نزدیک به ۱۶۰ روز از نیمه شبی که «توماج صالحی»، خواننده موسیقی اعتراضی رپ و از حامیان معترضان ضد حکومتی در ایران بههمراه دو تن از دوستانش، با ضربوشتم شدید بازداشت شد، میگذرد.
او تمام این روزها را در سلول انفرادی، و تحت شکنجه ماموران امنیتی در زندان دستگرد اصفهان بهسر برده، و از دسترسی به پزشک و درمان شکستگیهای ناشی از شکنجه محروم بوده است.
حال توماج پنج ماه و ده روز بعد از بازداشت چطور است، و پرونده او در چه وضعیتی است؟ «ایرانوایر»، با «اقبال اقبالی»، دایی توماج در آلمان و «شبنم خسروی»، دخترخاله او که ساکن فرانسه است، گفتوگو کرده است.
استخوانهایش را شکستهاند
توماج صالحی بیش از ۵ ماه است که زیر فشار و شکنجههای شدید جسمی و روانی قرار دارد. اقبال اقبالی، دایی او با تاکید بر اینکه «آسیبهایی که توماج دیده اجازه درمان پیدا نکرده و حال جسمی او اصلا خوب نیست»، میگوید که او «واقعا نیاز به درمان فوری دارد.»
او میگوید که چشم چپ توماج در اثر ضربههای وارد شده به سرش، مدتی را بهطور کامل بینایی نداشته و انگشتان شکسته دستهایش، بهعلاوه پایی که زیر شکنجههای وحشیانه شکسته و بدون مراجعه به پزشک جوش خورده، نیاز فوری به درمان و مراجعه به پزشک دارد: «پای او را شکاندهاند و روی پای شکستهشده او را شکنجه کردهاند. انگشتهای دستهایش را شکاندهاند. بازجو به او توهین کرده و توماج هم آب دهان به صورت بازجو انداخته و بعد بازجو آنچنان او را زده که چشمش آسیب جدی دیده است.»
به گفته آقای اقبالی، همچنین بهدلیل ضربات متعدد به جمجمه و صورتش در حین بازداشت، در یکی دو هفته اول، توان تکلم و غذا خوردن نداشته است.
در تصاویری نیز که رسانههای حکومتی از توماج بعد از بازداشت و با چشمبند در ماشین ماموران منتشر کردند هم، رد خون روی سر و شقیقههای توماج پیدا بود؛ موضوعی که نشان از ضربوشتم شدید او موقع بازداشت دارد.
در ویدیوها و گزارشی که صفحه توییتر «میتو ایران» بعد از بازداشت توماج صالحی از محل اقامت او و دوستانش در استان چهارمحالوبختیاری منتشر کرد نیز، بهوضوح بههم ریختگی رختخوابها و رد خون روی راه پلههای خانه محل اقامت او مشاهده میشود و مشخص است که ماموران امنیتی از همان ابتدا با خشونت شدید در حین بازداشت توماج وارد عمل شدهاند.
موضوعی که بعدا اقبال اقبالی، دایی توماج نیز در گفتوگویی با «ایرانوایر»، آن را تایید کرد و گفت: «حملهای که به اقامتگاه توماج و دوستانش شد، به سبکی بود که در ۴۴ سال گذشته، علیه بقیه مردم ایران اعمال شده است، وحشیانه و بربرمنشانه. این رفتار برای همه ایرانیان آشناست و همین نشان میدهد که توماج یکی از همین مردم است.»
در همین راستا، اکانت توییتر او که خود توماج پیشتر مسوولیت آن را در صورت بازداشت به فرد معتمدی در بیرون از ایران سپرده نیز، نوشت که آسیب وارد شده به پای او جدی است و اگر درمان نشود، جبرانناپذیر خواهد بود.
تاکنون چندینبار نیز «یه-وُن ری»، نماینده پارلمان آلمان و کفیل سیاسی توماج، نسبت به وضعیت بحرانی او هشدار داده است. خانم ری، حدود ۴۰ روز پیش در توییتی، نسبت به شدت شکنجهها و آسیبهایی که این رپر جوان متحمل شده، هشدار داده و نوشته بود: «چشم، دستها، دندهها و پایش نیز آسیب دیدهاند و این میتواند به آسیبی دائمی تبدیل شود.»
پرونده توماج در چه وضعیتی است؟
روز پنجشنبه ۱۰فروردین۱۴۰۱، «دیلن سلاما»، وکیلی که شبنم خسروی، دخترخاله توماج برای او در خارج از ایران استخدام کرده، در گفتوگویی با «فرانس ۲۴»، اعلام کرد که بابت این شکنجهها و نگهداری توماج در سلول انفرادی در زندان دستگرد اصفهان، از مقامات امنیتی جمهوری اسلامی شکایت کرده است.
خسروی، در این باره به «ایرانوایر» میگوید که خانواده توماج، در چندین زمینه شکایتهایی را از جمهوری اسلامی بابت نقض حقوقبشر توماج صالحی به شورای حقوقبشر سازمان ملل متحد، ثبت کردهاند: «برای ما مهم است که صدای توماج از طریق رسانهها بهگوش دنیا برسد و سیاستمداران غربی برای آزادی او وارد عمل شوند، زیرا هنر اعتراضی او، سمبلی از انقلاب زن زندگی آزادی است.»
او توضیح میدهد: «دیلن سلاما، پرونده توماج را به شورای حقوقبشر سازمان ملل فرستاده و ما رسید شکایت از ایران بابت چندین مورد از موارد نقض حقوقبشر توماج ، از جمله حبس بیش از ۱۵۰ روز در سلول انفرادی و شکنجه جسمی او را، از این شورا در ژنو دریافت کردیم.»
اقبال اقبالی، دایی توماج نیز با تاکید بر اینکه «امیر رئیسیان»، وکیل این رپر جوان در داخل ایران، با شجاعت و شرافت هر کاری از او ساخته باشد را برای این جوان انجام میدهد، می گوید: «وکلا در ایران دستهایشان بسته است و واقعا نمیتوانند کاری کنند. آنچه که می تواند نتیجه دهد و دستهای حکومت اسلامی را بسته، حضور جامعه جهانی و مردمی هستند که در خیابان هستند. میلیونها جوانی که در ایران از توماج و بقیه زندانیان حمایت میکنند، برای توماج و زندانیان سیاسی شعارنویسی میکنند و در هر حرکتشان، آزادی توماج را شعار میدهند، پشتوانه او و سایر زندانیان سیاسی ما هستند.»
پیشتر امیر رئیسیان، وکیل توماج صالحی نیز از بلاتکلیفی و انتظار خود از برگزاری دادگاه، در صفحه توییترش نوشته بود: «وقت رسیدگی دادگاه هنوز تعیین نشده، پرونده کاملا خوانده شده و آماده برگزاری دادگاه هستیم.»
دایی توماج همچنین تاکید میکند، خانواده او از زمان برگزاری دادگاه هیچ اطلاعی ندارند و همچنان در بلاتکلیفی هستند.
خانم خسروی با تاکید بر اینکه خواسته خانواده توماج هماکنون آزادی فوری اوست، میگوید: «ما اصولا با برگزاری دادگاه هم موافق نیستیم، چون توماج هیچ جرمی مرتکب نشده که ۱۵۷ روز در زندان انفرادی منتظر تعیین روز دادگاهش باشد. او هنرمند است و در واقع این جمهوری اسلامی است که در رابطه با توماج مرتکب جرم شده و حقوقبشر او را از چندین جنبه، از جمله آزادی بیان و نگهداری بیش از ۵ ماه در حبس انفرادی پایمال کرده است. البته ایران کنوانسیونهای حقوقبشری را قبول ندارد، ولی اینها همه جزو مواردی است که ما بابت آن از حکومت شکایت کردهایم.»
بنا به گفته اقبال اقبالی و شبنم خسروی، دستگاه قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی اتهاماتی را به توماج نسبت دادهاند که مصادیق آنها، مربوط به انتشار دو آهنگ «ترکمنچای» و «فال» اوست.
شبنم خسروی با تاکید بر این که بهدلایل امنیتی و مشکلاتی که ممکن است ارائه جزییات برای توماج و خانواده او در داخل ایران ایجاد کند، نمیتواند تمامی اتهامات او را عنوان کند، میگوید: «بعضی از این اتهامات میتواند مجازات بسیار سنگینی در پی داشته باشد، از جمله اتهام افساد فیالارض که درباره توماج عنوان شده است.»
او توضیح میدهد: «اتهامات توماج یکی دو تا نیست، در حالیکه توماج هیچ جرمی مرتکب نشده و فقط هنر خود را اجرا کرده است.»
توماج صالحی در آهنگ ترکمنچای که اشاره به قرارداد تاریخی ترکمنچای ایران و روسیه تزاری دارد که در آن بخشهای گستردهای از شمال غرب ایران به روسیه داده شد، نسبت به سیاستهای باجدهی جمهوری اسلامی در قبال چین و روسیه موضع گرفته است.
در موزیکویدیویی به نام «فال» نیز که در زمان اوج اعتراضات منتشر شد، توماج درباره قیام مردمی علیه حکومت، به حاکمان ایران هشدار داده است.
شبنم خسروی میگوید که مدتی پیش، توماج در یکی از ملاقاتهایش با پدرش که تحت کنترل شدید نیروهای امنیتی و در حضور بازجوهایش انجام میگیرد، از پدرش پرسیده که مردم او را به یاد دارند یا نه؟!
او میگوید که وقتی پدر توماج به او از حمایتهای مردم و جوانان معترض گفته، او لبخندی به لب آورده است: «این لبخند برای ما یک دنیا معنا دارد. ما میدانیم که او به پشتوانه این حمایتها روحیه خوبی دارد. اگرچه بیشتر از ۵ ماه است که در انفرادی است و نمیتوان گفت که واقعا روحیهاش خوب است، ولی با اینوجود بهخاطر این حمایتها و اینکه میداند مردم او را فراموش نکردهاند، به مقاومت ادامه میدهد.»
به گفته خانم خسروی، شعارنویسیها، فریادزدن نام او در شعاردهیهای شبانه، اعتراضات خیابانی یا حتی نوشتن از او و هشتگ نامش در شبکههای اجتماعی، همه مایه دلگرمی خانواده او هم هست.
او تاکید میکند که با اینوجود، برای آزادی فوری توماج و دسترسی او به درمانی که به آن نیاز دارد، باید مقامات سیاستمداران درباره او وارد عمل شوند، اگرنه، ممکن است جان توماج در خطر باشد و دستگاههای امنیتی جمهوری اسلامی همانطور که در ۱۵۷ روز گذشته او را در سلول انفرادی نگه داشته و شکنجه کرده اند، در روزها و ماههای آتی نیز به این کار ادامه دهند.
مثل کوه استوار؛ یکی از هزاران جوان دربند
باوجود شکستگیهای متعدد و آسیبدیدگی شدید یک چشم، عدم دسترسی به پزشک و نیاز فوری توماج به درمان، دایی توماج میگوید که روحیه او مثل همیشه است: «توماج همانی است که بوده و مثل هزاران زندانی سیاسی ما، دارد ایستادگی میکند.»
اقبالی میگوید: «توماج نمیداند بیرون از زندان مردم چطور از او حمایت میکنند، ولی قلبش با مردم است و همین او را قوی نگه میدارد.»
پیشتر امیر رئیسیان، وکیل توماج در توییتی از ملاقات وکیل دیگر او، «رزا اعتماد» با موکلش خبر داده و گفته بود که توماج سال خوبی را برای همه هموطنان آرزو کرده است؛ سالی که بسیاری از ایرانیان امیدوارند سال رهایی این هنرمند مردمی از بند، و آزادی ایران و ایرانیان باشد.