به نظر میرسد که دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، قصد دارد یکی از طراحان آتشبس در غزه و استیف ویتکوف، فرستاده ویژه خود به خاورمیانه، را به عنوان نماینده ویژه برای پرونده ایران نیز منصوب کند.
ویتکوف نقش اصلی را در آتشبس در غزه ایفا کرد و اکنون مأموریت دیپلماتیک جدید و پیچیدهای را بر عهده خواهد گرفت که هدف آن پیگیری پرونده هستهای جنجالبرانگیز ایران است.بنا بر گزارش فایننشال تایمز، رئیسجمهور جدید آمریکا میخواهد استیو ویتکاف، فرستاده ویژه این
روزنامه فایننشال تایمز به نقل از منابع آگاه نوشت، دونالد ترامپ میخواهد استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه را مسئول رسیدگی به نگرانیهای این کشور در مورد ایران کند.
به گفته این منابع، چنین اقدامی به این معناست که رئیسجمهور جدید آمریکا میخواهد قبل از پی گرفتن فشار حداکثری علیه ایران امکان دیپلماسی با جمهوری اسلامی را بیازماید.
این افراد پیشبینی کردهاند که ویتکاف، سرمایهگذار املاک و مستغلات که نقشی اساسی در تأمین آتشبس غزه ایفا کرده تلاشها در زمینه برنامه هستهای ایران را به عنوان بخشی از مأموریت گسترده ترامپ برای “پایان بخشیدن به جنگها” در منطقه هدایت خواهد کرد.
ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود در سال ۲۰۱۸ از برجام یا توافق هستهای با ایران خارج شد و با اعمال تحریمهای شدید علیه این کشور به جمهوری اسلامی هشدار داد که اگر در صدد جنگ با واشنگتن و تولید سلاح هستهای باشد “پایان رسمی” خود را شاهد خواهد بود.
طبق این گزارش، تیم ترامپ در دوره انتقال قدرت، اقدامات احتمالی برای بازگرداندن کمپین “فشار حداکثری” و نظارتی سختگیرانهتر بر اقدامات فعلی از طریق اعمال تحریم بر ایران را انجام داده است
به نوشته این روزنامه بریتانیایی، اما ترامپ و مشاوران او در نخستین جلسات گفتهاند که میخواهند راه را برای پرهیز از تقابل گستردهتر با ایران باز نگه دارند. در ادامه آمده که برخی از مقامات ترامپ به دیپلماتها و همکاران خارجی گفتهاند که انتظار دارند، ویتکاف تلاشها برای بررسی امکان توافق دیپلماتیک با ایران را رهبری کند
مطابق این گزارش، ویتکاف تمرکز اصلی خود را بر اجرای آتشبس غزه خواهد گذاشت. ترامپ همچنین مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه در اولین دوره ریاست جمهوری خود را که در خاورمیانه تجربه دارد، به عنوان معاون ویتکاف انتخاب کرده است.
یکی از مقامهای سابق اسرائیل گفته است: «تصور نمیکنم که دولت [آمریکا] در ابتدای دوره خود و قبل از این که سایر گزینهها را بررسی کند به زور متوسل شود.»
دو گروه موازی در دولت ترامپ
مقامهای آمریکایی میگویند، رئوس کلی رویکرد ترامپ در مورد تهران و وظایف ویتکاف انعطافپذیر باقی خواهد ماند. اما برخی از انتصابهای اخیر ترامپ در دولت حاکی از این هستند که گروهی ایجاد شده که مذاکره با ایران را بررسی میکند و به گزینه حمله به تاسیسات اتمی این کشور که اسرائیل آن را پیش میبرد به دیده تردید نگاه میکند.
برای مثال مایکل دیمینو که از سوی ترامپ مسئول ارشد امور خاورمیانه در وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) شده، مقام سابق سازمان سیا (سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده) است که از خویشتنداری در برخورد با تهران حمایت میکرد. البریج کالبی، نامزد ترامپ برای معاونت وزیر دفاع در امور سیاستگذاری دفاعی نیز درباره هر گونه اقدام نظامی علیه ایران هشدار داده است.
این در حالیست که برخی دیگر در تیم سیاست خارجی ترامپ مانند مایک والتز، مشاور امنیت ملی و مارکو روبیو، وزیر خارجه از رویکردی تهاجمیتر در رابطه با ایران حمایت میکنند.
روبیو که منتقد سرسخت چین و حکومت ایران است چند روز پیش در جلسه استماع خود برای تأیید صلاحیت گفت، از هر ترتیبی که راه را برای ایجاد امنیت و ثبات در منطقه باز کند، استقبال خواهد کرد.
برخی از اعضای کنگره و منتقدان این انتصاب نگرانیهایی در مورد احتمال کاهش فشار بر ایران ابراز کردهاند.
این در حالی است که اکثر اعضای دولت ترامپ مخالف شدید حکومت ایران هستند، اما تعیین سیاستی که او در قبال تهران دنبال خواهد کرد، همچنان موضوعی دشوار و غیرقابل پیشبینی است.
از مخالفان سرسخت ایران میتوان به سناتور لیندسی گراهام اشاره کرد، که متحد جمهوریخواه دونالد ترامپ است و از رئیسجمهوری جدید آمریکا خواسته تا پس از اجرای آتشبس ششهفتهای در نوار غزه، به تأسیسات هستهای ایران حمله کند.
گراهام در مصاحبهای با شبکه خبری »CBS« یکشنبه گذشته گفت: «احتمال نابودی برنامه هستهای ایران از طریق روشهای دیپلماتیک یک در تریلیون است، اما احتمال نابود کردن آن از طریق یک اقدام نظامی اسرائیلی با حمایت آمریکا به 90 درصد میرسد.»
گراهام وعده داد که به ترامپ توصیه کند از وضعیت فعلی برای «نابودی برنامه هستهای ایران» استفاده کند، چرا که به گفته او، «رژیم ایران بسیار شکننده است.»
تنشها پیرامون برنامه هستهای ایران در دوران ریاست جمهوری ترامپ به شدت افزایش یافت. ترامپ در سال 2018 به طور یکجانبه از توافق هستهای خارج شد و تحریمهای سختگیرانهای را علیه ایران اعمال کرد که به اقتصاد این کشور آسیب زیادی وارد کرد.
تهران در واکنش به تحریمها، فعالیتهای هستهای خود را افزایش داد و به تدریج از تعهدات خود طبق توافق هستهای دست کشید.
مقامهای غربی معتقدند، حملات اسرائیل که به تضعیف چشمگیر حماس و حزبالله لبنان، متحدان ایران انجامیده جمهوری اسلامی را در ضعیفترین وضعیت خود در چند دهه اخیر قرار داده است. همچنین با وجود تکذیبهای تهران، حمله انتقامجویانهای که سال گذشته میلادی اسرائیل علیه مراکز نظامی ایران انجام داد دفاع هوایی این کشور را به تحلیل برده است.
فایننشال تایمز توافق ترامپ و ایران را دشوار و مهم خوانده و اشاره میکند که سازمان ملل متحد در دسامبر سال گذشته اعلام کرد، ایران قدمهایی در جهت افزایش شدید ذخایر اورانیوم غنیشده خود تا حدی که مناسب تولید سلاح هستهای باشد برداشته است.
ترامپ در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد. اکنون به گفته دیپلماتها، بریتانیا، فرانسه و آلمان مشتاقند که به رویکردی هماهنگ با آمریکا برسند تا بدانند در صورتی که این توافق عملا در ماه اکتبر منقضی شود چه راهی باید پیش بگیرند.در خاورمیانه را مسئول پیگیری پرونده ایران کند تا با این اقدام قبل از فشار حداکثری امکان دیپلماسی با این کشور را بیازماید.