
سرکوب اپوزیسیون توسط اردوغان در زمانی نامناسب برای اتحادیه اروپا رخ میدهد. اروپا به ترکیه برای معماری جدید امنیتی در برابر پوتین و بدون ترامپ نیاز دارد. این امر اتحادیه اروپا را بر سر دوراهی قرار داده و محتاط کرده است.
ترکیه در حال حاضر برای سخنگویان کمیسیون اتحادیه اروپا یک موضوع حساس محسوب میشود. هنگامی که از آنها درباره واکنشها به بازداشت شهردار استانبول، اکرم اماماوغلو، پرسش میشود، از عباراتی پرطمطراق استفاده میکنند که تا حد ممکن کمترین محتوا را منتقل کند.
گیوم مرسیه، سخنگوی کمیسیون اروپا در امور گسترش اتحادیه، روز دوشنبه ۲۴ مارس (چهارم فروردین) اظهار داشت: «ما فقط میتوانیم بگوییم که بازداشت شهردار استانبول این سؤال را مطرح میکند که آیا ترکیه به سنت دیرینه دموکراتیک خود پایبند است؟»
اما او مشخص نکرد که دقیقا از کدام “سنت دموکراتیک دیرینه” ترکیه سخن میگوید. به نظر میرسید که برای او مهمترین مسئله این بود که از سخنانش هیچ انتقاد مستقیمی از رئیسجمهور رجب طیب اردوغان برداشت نشود.
بعداً درخواستهایی مطرح شد مبنی بر اینکه در ترکیه باید “ارزشهای دموکراتیک حفظ شوند” و این کشور باید “به اصول و شیوههای دموکراتیک” متعهد باشد. اما هیچ اظهارنظر مستقیمی درباره بازداشت یکی از مهمترین چهرههای اپوزیسیون ترکیه که قصد داشت با شانس بالایی برای ریاست جمهوری کاندید شود، مطرح نشد.
اهمیت ترکیه در معماری جدید امنیتی اروپا
دلیل این رویکرد محتاطانه در بروکسل، شرایط جدید ژئوپلیتیکی است. در حال حاضر برای اروپاییها گسترش دایره متحدان اهمیت دارد. دیگر نمیتوان روی ایالات متحده آمریکا حساب کرد، زیراکه دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده به دنبال منافع مشترک با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود است. در چنین شرایطی، اردوغان به عنوان “مرد قدرتمند آنکارا”، نقش مهمی ایفا میکند، بهویژه در برنامهریزی برای ساختار جدید امنیتی اروپا.
ترکیه دومین ارتش بزرگ در ناتو را در اختیار دارد. این موضوع میتواند در آینده، بهویژه در صورتی که نیاز به تضمین آتشبس در اوکراین باشد، اهمیت پیدا کند. اردوغان پیشاپیش آمادگی خود را برای مشارکت نظامی ترکیه در این زمینه اعلام کرده است.
علاوه بر این، ترکیه دارای یک صنعت تسلیحاتی مدرن است. این کشور میتواند به سرعت تسلیحات پیشرفته، از جمله پهپادها، تولید و صادر کند. پهپادهای جنگی بایراکتار (بیرقدار) تاکنون به بیش از ۳۰ کشور صادر شدهاند و اوکراین نیز آنها را در جنگ تجاوزکارانه روسیه به کار برده است. در این وضعیت، اتحادیه اروپا که در حال توسعه فناوریهای دفاعی مستقل از ایالات متحده است، اکنون اردوغان را نه بهعنوان یک مشکل، بلکه بهعنوان بخشی از راهحل میبیند.
چند هفته پیش از بازداشت شهردار استانبول، اتحادیه اروپا به ترکیه پیشنهاد داد که میتواند از برنامه تأمین مالی تقویت توان دفاعی اروپا بهرهمند شود. این برنامه شامل وامهای کمبهره برای سرمایهگذاری در بخش دفاعی است. این بسته مالی ۱۵۰ میلیارد یورویی علاوه بر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، برای نروژ، کره جنوبی، ژاپن و البته ترکیه نیز در نظر گرفته شده است.
اردوغان بهخوبی میداند که اروپا به ترکیه به دلایل سیاست خارجی و امنیتی نیاز دارد و تجربه کافی برای استفاده از این موقعیت به نفع خود را دارد. تنها دو روز پس از بازداشت اماماوغلو، مقامات عالیرتبه اتحادیه اروپا گامی به سوی او برداشتند. پائولا پینهو، سخنگوی ارشد کمیسیون اتحادیه اروپا، تأیید کرد که پس از نشست شورای اروپا، مذاکراتی با ترکیه صورت گرفته است، زیرا آنکارا علاقه خود را به مشارکت در یک “ائتلاف داوطلبان” نشان داده است.
انتقاد شدید اولاف شولتس از اردوغان
سوال اینجاست که آیا در این مذاکرات، موضوع بازداشت اماماوغلو مطرح شده است یا نه؟ نوربرت روتگن، سیاستمدار حزب دموکرات مسیحی (CDU) آلمان، این اقدام را “بزرگترین انحراف از دموکراسی و حاکمیت قانون در تاریخ ترکیه” توصیف کرد.
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، در اجلاس بروکسل شدیدترین انتقاد را از سوءاستفاده اردوغان از قدرت مطرح کرد. او بازداشت “یکی از مهمترین چهرههای اپوزیسیون” را “نشانهای بسیار، بسیار بد” خواند و گفت: «این وضعیت برای دموکراسی در ترکیه بسیار نگرانکننده است، اما بدون شک، برای روابط میان اروپا و ترکیه نیز پیامدهای منفی خواهد داشت.»
شولتس همچنین از این بابت ناخرسند بود که اتحادیه اروپا، تا حدی به دلیل فشارهای او، تلاش کرده بود روابط خود را با ترکیه بهبود ببخشد.
اردوغان و استفاده از روابط بینالمللی برای بقا در سیاست داخلی
اورزولا فون در لاین پس از انتخاب مجدد به عنوان رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، به سرعت راهی ترکیه شد و در بدو ورود به آنکارا اعلام کرد که دلایل خوبی برای انجام این سفر دارد. او به پیشرفتهای روابط دوجانبه اشاره کرد و گفت که تجارت بین اتحادیه اروپا و ترکیه به رکورد جدیدی رسیده و حجم تبادلات تجاری به ۲۰۶ میلیارد یورو رسیده است.
فون در لاین با رضایت خاطر اعلام کرد: «روابط اقتصادی ما قویتر از هر زمان دیگری است.»
اتحادیه اروپا به دنبال ائتلافهای جدید برای مقابله با پوتین و در عین حال، کاهش وابستگی به ترامپ است. این موضوع برای اردوغان یک برگ برنده در نبرد سیاسی داخلیاش محسوب میشود. او بر این باور است که بروکسل به دلیل نیازهای ژئوپلیتیکی خود، از کنار این سرکوب سیاسی عبور خواهد کرد. چنین وضعیتی پیشتر در موضوع بحران پناهجویان نیز دیده شده بود و اکنون او نقش جدیدی برای خود تعریف کرده است، این بار بهعنوان وزنهای در برابر پوتین و ترامپ.