
مسعود پزشکیان در توضیح محتوای پاسخ رهبر جمهوری اسلامی به نامه رئیسجمهور آمریکا گفت که ایران «هیچگاه از مذاکره پرهیز نداشته و این فقط بدعهدیها بوده که باعث بروز مشکل در این مسیر شده که باید جبران شده و اعتمادها بازسازی شوند».
به نظر میرسد اشاره رئیسجمهور ایران به تصمیم دونالد ترامپ به خروج آمریکا از توافق هستهای موسوم به برجام در اولین دوره ریاست جمهوری او باشد.
او روز یکشنبه ۱۰ فروردین در جلسه هیئت دولت اعلام کرد علی خامنهای با مذاکره مستقیم با آمریکا مخالفت کرده اما موافق مذاکره غیرمستقیم با دولت دونالد ترامپ است.
آقای پزشکیان گفت عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، «پاسخ» رهبر جمهوری اسلامی به نامه دونالد ترامپ را به عمان تحویل داد و «به دست رابط آمریکایی رسیده است».
مسعود پزشکیان در توضیح محتوای پاسخ ایران گفته است که حال «این، نوع رفتار آمریکاییهاست که ادامه مسیر مذاکره را مشخص میکند».
توضیح او درباره پاسخ به نامه ترامپ پس از آن منتشر میشود که وزارت خارجه ایران روز یکشنبه در بیانیهای به پرسش درباره محتوای پاسخ ایران چنین جواب داده بود: «اصرار بر علنی کردن مکاتبات و تعاملات جاری بین کشورها… در خوشبینانهترین حالت چیزی جز حاشیهسازی غیرضروری و التهابزایی روانی در جامعه نیست.»
رئیس جمهور ایران نیز همچون چند مقام دیگر جمهوری اسلامی تأکید کرده است که «در این پاسخ اگرچه موضوع مذاکره مستقیم میان دو طرف رد شده، اما عنوان شده مسیر مذاکره غیرمستقیم باز است».پیش از او در روز یکشنبه سخنگوی دولت و پیشتر هم عباس عراقچی، وزیر خارجه، بارها بر غیرمستقیم بودن مذاکره با آمریکا تأکید کرده بودند.
این تأکید چندباره مسئولان جمهوری اسلامی بر «غیرمستقیم بودن» مذاکرات پس از آن صورت میگیرد که علی خامنهای یک روز بعد از آن که دونالد ترامپ اعلام کرد نامهای برای او ارسال کرده گفت که ایران با «دولتهای قلدر» مذاکره نخواهد کرد.
یک مقام آمریکایی و دو منبع آگاه از محتوای نامهٔ رئیسجمهور آمریکا روز ۲۹ اسفند به اکسیوس گفته بودند که ترامپ در این نامه دو ماه به تهران برای دستیابی به یک توافق هستهای جدید با واشینگتن ضربالاجل داده است.
استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس جمهور ایالات متحده در امور خاورمیانه روز اول فروردین تاکید کرد که دونالد ترامپ در تلاش است تا با «اعتمادسازی»، از درگیری نظامی با ایران جلوگیری کند و ایران هم از طریق «واسطهها» در حال تماس با آمریکا است.
به گفته آقای ویتکاف، رئیس جمهور آمریکا در پیام خود به جمهوری اسلامی همچنین تاکید کرده که باید یک برنامه راستیآزمایی ایجاد شود «تا هیچکس نگران تسلیحاتی شدن مواد هستهای شما نباشد، چرا که راه حل بدیل [اقدام نظامی] جایگزین خیلی خوبی نیست.»
ایران و شش قدرت جهانی در تیر ۱۳۹۴ به توافق هستهای موسوم به برجام دست یافتند و آقای ترامپ که همواره منتقد مفاد این توافق بود در اردیبهشت ۱۳۹۷ خروج آمریکا از برجام را اعلام داشت.
ایران تلاش برای دستیابی به سلاح هستهای را رد میکند اما پس از خروج آمریکا از برجام از تعهدات خود در چارچوب این توافق عدول کرد و میزان غنیسازی اورانیوم را به ویژه در یک سال گذشته به شدت شتاب داد.ساعاتی پیش از سخنرانی پزشکیان، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت او، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «پاسخ ایران به نامه ارسالی، تهیه و تحویل داده شد. در همین راستا، مسیر مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در دستور کار قرار گرفته است و روند دیپلماسی ادامه دارد.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، هفت فروردین گفت که تهران پاسخ نامه ترامپ را شش فروردین، «بهطور مقتضی و از طریق کشور عمان» داده است.
مذاکره درباره برنامه هستهای
مهاجرانی مشخص نکرد که این مذاکرات غیر مستقیم با کدام واسطه انجام میگیرد اما احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، دهم فروردین گفت این رایزنی از طریق «اروپاییها یا روسیه» اتفاق خواهد افتاد.
بخشایش اردستانی گفت جمهوری اسلامی پاسخ خوبی به نامه ترامپ داده و اعلام کرده «در بحث هستهای بهصورت غیرمستقیم مذاکره میکند».
او افزود: «به ترامپ گفتیم درباره توان دفاعی و موشکها مذاکره نمیکنیم. درباره مباحث منطقهای هم گفتیم ما گروه نیابتی نداریم.»
وبسایت اسرائیلی واینت دهم فروردین در گزارشی پیشبینی کرد که مذاکرات غیرمستقیم آمریکا و جمهوری اسلامی در ماههای آینده، سرنوشت توافق هستهای را مشخص کند.
Play
این رسانه نوشت با اینحال، اسرائیل برای سناریوی شکست مذاکرات تهران و واشینگتن هم آماده میشود.
روزنامه العربی الجدید نهم فروردین گزارش داد تهران در پاسخ رسمی به نامه اخیر ترامپ، بر مواضع دیرینهاش مانند مذاکره نکردن در مورد برنامه موشکی یا گروههای نیابتی خود و همچنین مذاکره نکردن فراتر از چارچوب توافق هستهای برجام، تاکید کرده است.
انتخاب عمان بهجای امارات برای میانجیگری
منابع ایرانی به العربی الجدید گفتند تصمیم تهران برای ارسال پاسخ از طریق عمان، بهجای امارات متحده عربی، اقدامی عمدی و نشاندهنده اعتماد جمهوری اسلامی به نقش عمان بهعنوان یک «میانجی بیطرف» است.
بخشایش اردستانی هم گفت تهران رونوشت نامه را به امارات داده اما پیامرسان عمان است، چون جمهوری اسلامی به عمان «احتمالا اعتماد بیشتری دارد».
حدود دو هفته پیش انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رییس امارات متحده عربی، نامه ترامپ را در تهران به عراقچی تحویل داد.
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس درباره این میانجیها گفت: «آمریکا اینبار از عمان، سوئیس و ژاپن نامه نداد، چون دفعه قبل از طریق این کشورها نامه میداد که به نتیجه نرسید. اما این دفعه از طریق امارات نامه داد، چون میدانست که مقداری لفظ تهدیدش زیادتر است.»
بخشایش اردستانی افزود: «امارات به آن صورت از ایران ترسی ندارد، برای اینکه ایران حدود ۴۰ میلیارد دلار کالای اساسی از امارات وارد میکند و امارات این دفعه به یک فردی که دیپلمات است، اما دیپلمات خیلی مسئولی نبود این نامه را داد که بیاورد.»
پایگاه خبری اکسیوس ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ گزارش داد نامه ترامپ لحنی تند داشته و ضربالاجلی دو ماهه برای رسیدن به یک توافق جدید هستهای تعیین کرده است.
از زمان تحویل نامه ترامپ تاکنون، سران و مقامات جمهوری اسلامی درباره مضمون و محتوای نامه توضیحی ندادهاند.
Play
روابط عمومی وزارت خارجه جمهوری اسلامی دهم فروردین در خصوص نحوه تبادل نامه با آمریکا، اعلام کرد حفظ محرمانگی مذاکرات و مکاتبات بینالمللی و عدم انتشار جزییات روندهای دیپلماتیک، یک «رفتار حرفهای و در راستای مصالح ملی» است و «مادامی که منافع کشور اقتضا کند» ادامه خواهد داشت.
این وزارتخانه در بیانیهای افزود: «اصرار بر علنی کردن مکاتبات و تعاملات جاری بین کشورها، با استفاده از تعابیر عوامفریبانهای چون نامحرم دانستن مردم، در خوشبینانهترین حالت چیزی جز حاشیهسازی غیرضروری و التهابزایی روانی در جامعه نیست.»
عزتالله ضرغامی، وزیر گردشگری دولت ابراهیم رئیسی، شنبه نهم فروردین خواستار انتشار اصل نامه ترامپ به علی خامنهای شد و گفت «ظاهرا فقط مردم نامحرم هستند».
ترامپ ۱۶ بهمن سال گذشته دستورالعملی را برای از سرگیری سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی و به صفر رساندن صادرات نفت ایران امضا کرد تا تهران را برای متوقف کردن برنامه هستهای خود تحت فشار بگذارد.
ترامپ هشتم فروردین بار دیگر تاکید کرد جمهوری اسلامی یا باید مذاکره کند یا با پیامدهای بسیار بدی روبهرو خواهد شد.