گزارش وزارت امور خارجۀ آمریکا در بارۀ آزادیهای مذهبی که به سال ٢٠١۶ مربوط میشود، ایران را به نقض این آزادیها و شکنجه و قتل شهروندان خود به سبب اعتقادات دینی آنها متهم میکند. این گزارش که موقعیت آزادیهای مذهبی را در ١٩٩ کشور و سرزمین گوناگون، بر اساس رویدادهای سال گذشته مورد ارزیابی قرار داده است، نسبت به نقض حقوق مذهبی شهروندان در ۶ کشور دیگر و از جمله عربستان سعودی، بحرین، پاکستان و چین بطور اخص ابراز نگرانی می کند. سیاست و اعمال گروه «دولت اسلامی – داعش» در این زمینه با این حال بگفتۀ وزیرامور خارجۀ آمریکا، نگرانی اصلی این کشور بحساب میآید.
گزارش وزارت امور خارجۀ آمریکا در بارۀ ایران بویژه به اعدام، شکنجه، آزار و تبعیضات اِعمال شده علیۀ بهائیان، مسیحیان، صوفیها واهل سنت اشاره دارد. این گزارش به اعدام افرادی می پردازد که به اتهام «محاربه با خدا» اعدام شدهاند، از ١٠٣ زندانی یاد میکند که به سبب عقاید خود در حبس بسر میبرند، به ١٩٨ تن دیگر اشاره دارد که به اتهام «محاربه» در بند هستند و نیز به ٣١ نفر دیگر می پردازد که با اتهام «توهین به اسلام» به زندان افتادهاند.
آزار و تبعیض در بارۀ معتقدان غیرشیعه بخش دیگری از این گزارش را تشکیل می دهد. ممنوعیت استخدام بهائیان در بخش عمومی، فشار بر بخش خصوصی برای خودداری از بکارگرفتن آنان، ممانعت از تحصیل جوانان بهائی، بستن و یا محدود ساختن فعالیتهای حرفهای پیروان این دین از مواردی است که در این گزارش به آن اشاره شده است.
اعدام شماری از شهروندان کُرد به اتهام «سلَفی گری و اقدام علیه امنیت کشور» با «اخذ اعترافات زیر شکنجه» نیز از جمله مواردی است که از آن یاد شده است. این گزارش همچنین به تبعیضات مذهبی علیۀ اهل سنت در سیستان و بلوچستان اشاره میکند
محدودیتهای برقرار شده در بارۀ انجام مناسک مذهبی مسیحیان و یهودیان و ممنوعیت تبلیغات مذهبی از سوی آنان و اِعمال مجازات شدید در بارۀ کسانی که با تغییر مذهب به آئینهای دیگری جز اسلام شیعه روی میآورند، از موارد دیگری است که در این گزارش به آنها اشاره شده است.
این گزارش به نقل از کمپین بینالمللی برای حقوق بشر در ایران یادآوری می کند که در پایان سال گذشتۀ میلادی ٢۶١ نفر به سبب اعتقادات مذهبی خود در زندان بسر می بردهاند. از این تعداد ١١۵ تن شهروندان سنّی مذهب، ٨٠ نفر از پیروان آئین بهائی، ٢۶ نفر نوکیشان مسیحی، ١٨ تن صوفی و ١٠ نفر اهل حق بودهاند.
در این گزارش نسبت به وضعیت حقوق دیگراندیشان در عربستان و بحرین نیز ابراز نگرانی شده است. رکس تیلرسون، وزیر امور خارجۀ آمریکا، که در بارۀ این گزارش سخن می گفت «از حملاتی که علیۀ شیعیان در این کشور صورت می گیرد» و نیز«عدم آزادی برای پیروان اقلیتهای غیر مسلمان برای انجام مراسم مذهبی خود» انتقاد کرد. رکس تیلرسون در سخنان خود با اشاره به گزارش یادشده، از مقامات بحرین نیز خواست به تبعیضات علیۀ شهروندان شیعه مذهب این کشور پایان دهند.
وزیر امور خارجۀ آمریکا در سخنان خود از ترکیه به سبب نقض آزادی اقلیتهای مذهبی و نیز از پاکستان به دلیل سرکوب فرقۀ احمدیه یاد کرد.
آنچه امّا اینک بیش از همه موجب نگرانی مقامات امریکاست، بگفتۀ وزیرامور خارجۀ این کشور، اقدامات گروه «دولت اسلامی – داعش» است که از نظر آمریکا در عراق و سوریه دست به «نسل کشی» علیۀ ایزدیها، شیعیان و مسیحیان زده است.
این گزارش سالانه نوزدهمین بررسی وزارت امور خارجۀ آمریکا در این زمینه محسوب میشود.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجۀ ایران، این گزارش را«غیرواقع بینانه، بی اساس و مغرضانه» توصیف کرد که بگفتۀ او با اهداف خاص سیاسی تهیه شده است. بهرام قاسمی آمریکا را به بهرهبرداری از «تنوع مذهبی» در خاورمیانه متهم کرد.
وزیر امور خارجۀ بحرین نیز سخنان رکس تیلرسون را مورد انتقاد قرار داد و آنرا دور از واقعیتهای کشور مطبوع خود دانست.