
پس از یک روز پر از دلهره برای شهروندان تهرانی و نخستین دستور تخلیه از سوی ارتش اسرائیل، پیام نیمهشب گذشته دونالد ترامپ مبنی بر «ترک فوری تهران»، خشم و نگرانی گستردهای در میان مردم و فعالان سیاسی و مدنی داخل و خارج ایران برانگیخت. بسیاری این فرمان را غیرواقعی و غیرقابل اجرا دانستند. این درحالی است که حملات هوایی اسرائیل همانند حملات موشکی ایران ادامه دارند.
در شب دوشنبه ۲۶ خرداد، در حالی که مردم تهران هنوز از حملات هوایی روز قبل از آن نگران بودند، پیام جدیدی از سوی دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، فضای ایران را ملتهبتر کرد: «همه فوراً تهران را ترک کنند.» با وجود عقبنشینی بعدی کاخ سفید که این پیام را تنها برای اعمال فشار بر تهران عنوان کرد، بسیاری در داخل و خارج از ایران آن را نشانهای از بیاعتنایی به سرنوشت میلیونها غیرنظامی تعبیر کردند.
توماچ صالحی: اگر قصد کشتار مردم ایران را دارید، مسئولیت آن را بپذیرید
توماج صالحی، رپر سرشناس و منتقد جمهوری اسلامی، که مدتی طولانی را در زندان سپری کرده، این پیام را شعاری پوپولیستی خواند و گفت: «تهران را تخلیه کنید» فقط یک شعار عوام فریبانه است برای نشان دادن «قصد کشتن مردم ایران را نداشتیم اما خودشان محل جنگ را ترک نکردند».
این خواننده که بیش از سه میلیون دنبالکننده در ایسناگرام دارد، در ادامه این سوال را پرسید که «بیش از ۹ میلیون نفر، بدون بنزین، اغلب بدون پسانداز کافی برای کوچ و بدون خانه دومی در شهری دیگر چگونه تهران را تخلیه کنند؟» او در این مطلب که توسط برخی دیگر از کابران از جمله گلشیفته فراهانی، بازیگر سرشناس مقیم فرانسه و مخالف جمهوری اسلامی بازنشر شد، افزود: «اگر قصد کشتار مردم ایران را دارید، حداقل صداقت داشته باشید و بار مسئولیت آن را پنهان نکنید».
نرگس محمدی: بیایید پناه هم باشیم
نرگس محمدی، فعال حقوق زنان و مبارزه با مجازات اعدام در پیامی احساسی از ترک خانهاش در تهران نوشت: «خانه را ترک کردم. این خانه به رها شدن عادت دارد، گاه برای رفتن به زندان، گاه برای مهاجرت و حالا برای فرار از جنگ». خانم محمدی، برندهی جایزه نوبل صلح که سالهای بسیاری در دو دهه گذشته را در زندان سپری کرده، با اشاره به اجبار «میلیونها هموطن» به ترک خانههایشان، افزود: بیایید پناه هم باشیم.نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و برنده جایزه نوبل صلح، در واکنش به جنگ میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، در پیامی در اینستاگرام نوشت «تهران را تخلیه کنید، یعنی چه؟ تهران یعنی ۱۰ میلیون انسان.»
نرگس محمدی: «تهران یعنی ۱۰ میلیون انسان، زیرساختهای مهم کشور، بیمارستانها، ادارات، مهدکودکها، دبستانها، دانشگاهها، آزمایشگاهها، خانهها، زندانها، کارخانهها، مراکز صنعتی و محل اشتغال هزاران کارگر، بازار، مغازهها، پلها، خیابانها، فقرا، زبالهگردها، کودکان کار، دستفروشهای کنار خیابان، زنانِ سرپرست خانوار، روزنامهنگارها، کافهها، پارکها، شهربازیها…»
او افزود: «کدامشان را بر دوش بیفکنیم و از مرگ و ویرانی نجاتشان دهیم؟ شهرِ مرا ویران نکنید. جنگ را متوقف کنید.»محمد رسولاف، کارگردان شناخته شده و منتقد سرسخت جمهوری اسلامی، حمله اسرائیل را محکوم کرد و گفت: «هیچ چیز، هیچ بهانه و هیچ توجیهی نمیتواند تجاوز به خاک ایران را مشورع جلوه دهد. حمله نظامی اسرائیل تجاوزی آشکار به سرزمین ماست و عاملان آن باید در محاکم بین المللی پاسگو شوند.» او البته تاکید کرد که «دفاع از تمامیت ارضی ایران» را نباید به معنای «چشم پوشی از چهار دهه ویرانگری جمهوری اسلامی» تعبیر کرد.
زهرا رهنورد: نتانیاهو شهرهٔ زنکُشی و کودککُشی است
در واکنشی دیگر، زهرا رهنورد که از حدود ۱۵ سال پیس به این سو به همراه همسر خود، میرحسین موسوی در حصر خانگی به سر میبرد، در پیامی حمله نظامی اسرائیل را محکوم کرد و نوشت: «دستِ جنایتکار و خویِ متجاوزِ نتانیاهو با نقض آشکار همه موازین بین المللی، در یک حملهٔ نظامی و بمبارانِ کشورمان ایران، زیرساختها، دانشمندان و حتی جانِ غیرنظامیانِ بیگناه را نشانه گرفت و زن و مرد و کودک را نیز به خاک و خون کشید».
این استاد سابق دانشکده هنرهای زیبا با اشاره به اینکه زنان همیشه نخستین قربانیان غیرنظامی هستند و «اگرچه از زنستیزی حاکمان ایران لطمهها میخورند»، افزود که اما آنها «این بار قربانیانِ تجاوز و بمباران، به دستِ جنایتکاری شدند که شهرهٔ زنکُشی و کودککُشی در سطحِ جهان، از غزه تا ایران است».
او در ادامه از شماری از قربانیان غیرنظامی بمباران اسرائیل از جمله پرنیا عباسی، شاعر و مترجمِ جوان؛ زهرا شمسبخش، دانشآموختهٔ جامعهشناسی؛ منصوره عالیخانی، هنرمندِ نقاش و خانوادهاش یاد کرد. او در پایان پیام خود به حاکمان هشداد داد که اجازه ندهند جنگ فرسایشی شود و تا دیرتر از این نشده با روشهای ابتکاری و هوشمندانه و ایستادن در کنار مردم به چارهای سرافرازانه برای پایان جنگ اقدام کنند.
با وجود انتقادات گسترده و هزینههای سنگین انسانی، ارتش اسرائیل صبح امروز نیز بار دیگر اعلام کرد که مردم تهران باید برای حفظ جان خود، دستورات تخلیه را جدی بگیرند.
با شدت گرفتن حملات اسرائیل به مواضع جمهوری اسلامی در تهران و هشدار اسرائیل و آمریکا برای تخلیه پایتخت، خانوادههای زندانیان سیاسی خواستار آزادی آنها شدند. شماری از زندانیان سیاسی نیز در حال تلاش برای وادار کردن مراجع قضایی به اعمال قانون آزادی زندانیان در شرایط جنگی هستند.
شماری از خانوادههای زندانیان سیاسی محبوس در زندانهای اوین، تهران بزرگ و قرچک ورامین، سهشنبه ۲۷ خرداد در تماس با ایراناینترنشنال، درباره وضعیت این زندانیان اظهار نگرانی کردند.
آنها از نهادهای حقوقبشری بینالمللی خواستند تلاشهای خود را برای فشار بر جمهوری اسلامی با هدف آزادی فوری تمامی زندانیان سیاسی بیشتر کنند.
این خانوادهها با اشاره به هشدارهای رسمی رهبران آمریکا و اسرائیل برای تخلیه فوری پایتخت، به ایراناینترنشنال گفتند: «برخی مردم در حال خروج از تهران هستند. برخی نیز جایی برای رفتن ندارند. زندانیان، بهخصوص زندانیان سیاسی نیز پشت دیوارهای زندان محبوس ماندهاند و راهی برای خروج ندارند.»
آنها تاکید کردند: «جمهوری اسلامی جان عزیزان ما را به گروگان گرفته است. بمبها و موشکها قدرت تشخیص خودی و غیرخودی را ندارند. اگر بمبی بر سر فرزندان زندانی ما فرود بیاید، چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ ما خواستار آزادی فوری و بی قید و شرط تمامی عزیزانمان هستیم.»
دونالد ترامپ، رییسجمهوریآمریکا، دوشنبه ۲۶ خرداد از ساکنان تهران خواست این شهر را فورا ترک کنند.
او ۲۷ خرداد نیز این درخواست را تکرار کرد و درباره دلیلش گفت: «میخواهم مردم در امان باشند.»
زندانیان سیاسی خواهان اجرای قانون «آزادی در شرایط جنگی» شدند
پیش از ترامپ، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، از تداوم حمله به مواضع جمهوری اسلامی خبر داد و هشدار داد تهران باید تخلیه شود.
اسرائیل همچنین دوشنبه ۲۶ خرداد و ساعاتی پیش از حمله به ساختمان صداوسیمای جمهوری اسلامی، هشدار تخلیهای فوری برای منطقه سه تهران صادر کرد.
درخواست برای اجرای قانون آزادی زندانیان در شرایط جنگی
رضا ولیزاده، خبرنگار پیشین رادیو فردا و شهروند ایرانی-آمریکایی محبوس در اوین، در پیامی از زندان، از تلاش جمعی از زندانیان سیاسی برای وادار کردن مراجع قضایی به اعمال قانون آزادی زندانیان در شرایط جنگی خبر داد.
به گفته ولیزاده، زندانیان بند هشت زندان اوین خواستار اجرای مصوبه شماره ۲۱۱ قوه قضاییه جمهوری اسلامی شدند.
بر اساس مصوبهای از سال ۱۳۶۵، دادگاهها موظفاند در شرایط اضطراری مناطق جنگی، برای حفظ جان زندانیان، بسته به «نوع جرم ارتکابی»، آنها را با دریافت ضمانت یا بهصورت مشروط آزاد کنند.
این قانون «مجرمان خطرناک» را مستثنی کرده و صرفا انتقال آنان به زندانی دیگر در مکانی امن را مجاز میداند، اما زندانیان سیاسی و مالی میتوانند با اخذ وثیقه یا ضمانتهای دیگر آزاد شوند.
هشدار خبرنگار زندانی درباره وضعیت ناایمن اوین
ولیزاده که اسفند ۱۴۰۲ پس از بازگشت به ایران به ۱۰ سال حبس محکوم شده است، گفت در صورتی که زندان اوین بر اثر اشتباه محاسباتی هر یک از طرفین جنگ کنونی هدف قرار بگیرد، بند هشت این زندان بیشترین تلفات را خواهد داشت.
به گفته او، بند هشت اوین ساختمانی پنج طبقه، قدیمی و ناامن است که با تغییر کاربری، آن را به زندان تبدیل کردهاند و هیچ یک از استانداردهای یک زندان را ندارد.
ولیزاده گفت از آنجایی که در اعتراضات سال ۱۴۰۱ زندانیان بند هفت و هشت از کپسولهای آتشنشانی برای شکستن قفلها استفاده کرده بودند، همه کپسولها جمعآوری شده و زندانیان کوچکترین امکانی برای مهار آتش در اختیار ندارند.
علاوه بر این، ساختمان بند هشت فاقد پلههای اضطراری است و به دلیل واقع شدن در دورترین نقطه تپههای اوین، دسترسی به آن از سوی نیروهای امدادی دیرتر و دشوارتر خواهد بود.
به گفته ولیزاده، در بند هشت علاوه بر زندانیان ایرانی، اتباع خارجی کشورهایی از جمله آلمان، اندونزی، نپال، بنگلادش، دانمارک، سوئد، پاکستان، عراق، ترکیه و نیجریه نیز نگهداری میشوند.