
در این گزارش آمده که ایران با تکیه بر بحران سودان، روابط قدیمی با اریتره، ازسرگیری مناسبات با جیبوتی و استفاده از مرزهای سومالی، در حال افزایش نفوذ حوثیها در سواحل غربی دریای سرخ است
یک گزارش تحلیلی جدید از «مرکز مطالعات راهبردی المخا»، نسبت به گسترش نفوذ شبهنظامیان حوثی در سواحل غربی دریای سرخ در سودان، اریتره، جیبوتی و سومالی هشدار داده و آن را تهدیدی جدی برای امنیت منطقه و مسیرهای کشتیرانی بینالمللی توصیف کرده است.
بر اساس این پژوهش، حضور حوثیها در این منطقه پدیدهای تازه نیست و به بیش از دو دهه پیش بازمیگردد. نخستین نشانههای این حضور به سال 2001 در سودان بازمیگردد و این نفوذ با حمایت سپاه پاسداران ایران به مناطقی حساس از شاخ آفریقا گسترش یافته است. تلاشی که هدفش افزایش نفوذ دریایی و کنترل مسیرهای کلیدی، بهویژه تنگه بابالمندب، عنوان شده است.
این مطالعه به پیشینه روابط ایران و سودان از اوایل دهه 2000 پرداخته و تأکید میکند که با احیای دوباره این روابط، شبهنظامیان حوثی از بحران کنونی سودان، بهویژه درگیری میان ارتش و نیروهای «پشتیبانی سریع»، سوءاستفاده کرده است. طبق گزارش، ایران با تکیه بر تجربه حوثیها در قاچاق، روند تأمین تسلیحات برای سودان را از طریق میانجیگری این گروه فعال کرده است. روابط تهران و خارطوم پس از پیوستن سودان به «ائتلاف عربی» حمایت از دولت قانونی یمن، برای حدود هشت سال قطع شده بود.
ایران، اریتره و شبهنظامیان حوثی
این گزارش نشان میدهد که تهران از سال 2008 با استفاده از روابط خود با دولت اریتره، پشتیبانی لجستیکی از حوثیها را آغاز کرده بود. اریتره امکاناتی نظیر جزایر و اردوگاههایی را در اختیار این شبهنظامیان قرار داده تا برای آموزش و میزبانی از این نیروها و همچنین قاچاق سلاح از طریق قایق ماهیگیران استفاده شود. هرچند اریتره در سال 2014 بهطور رسمی روابط خود را با ایران قطع کرد، اما نشانههای متعددی از تداوم همکاریهای پنهانی وجود دارد. در یکی از مهمترین بخشهای این گزارش، اعترافات یک سرباز اریترهای از اهل «عفار» نقل شده که از اقدام حوثیها برای تشکیل چندین هسته در مناطق مشرف به دریای سرخ، با حمایت مالی و نظامی ایران و تلاش برای دامنزدن به گرایشهای جداییطلبانه در منطقه عفار که میان اریتره، جیبوتی و اتیوپی مشترک است، پرده برمیدارد.
شبهنظامیان حوثی و جیبوتی
بخش دیگری از این پژوهش به جیبوتی پرداخته است. این کشور که در سال 2023 پس از هفت سال روابط خود را با تهران از سر گرفت و میزبان اقدامات حوثیها، بهویژه در دورههای تشدید جنگ یمن، بوده است. مجاورت جیبوتی با یمن، یک مزیت راهبردی برای انتقال سلاح محسوب میشود. سلاحهایی که با قایقهای کوچک از بنادر ایران به آبهای جیبوتی منتقل و سپس به یمن قاچاق شدهاند. این گزارش همچنین به روابط میان حوثیها و برخی چهرههای بانفوذ در بندر جیبوتی و نهادهای امنیتی این کشور اشاره دارد که برای شبهنظامیان حوثی مسیرهای جایگزین و پنهان برای قاچاق سلاح فراهم کردهاند.
در همین زمینه، «مؤسسه خاورمیانه» در واشینگتن نیز با انتشار مطالعهای هشدار داده است که همکاری برخی نهادهای جیبوتی با حوثیها ادعای بیطرفی این کشور را زیر سؤال میبرد و ممکن است جیبوتی را به بستری برای فعالیتهای غیرقانونی تبدیل کند.
فعالیت حوثیها در سومالی
در بخش دیگری از گزارش مرکز مطالعاتی المخا، به همکاری پیچیده حوثیها در سومالی با دو سازمان «الشباب» و «القاعده» با میانجیگری سپاه پاسداران پرداخته شده است.
اعتراف یکی از شبهنظامیان حوثی که در رسانههای وابسته به مقاومت یمن منتشر شده، از عملیات گسترده قاچاق تسلیحات، تجهیزات و نیروها از اواخر سال 2024 خبر داده که از خاک و آبهای سومالی، و با هماهنگی دزدان دریایی محلی صورت گرفته است.
همچنین اطلاعات نهادهای امنیتی از توافق احتمالی میان حوثیها و الشباب برای حمایت دوجانبه و هماهنگیهای امنیتی حکایت دارد.
مرکز المخا در این گزارش هشدار داده است که اگر نفوذ حوثیها در غرب دریای سرخ مهار نشود، این تهدید تنها به یمن محدود نخواهد بود، بلکه کل منطقه و امنیت کشتیرانی جهانی را نیز در بر خواهد گرفت. این گزارش همچنین به تداوم خلأ امنیتی موجود در منطقه و ناتوانی جامعه بینالمللی در حمایت مؤثر از دولت قانونی یمن اشاره کرده که میتواند راه را برای تقویت حضور حوثیها هموارتر کند.
این گزارش از جامعه جهانی خواسته است با استفاده از سازوکارهای نظارتی سازمان ملل، بهطور جدی با قاچاق تسلیحات مقابله کند. همچنین این گزارش ضمن هشدار به کشورهای آفریقایی نسبت به هرگونه همکاری که به امنیت یمن آسیب میزند، بر اهمیت منافع مشترک در حفظ ثبات دریای سرخ تأکید کرده است.