
وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در بیانیهای مشترک، گزارش اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، درباره برنامه هستهای حکومت ایران را تکرار «اتهامات مغرضانه و بیاساس» گذشته خواندند.
در این بیانیه که شامگاه شنبه ۱۰ خرداد منتشر شد، آمده است گزارش جدید گروسی «سطح واقعی» همکاریهای تهران با آژانس بینالمللی را بازتاب نمیدهد و در تهیه آن از «اسناد جعلی» اسرائیل استفاده شده است.
وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی افزودند گزارش گروسی «با اهداف سیاسی از طریق فشار بر آژانس» تهیه شده و «فراتر از دامنه وظایف محوله به مدیرکل و در تعارض با الزامات حرفهای حاکم بر نهادهای بینالمللی مانند اصل بیطرفی» است.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی ظهر شنبه در گزارشی محرمانه اعلام کرد ایران پیشتر در سه مکان که مدتهاست تحت تحقیقات قرار دارند، فعالیتهای محرمانه هستهای انجام داده است.
بر اساس این گزارش، سه مکان لویزان-شیان، ورامین و مریوان و احتمالا دیگر مکانهای مرتبط، بخشی از یک برنامه ساختاریافته اعلامنشده هستهای بودهاند که ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ آن را اجرا کرده و در برخی از این فعالیتها از مواد هستهای اعلامنشده بهره برده است.
گروسی همچنین بار دیگر از جمهوری اسلامی خواست «فورا و بهصورت کامل و موثر» با آژانس همکاری کند.وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در بیانیه خود، گزارش دبیرکل آژانس را «نامتوازن» و «فاقد ارزیابی جامع» توصیف کردند.
این دو نهاد نوشتند بخشهایی از گزارش به موضوعاتی «غیرمرتبط، فراپادمانی و جزئی» اشاره دارد که هدف از طرح آنها، اعمال فشار «سیاسی» است.
آنها تهدید کردند اگر برخی کشورها بخواهند از گزارش آژانس «سوءاستفاده کنند»، جمهوری اسلامی «اقدامات متناسبی» را در دستور کار قرار خواهد داد.
پیشتر در ۲۵ اسفند ۱۴۰۳، گروسی با اشاره به نگرانیهای فزاینده جامعه جهانی از گسترش برنامه هستهای جمهوری اسلامی هشدار داده بود که تهران به نقطه عبور از «آستانه هستهای» بسیار نزدیک شده است.
گزارش جدید آژانس میگوید جمهوری اسلامی در بازه زمانی سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸، مواد هستهای ناشناخته یا تجهیزات بهشدت آلوده ناشی از برنامه هستهای اعلامنشده خود را در تورقوزآباد نگهداری کرده و پس از آن، این اقلام از آن مکان خارج شدهاند.دفتر بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، ساعتی پس از انتشار این گزارش محرمانه، با صدور بیانیهای رسمی، آن را «سنگین و روشن» توصیف و تاکید کرد تهران بهرغم هشدارهای بینالمللی، «بهطور کامل بر تکمیل برنامه ساخت سلاح هستهای متمرکز شده» است.
دفتر نتانیاهو تاکید کرد یافتههای آژانس موضع دیرینه اسرائیل مبنی بر «غیرصلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران» را تقویت میکند.
ارزیابی تازه آژانس در قالب گزارشی «جامع» انجام شده که تهیه آن به درخواست شورای حکام در نوامبر ۲۰۲۴ صورت گرفت. این گزارش حاکی از آن است که جمهوری اسلامی همچنان درباره مکانهای اعلامنشده، پاسخهای فنی معتبر و قابل قبولی ارائه نکرده است.
بر اساس این گزارش، ذخایر اورانیوم غنیشده ایران از زمان گزارش قبلی، بیش از ۹۵۳ کیلوگرم افزایش یافته و به ۹۲۴۷.۶ کیلوگرم رسیده است.
همچنین ذخایر اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد در قالب هگزافلوراید اورانیوم، با افزایش ۱۳۳.۸ کیلوگرمی به ۴۰۸.۶ کیلوگرم رسیده است.
یافتههای تازه آژانس میتواند پیامدهای فنی و دیپلماتیک قابل توجهی برای تعاملات بینالمللی جمهوری اسلامی در زمینه فعالیتهای هستهای بهدنبال داشته باشد.در همین حال وزارت خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، در تماس تلفنی با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، هشدار داده که در نشست آتی شورای حکم به اعضای این نشست «پیامدهای هرگونه اقدام سیاسی» را گوشزد کند.
بر اساس این بیانیه، عراقچی همچنین تاکید کرده است که گروسی باید «واقعیتهای همکاریهای ایران» را بهگونهای منعکس کند که امکان سوءاستفاده برخی طرفها از این نهاد بینالمللی برای پیشبرد «اغراض سیاسیشان» علیه جمهوری اسلامی فراهم نشود.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی با اشاره به این تماس نوشت: «ایران به هر تحرک نامناسبی از سوی طرفهای اروپایی واکنش مقتضی نشان خواهد داد که مسئولیت تبعات و آثار آن برعهده طرفهایی است که آژانس و ترتیبات آن را ابزار پیشبرد برنامههای سیاسی خود علیه ایران قرار بدهند.»
گسترش برنامه هستهای ایران میتواند به اثر دومینویی در جهان منجر شود
امانوئل ماکرون، رییسجمهوری فرانسه، بر اهمیت ویژه جلوگیری از گسترش برنامه هستهای جمهوری اسلامی تاکید کرد و هشدار داد که اشاعه هستهای در ایران میتواند توجیهی برای گسترش تسلیحات در دیگر نقاط جهان ایجاد کرده و اثری دومینویی به همراه داشته باشد.
مکرون در سخنان خود در جریان نشست امنیتی-دفاعی «شانگریلا» در سنگاپور، با اشاره به اینکه وضعیت ایران «بسیار حیاتی» است، گفت: «به همین دلیل است که فعالیتهای ایالات متحده در قبال ایران بسیار مهم تلقی میشود و نیز به همین دلیل، ما سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) تلاش داریم شریک قابلاعتماد و ثابتی باشیم تا از هرگونه اشاعه هستهای در ایران جلوگیری کنیم.»
او افزود: «چنین چیزی میتواند هر نوع توجیهی را برای اشاعه در دیگر نقاط جهان با اثری دومینویی به همراه داشته باشد.»
روزنامه وال استریت ژورنال نیز در گزارشی نوشت که مقامهای آمریکایی میگویند جمهوری اسلامی میتواند کمتر از دو هفته اورانیوم غنیشده ۶۰ درصدی خود را به اورانیوم با غنای ۹۰ درصد — سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هستهای — تبدیل کند.
دیپلماتهای اروپایی اعلام کردهاند که اگر جمهوری اسلامی همچنان از همکاری با آژانس خودداری کند، قطعنامهای برای اعلام عدم پایبندی تهران به تعهداتش در چارچوب معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای ارائه خواهند داد. این قطعنامه ممکن است در نشست آتی شورای حکام آژانس که از ۱۹ خردادماه آغاز میشود، به رای گذاشته شود.
همچنین گزارشها حاکی است که کشورهای اروپایی ممکن است تا پیش از پایان تابستان، در صورت تداوم عدم همکاری ایران، سازوکار بازگشت خودکار تحریمها (مکانیسم ماشه) را در شورای امنیت سازمان ملل فعال کنند.
مذاکرات با ایران «بیثمر» و حمله اسرائیل «موجه» است
جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا، مذاکرات جاری میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی بر سر توافق هستهای را «بیثمر» توصیف کرد و گفت حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات هستهای در ایران کاملا «موجه» است.
بولتون به شبکه نیوزنیشن گفت: «فکر میکنم اکنون در نقطه بسیار مهمی قرار داریم؛ اینکه آیا ترامپ میخواهد این مذاکرات را ادامه دهد — که به نظر من کاملا بیفایده خواهد بود — یا اینکه اسرائیل باید آنچه برای بقای خود لازم میداند، انجام دهد.»
بولتون در ادامه گفت: «فکر میکنم یک حمله پیشگیرانه کاملا موجه است. ایالات متحده باید از آن حمایت کند. در واقع، اگر از ما خواسته شود — یا حتی اگر نشود — ما باید داوطلبانه کمک کنیم.»
او در پایان اضافه کرد: «اینکه بگوییم برنامه هستهای ایران فقط مشکل اسرائیل است، بیانصافی است. بیایید صادق باشیم، این مشکل ما هم هست.»