در پی انتشار گزارشهایی مبنی بر تصمیم دولت آمریکا برای مذاکره درباره ایرادات برجام با تمرکز بر بازرسی از تاسیسات متعدد و مراکز مشکوک ایران، علی اکبر ولایتی اعلام کرد که جمهوری اسلامی به آمریکا اجازه بازرسی از مراکز نظامی خود را نمی دهد.
آقای ولایتی که مشاور سیاست خارجی رهبر جمهوری اسلامی ایران است، روز شنبه ۱۴ مرداد به خبرنگاران گفت که مراکز نظامی جزو حریم امنیتی جمهوری اسلامی است و آمریکا به این مراکز راه نخواهد یافت.
خبرگزاری آسوشیتدپرس حدود ۱۰ روز پیش به نقل از مقامهایی که نامشان اعلام نشد، گزارش داده بود که دولت آمریکا قصد دارد با استفاده از اهرم بازرسی، رویکرد جدی در اجرای برجام در پیش گیرد و راه را برای مذاکره دوباره درباره اشکالاتی که در برجام میبیند، باز کند.
بر اساس این گزارش، توماس شانون، معاون وزیر خارجه آمریکا در جریان آخرین نشست کمیسیون برجام در وین این موضوع را با همتایان اروپایی خود در میان گذاشت.
گزارش همچنین آورده است که باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا نیز در یک نشست به موضوع بازرسی از تاسیسات متعدد ایران اشاره کرده است.
در همین رابطه، در مقاله ای در واشنگتن تایمز نیز اعلام شد که مباحثاتی در دولت ترامپ بر سر اعلام عدم پایبندی جمهوری اسلامی ایران به توافق هسته ای در جریان است: این مباحثات میان جوئل ریبرن مدیر امور عراق، ایران، لبنان و سوریه در شورای امنیت ملی کاخ سفید، کریستوفر فورد مدیر منع گسترش تسلیحات کشتار جمعی شورای امنیت ملی کاخ سفید، و دیگران از جمله رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا، استیو بنن استراتژیست ارشد کاخ سفید، و جرد کوشنر مشاور عالی رئیس جمهوری آمریکا ادامه دارد.
پرونده ابعاد نظامی برنامه هستهای ایران، بازرسی از سایت نظامی پارچین و تاسیسات اعلام نشده ایران از جمله مسائل پربحث و مورد اختلاف در جریان مذاکرات هستهای بود که در نهایت با بازدید مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی و نمونه برداری کارشناسان این آژانس در شرایط ویژه، بسته شد.
حال تلاش برای بازنگری در برجام و بازرسی بیشتر از تاسیسات ایران با واکنش کشورهای اروپایی و آمریکا به آزمایش موشک ماهواره بر سیمرغ توسط ایران همزمان شده است.
هفته گذشته ایالات متحده و سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا در نامهای به سازمان ملل متحد، پرتاب آزمایشی موشک ماهوارهبر سیمرغ توسط ایران را مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت آن سازمان دانستند چرا که این موشک بالیستیک در صورت بازطراحی امکان حمل کلاهک هستهای و افزایش برد بیش از ۳۰۰ کیلومتر را خواهد داشت.
ولایتی، شنبه ۱۴ مرداد در پاسخ به سوالی درباره قصد آمریکا برای بازدید از مراکز نظامی ایران گفت که «نه به آنها اجازه داده میشود که چنین کاری بکنند و نه جرات این را دارند که به حریم امنیتی ایران تجاوز کنند. به هیچ وجه آمریکاییها چنین حقی ندارند.»
او مقامهای آمریکایی را «دنکیشوتهایی» مشغول «بیهودهگویی و گزافهگویی» خواند که همچون این شخصیت داستانی، دچار توهم هستند.
کنگره آمریکا ۱۰ روز پیش قانون مبارزه با اقدامات بیثباتکننده ایران را در کنار تحریمهایی علیه روسیه و کره شمالی با اکثریت مطلق آراء تصویب کرد. دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا نیز این مصوبه را امضا کرد.
پیش از این نشریههای آمریکایی «فارن پالیسی» و «نیویورکتایمز» از قصد ترامپ برای عدم تأیید پایبندی ایران به توافق هستهای با گروه ۱+۵ و «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) خبر داده بودند.
او موظف است هر سهماه یکبار پایبندی ایران به برجام را تأیید کند و تا کنون دوبار این کار را انجام داده. اما ترامپ از دوران کارزارهای انتخاباتی برجام را «یک معامله خیلی بد» توصیف کرد و قول برهمزدن آن را داد.
پس از این گزارشها بود که سناتور باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا و حامی اصلی قانون تحریمهای ایران گفت که آمریکا به جای لغو یکجانبه برجام باید اجرای سختگیرانه آن را پی بگیرد. کورکر نیز از منتقدان برجام است.
او پیشنهاد داد که بازدید از مناطق نظامی ایران یکی از سختگیریها در اجرای برجام باشد.
به گفته کورکر، اگر ایران با پیشنهاد بازدید از مناطق نظامی مخالفت کند، آنگاه مقصر فروپاشی برجام این کشور خواهد بود، و نه آمریکا.