رادیوفرانسه
امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، امروز دوشنبه ١٨ سپتامبر/ ٢٧ شهریور، در نیویورک با همتایان آمریکائی و ایرانی خود بطور جداگانه دیدار و در بارۀ توافق اتمی میان ایران و ۶ قدرت بزرگ جهان -برجام- با آنها گفتگو میکند. پاریس، بر خلاف واشینگتن، بر اهمیت و ضرورت احترام به برجام و اجرای تعهدات متقابل تاکید میکند و سیاست در حال تدوین دولت آمریکا را، بر اساس آنچه تا کنون اعلام شده، نگران کننده میخواند. توافق هستهای یکی از مهمترین موضوعات بینالمللی مورد توجه فرانسه است و این کشور در دیدارهای دوجانبه و نشستهای سازمان ملل متحد به آن خواهد پرداخت.
امانوئل ماکرون، که اندکی پس از ورود به نیویورک با همتای آمریکائی خود، دونالد ترامپ، در یکی از هتل های این شهر دیدار میکند، در کنار شماری از موضوعات پراهمیّت بین المللی، بویژه در بارۀ توافق هستهای با ایران مواضع خود را به وی یادآوری مینماید. امانوئل ماکرون در ملاقات خود با دونالد ترامپ بر اهمیّت توافق هستهای بدست آمده میان ایران و ۶ کشور بزرگ جهان تاکید خواهد کرد و خواستار اجرای کامل آن از سوی کلیۀ طرفین این توافق خواهد شد. وی پیش از این در روز ٢٩ اوت در نشست سالانه با سفیران و کارگزارانِ سیاست خارجی فرانسه در این باره سخن گفت و اهمیّتی را که این کشور برای توافق بدست آمده با ایران قائل است یادآوری کرد. امانوئل ماکرون بی آنکه نامی از آمریکا ببرد، سیاست این کشور را در این زمینه «اشتباه» خواند.
رئیس جمهوری فرانسه، بگفتۀ دیپلماتهای این کشور، در دیدار با همتای آمریکائی خود، به وی یادآوری میکند که پاریس در دورۀ گفتگوهای هسته ای با ایران، بیش از دیگر طرفین مذاکره از خود سخت گیری نشان داد و تنها پس از کسب تضمینهای لازم و راهکارهای اجرائی معتبر، آنرا پذیرفت و اینک اجرای کامل و صادقانۀ آنرا نشانِ جدیّت و اعتبارِ سخن طرفین تلقی میکند
این موضوع با سیاست آمریکا، تا آنجا که از اظهاراتِ مقامات این کشور بر میآید، مغایرت دارد. هر چند دولت آمریکا، از هنگامِ آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ تا کنون دو بار تعلیق مجازاتهای برقرار شده علیه برنامۀ هستهای ایران را تمدید نموده و به کنگرۀ آمریکا اطمینان داده که ایران به تعهدات خود در چهارچوبِ برجام، جامۀ عمل پوشانده است، رئیس جمهوری آمریکا، همچون دوران مبارزات انتخاباتی، همچنان برجام را «بدترین توافقی» توصیف میکند که وی تا کنون دیده و وعده میدهد که بزودی همگان خواهند دید او با این توافق چه خواهد کرد!
هر چند موضع رسمی دولت آمریکا تا کنون بروشنی اعلام نشده است، اما اظهارات مقامات این کشور در این زمینه و متهم ساختن پیاپی ایران به عدم اجرای «روحِ توافق»، نگرانیهای گستردهای در پاریس برانگیخته است.
ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجۀ فرانسه، در روز ۶ سپتامبر گذشته در سخنانی در مدرسۀ عالی علوم سیاسی پاریس، آشکارا گفت که وی از «سیاستِ دونالد ترامپ در جهتِ پشت کردن به این توافق نگران است». وی همان هنگام بر ضرورت «حفظ و تضمین موقعیت بدست آمده» بر اساس این توافق برای پیشگیری از گسترش سلاحهای هستهای تاکید کرد.
منابع دیپلماتیک در پاریس اذعان میکنند که جمهوری اسلامی ایران بدلیل سیاست منطقهای آشوب برانگیز خود و حمایت از گروههای تروریستی، توسعۀ برنامۀ موشکی و نقضِ مستمر حقوق بشر، یک «طرفِ گفتگو و توافقِ مسئله دار» است و «نگرانیهای آمریکائیان در این زمینه قابل درک و پذیرش است». آنچه آمریکا «روح برجام» میخواند همین است. از نظر آنان، پشت کردن به سلاح اتمی، سر جنگ نداشتن با جهان است؛ اگر ایرانیان رویاروئی خود با دنیا را پی گیرند و به آشوب برانگیختن در منطقه ادامه دهند، همان اهداف را به گونۀ دیگری دنبال میکنند.
دیپلماسی فرانسه به این موضوع به گونۀ دیگری مینگرد و بگفتۀ یک دبپلمات فرانسوی بر این پایه استوار است که «نباید همۀ مشکلات و موضوعات را با هم آمیخت».
نگرش فرانسه به مجازاتهای تازه آمریکا علیه ایران
مقامات فرانسوی و آمریکائی بخوبی میدانند که جمهوری اسلامی ایران بر اثر تحمیلِ تحریمهای اقتصادی و مالی که گلوگاه رژیم را فشرد و آنرا به تنگنا انداخت، به توافق اتمی وین تن داد. از نظر پاریس، این امتیاز را باید برای تهران حفظ کرد که پس از پذیرفتن شرایط دشوار و سپردن تعهدات گسترده در چهارچوب برجام و اینک اجرای آنها، بتواند مناسبات بازرگانی خود را از نو توسعه دهد و با نو کردن و گسترش صنایع، از نفس تنگی اقتصادی خارج شود.
امّا، واشینگتن که از یکسو با اتکا به برخی رفتارهای منطقهای و بینالمللی ایران همچنان در صداقت و نیّت واقعی رهبران جمهوری اسلامی تردید دارد و از سوی دیگر با مقاومت دیگر طرفین توافق و از جمله متحدان اروپائی خود روبروست، راهکار دیگری جز «پاره کردن توافق» تدارک میبیند. این کشور، بگفتۀ منابع آگاه در واشینگتن، بی آنکه به توافق اتمی با ایران پشت کند، آن را نارسا، ناکامل و زیان بخش برای امنیّت آمریکا و جهان خواهد خواند و مطالبات خود را به عنوان مفاد تکمیل کننده پیش رو خواهد گذاشت. تا هنگامی که تهران این پیشنهادات را نپذیرد، واشینگتن از طریق برقراری مجازاتهای دیگری که هیچ ارتباطی با برنامۀ هستهای ندارد از نو گلوگاه اقتصادی ایران را خواهد گرفت.
بگفتۀ یک منبع دیپلماتیک در پاریس، اگر با برقراری تحریمهای تازه علیۀ ایران، این کشور در موقعیّت مشابهی همچون دوران پیش از توافق قرار گیرد، دلیل قابل قبولی برای متعهد ماندن به توافق هستهای نخواهد داشت و همین میتواند موجب خروج از این توافق و تلاش این کشور و به دنبال آن، دیگر کشورهای منطقه برای دستیابی به سلاح اتمی شود.
نگرش فرانسه در این زمینه بر تضمینهای مبتنی بر اقدامات ملموس متکی است. آژانس بینالمللی انرژی اتمی از ژانویۀ ٢٠١۶ تا کنون، حداقل ۴٠٠ بازدید برنامه ریزی شده و ٢۵ بازدید نامنتظره از تاسیسات اتمی ایران داشته و شمار بازرسان این سازمان در پایان دسامبر همین سال به ۴٠٠ نفر بالغ شده است. این آژانس ١٨ سایت اتمی ایران را زیر کنترل خود دارد و در این مدت معادل ١٠۴٢ روز بازرسی از تاسیسات هستهای این کشور صورت گرفته است. این آژانس در گزارشهای خود تائید کرده است که ایران به تعهدات خود در چهارچوب برجام عمل کرده و «بازرسیهای انجام گرفته از تاسیسات این کشور، سخت گیرانه ترین نظام بازرسی به اجرا گذاشته شده توسط این نهاد است».
رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی، یوکیا آمانو، با ردِ سخنان نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد، که بازرسیهای این سازمان را «بی فایده» توصیف کرده بود، فاش ساخت که میان اظهار نظرات رسمی و عمومی مقامات آمریکا با آنچه در دیدارهای مستقیم ابراز میکنند، تفاوت فراوان وجود دارد. بی جهت نیست که آمریکا بیش از ٧٢ در صد از ۴٠٬۵ میلیون یورو بودجه اضافه برای انجام بازرسیهای آژانس در ایران را تامین میکند و دولت ترامپ اخیراً تعهد آمریکا را در این زمینه تا سالِ ٢٠١٩ تمدید کرده است. روسیه و چین هر یک تنها ١ درصد این بودجه را بر عهده گرفتهاند.
رابرت مالی، مشاور پیشین باراک اوباما و هماهنگ کنندۀ سیاستهای این کشور در خاورمیانه در همان دوران، که در هیئت مذاکره کنندۀ با ایران در بارۀ برنامۀ اتمی این کشور نیز عضویت داشت در مقالهای که در شمارۀ آخر هفتۀ روزنامۀ لوموند به چاپ رسیده، مینویسد هیچکس با تکمیل و بهبود این توافق مخالف نیست به شرط آنکه اصل توافق «به گروگان گرفته نشود» و ایران برای ابراز آمادگی در مذاکرات تازه در برابر امتیازاتی جلب کننده قرار گیرد. رابرت مالی در این زمینه اروپائیان و بویژه فرانسه را به «مقاومت در برابر سیاست دونالد ترامپ» دعوت میکند.
ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجۀ فرانسه، روز دوشنبه در نیویورک ساعاتی پیش از دیدار روسای جمهوری فرانسه و آمریکا با اشارۀ به توافق هستهای با ایران گفت «حفظ این توافق برای جلوگیری از گسترش سلاحهای اتمی اهمیت اساسی دارد و فرانسه کوشش خواهد کرد درستی و اعتبار این امر را به رئیس جمهوری آمریکا بقبولاند».
رئیس جمهوری فرانسه پس از دیدار با دونالد ترامپ، با همتای ایرانی خود، حسن روحانی، ملاقات و گفتگو میکند.