکراین اظهار بیاطلاعی میکند:
«براساس اطلاعاتی که داریم و روابطی که با نظامیان خود داریم، واقعاً همچو دعوتها و فرمهایی بین نظامیان توزیع شده ولی هنوز اطلاعات دقیقی که دلالت به این کند که واقعاً تعدادی از نظامیان آن را پذیرفته و عملاً در این جنگ حاضر شدهاند، در دست نداریم.»
از او پرسیده شد که حکومت ایران چه تعداد از اتباع افغانستان را در جنگهای نیابتی خود استفاده کرده است؟ ژنرال اجمل عمر شینواری چنین پاسخ داد:
«تقریباً از زمان بسیار طولانی و از سر ناچاری افغانها، ایران و پاکستان هر دو متأسفانه برای جنگهای برونمرزیشان از آنها استفاده کردهاند، ولی آنها افغانهایی بودند که یا بهلحاظ مذهبی یا بهلحاظ ایدیولوژیکی ذهناً از طرف این دو کشور آماده شدند و در جنگهای نیابتیشان در ممالک دیگر به کار گرفته شدهاند.»
ایران از اوایل سال ۱۴۰۲ شمسی تا کنون بیش از ۷۵۰ هزار مهاجر افغان بدون مجوز اقامتی را اخراج کرده و گفته است که این رقم تا پایان سال جاری خورشیدی به دو میلیون نفر خواهد رسید.
در چنین شرایطی، شمار زیادی از نظامیان پیشین افغان که اکنون در ایران به سر میبرند، دو انتخاب دارند؛ اخراج و افتادن به دست طالبان یا پیوستن به جنگی که روسیه آن را در سال ۲۰۲۲ میلادی با اشغال بخشهایی از اوکراین آغاز کرد و هنوز ادامه دارد.