
خبرگزاری فرانسه گزارش داد که آمریکا و سه کشور اروپایی پیشنویس قطعنامهای علیه جمهوری اسلامی را به شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی ارائه کردهاند. به گفته دیپلماتهای غربی، این اقدام با هدف افزایش فشار بر تهران به دلیل «عدم پایبندی به تعهدات هستهای» صورت گرفته است.
سه منبع دیپلماتیک به خبرگزاری فرانسه گفتهاند که متن این قطعنامه شامگاه سهشنبه ۲۰ خرداد ارائه شده است. پاریس، برلین، لندن و واشینگتن بهصورت رسمی این قطعنامه را در نشست این هفته شورای حکام آژانس مستقر در وین مطرح کردهاند و انتظار میرود رأیگیری درباره آن زودتر از چهارشنبه شب ۲۱ خرداد انجام نشود.
نسخهای از متن پیشنویس که در اختیار خبرگزاری فرانسه قرار گرفته، جمهوری اسلامی را به «نقض تعهدات خود در چارچوب پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای» متهم کرده و خواستار اصلاح فوری این وضعیت شده است.
در این متن همچنین با ابراز تاسف عمیق، گفته شده است که تهران با وجود درخواستهای مکرر شورای حکام و فرصتهای متعدد، از همکاری کامل با آژانس خودداری کرده است.
در پیشنویس قطعنامه همچنین تصریح شده است: «ناتوانی آژانس در ارائه تضمین مبنی بر صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران، سوالاتی را مطرح میکند که در حوزه صلاحیت شورای امنیت سازمان ملل قرار دارد.»
شورای امنیت سازمان ملل پیش از این تحریمهای گستردهای علیه جمهوری اسلامی اعمال کرده بود اما اجرای این تحریمها با توافق اتمی سال ۲۰۱۵ موسوم به برجام به حالت تعلیق درآمد. ارسال احتمالی پرونده هستهای به شورای امنیت سه کشور اروپایی را در موقعیتی بهتر قرار خواهد داد تا با استفاده از مکانیسم ماشه، همه این تحریمها را احیا کند.
در این متن قطعنامه پیشنهادی آمریکا و سه کشور اروپایی از «همکاری کمتر از حد مطلوب» تهران ابراز نگرانی شده و بهویژه به عدم ارائه توضیح درباره منشا مواد هستهای یافتشده در سایتهای اعلامنشده اشاره شده است.
قطعنامه آمریکا و سه کشور اروپایی تازهترین تلاش در روندی چند ساله برای محدودسازی فعالیتهای هستهای ایران است؛ تلاشی که در نگرانیهای غرب درباره احتمال تلاش جمهوری اسلامی برای دستیابی به سلاح هستهای ریشه دارد.
این قطعنامه در حالی به شورای حکام ارائه شده که گزارش تازه آژانس بینالمللی انرژی اتمی که در اواخر ماه مه منتشر شد، نشان میدهد که تهران بهطور کامل با این آژانس همکاری نکرده است.
خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع دیپلماتیک خود افزوده است که این گزارش شامل مواردی نظیر ناتوانی ایران در ارائه پاسخهای «معتبر» به پرسشهای آژانس، سرقت اسناد محرمانه، و پاکسازی سایتهای اعلامنشده بوده است.
در این گزارش همچنین از «همکاری کمتر از حد رضایتبخش» ایران، بهویژه در زمینه توضیح درباره مواد هستهای کشفشده در سایتهایی که پیشتر اعلام نشده بودند، انتقاد شده است.
آژانس سالهاست میکوشد تا درباره منشاء مواد و تجهیزات هستهای یافتشده در این مکانها، که مربوط به فعالیتهایی است که ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ بهصورت پنهانی انجام داده، شفافسازی کند.
همزمان، تهران که بارها خواستار نابودی اسرائیل شده، در ماههای اخیر روند تولید اورانیوم با غنای نزدیک به سطح تسلیحاتی را سرعت بخشیده است.
در همین حال، ایالات متحده و جمهوری اسلامی نیز بهصورت جداگانه و با میانجیگری عمان، تا کنون پنج دور گفتوگو برای رسیدن به توافقی در زمینه محدودسازی برنامه هستهای ایران در برابر کاهش تحریمها را برگزار کردهاند.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، دوشنبه ۱۹ خرداد اعلام کرد که دور ششم مذاکرات روز پنجشنبه ۲۲ خرداد برگزار خواهد شد. او به محل برگزاری این مذاکرات اشاره نکرد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ساعاتی پس از اظهارات رییسجمهوری آمریکا گفت که دور ششم مذاکرات یکشنبه ۲۵ خرداد در مسقط، پایتخت عمان، برگزار میشود.
با این حال، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا سهشنبه ۲۰ خرداد حاضر به تایید زمان برگزاری این مذاکرات نشد.
مفاد قطعنامه پیشنهادی غرب
پیشنویس قطعنامهای که خبرگزاری فرانسه آن را مشاهده کرده، از ایران میخواهد که «فورا عدم پایبندی خود» به تعهدات خود تحت پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای را جبران کند.
این پیشنویس همچنین ابراز «تاسف عمیق» کرده است که تهران «علیرغم درخواستهای مکرر شورای حکام و فرصتهای فراوان ارائه شده… از همکاری کامل با آژانس خودداری کرده است».
همچنین در این پیشنویس آمده است: «ناتوانی آژانس… از ابراز اطمینان به اینکه برنامه هستهای ایران منحصرا صلحآمیز است، سوالاتی را مطرح میکند که در صلاحیت شورای امنیت سازمان ملل متحد است.»
اگر این قطعنامه در شورای حکام آژانس به تصویب برسد برای نخستین بار طی حدود ۲۰ سال خواهد بود که ایران رسما به نقض تعهدات هستهای خود متهم میشود.
مقامهای ایران در روزهای اخیر هشدار دادهاند تصویب این قطعنامه پیشنهادی واکنشهای تهران را به دنبال خواهد داشت.
از جمله بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، این واکنشها را از نوع «فنی» و همچنین تغییر در سطح همکاری جمهوری اسلامی با آژانس اعلام کرده است.دیپلماتها به خبرگزاری فرانسه گفتند که آمریکا و سه کشور اروپایی قطعنامه پیشنهادی خود را پس از آن ارائه کردند که آژانس در گزارش اخیر خود به «عدم همکاری» تهران با این نهاد، از جمله در ارائه پاسخهای معتبر به سوالات آژانس و همچنین سرقت اسناد محرمانه و پاکسازی سایتهای اعلام نشده، اشاره کرد.
گزارش اخیر آژانس همچنین از همکاری «کمتر از حد انتظار» تهران، به ویژه در توضیح مواد هستهای یافت شده در سایتهای اعلام نشده در گذشته، انتقاد کرد.
مقامهای جمهوری اسلامی در هفتههای اخیر به شدت از گزارش فصلی مدیرکل آژانس انتقاد کرده و از جمله رضا نجفی، نماینده ایران در آژانس، در گفتوگو با خبرگزاری فرانسه این گزارش را «بیپایه» و «با انگیزه سیاسی» خواند و گفت «بسیاری از موارد موجود در گزارش به مسائل گذشته اشاره دارند».
در همین حال سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد که قرار بود وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی پیش از دور ششم مذاکرات تهران و واشینگتن تلفنی گفتوگو کنند «ولی در آخرین لحظات طرف فرانسوی این گفتوگو را لغو کرد.
اسماعیل بقایی شامگاه سهشنبه در برنامهای تلویزیونی افزود: «جای تاسف دارد که دو کشور دیگر اروپایی هم حاضر شدند از رویکردهای غیرسازنده فرانسه تبعیت کنند.»
ارائه قطعنامه پیشنهادی غرب به شورای حکام آژانس در حالی صورت میگیرد که مذاکرات هستهای بین تهران و واشینگتن ادامه دارد و دو طرف از برگزاری دور ششم آن در روزهای پیش رو خبر دادهاند.