از اولین ساعات بامداد جمعه ۲۹ تیر، اختلال در برنامه آژور مایکروسافت که به عنوان ابرمجازی، دادههای اطلاعاتی در آن ذخیره میشود سبب از کار افتادن یا اختلال در سرویسهای اینترنتی در سراسر جهان شد که از آن برای بازیافت و پردازش اطلاعات استفاده میکنند.
این اختلال که از آمریکا تا ژاپن گسترده شد، سبب تعطیلی اغلب خدمات از جمله فرودگاهها، سیستمهای اطلاعاتی و امنیتی در مبادی ورودی و خروجی فرودگاهها، اختلال در برنامه قطارها، سیستم حمل و نقل، بانکهاو موسسههای مالی، بیمارستانها، رسانهها و شبکههای تلویزیونی و حتی تماس اضطراری شده است.
با این حال در برخی از کشورها از عصر روز جمعه این اختلال کاهش یافته و برخی شرکتها و موسسات موفق شدند به حالت عادی بازگردند.
این اختلال زمانی آغاز شد که برنامههای تحت ویندوز در رایانهها در اولین ساعت روز جمعه به روز رسانی شدند اما به دلیل یک نقص در برنامه،سیستم امنیتی ویندوز، سرویسهای آن را از دسترس خارج کرد.
سحر تحویلی متخصص فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی به «العربیه فارسی» گفت: « نقص فنی که در سیستم کلود مایکروسافت به وجود آمد باعث شد تا کامپیوتر تمام موسساتی که از آن استفاده میکنند تحت تاثیر قرار بگیرند و یک صفحه آبی برای بازیابی به نمایش درآید، تا اینجا مشکل اصلی تقریبا برطرف شده اما این صفحه آبی همچنان روی بسیاری از کامپیوترها باقی مانده تا مانع از فرصتطلبی هکرها برای رخنه در برنامههای ویندوز از جمله آژور شود اما چنین واقعهای نشان میدهد که چگونه یک نقص فنی میتواند سبب یک اختلال جهانی گسترده شود.»
این اختلال گسترده و بیسابقه جهانی با نقص امنیتی در به روز شدن سیستم«کراود استرایک» که مسئولیت امنیت برنامههای مایکروسافت را برعهده دارد رخ داد و سبب شد تا بسیاری از کاربران رسانههای اجتماعی که در آخرین روز کاری خود در هفته تقریبا بیکار مانده بودند با پستهای خود در شبکههای؟اجتماعی از جمله «ایکس» به این موضوع بپردازند. برخی از این پستها نیز جنبه طنزآمیز داشت.
ایلان ماسک، مالک شبکه «ایکس» نیز آن را «بزرگترین شکست فناوری اطلاعات تاکنون» خواند.
جمعه آشوبزده
تعداد پروازهای لغو شده در جهان تا عصر جمعه به بیش از ۴۳۰۰۰ مورد رسید که اتفاقی کمسابقه است. بسیاری از پروازها روز جمعه در آمریکا لغو شدند اما تا عصر جمعه به تدریج وضعیت درحال بازگشت به عادیشدن است.
کارشناسان فناوری اطلاعات میگویند هنوز زود است تا درباره ابعاد خسارات مالی ناشی از این اختلال جهانی تخمین زده شود اما چنین واقعهای در روز جمعه نه تنها سبب ضرر و زیان موسسات مختلف شده بلکه بازار مالی جهان را نیز با ضرر هنگفتی روبرو کرده است.
در آمریکا سرویس امداد اضطراری ۹۹۹ دچار اختلال شدید شد و در اینکشور و بسیاری از کشورهای دیگر دسترسی به کارتهای اعتباری از جمله مستر و ویزا قطع شد و بسیاری از مردم با مشکلات بسیاری روبرو شدند. سیستم پرداخت در فروشگاههای بسیاری از شهرهای بزرگ از کار افتاد و حتی برخی از خودپردازها نیز از دسترس خارج شدند.
اختلال جهانی سبب شد تا مسئولان برگزاری المپیک نتوانند کارت شناسایی ورزشکاران و تیمهای همراه آنها را صادر کنند و در ساعات اولیه صبح دهکده المپیک نیز با مشکل از کار افتادن کامپیوترها روبرو شد.در برخی فرودگاهها از جمله هند و مالزی، خطوط هوایی ناچار شدند از وایت برد و یا کارت پرواز دستنویس استفاده کنند تا با ازدحام شدید در فرودگاهها مقابله کنند.
با وجود آشوب و هرج و مرج جهانی اما در ایران اختلال قابل مشاهدهای رخ نداد. امیر محمدزاده لاجوردی، معاون وزیر ارتباطات گفت به دلیل تحریمهای اقتصادی آمریکا، ایران از دریافت خدمات مایکروسافت محروم شده و «سیستم بومی» جایگزین آن شده است.
آشفتگی در بریتانیا
کارکنان ادارات و موسسات مختلف امروز صبح وقتی کامپیوترهای خود را روشن کردند با یک صفحه آبی روبرو شدند. این صفحه آبی باعث شد تا فرودگاههایب ریتانیا از جمله «هیترو» که یکی از چند فرودگاه شلوغ جهان است، تقریبا از کار بیافتند.
بانکها و بورس لندن نیز از انجام فعالیت معمول خود محروم شدند. حتی شبکه«اسکای نیوز» و شبکه کودک «بی بی سی» برای مدتی از دسترس خارج شدند. سایر شبکههای رادیویی و تلویزیونی بریتانیا نیز دچار اختلال شدند. بیمارستانها و مراکز اورژانس و همچنین سیستم امداد با مشکلاتی روبروشدند که تا ظهر به حال عادی بازگشتند ولی اغلب قطارهای شهری و بینشهریدچار بینظمی یا توقف شدند. اما در ساعات بعدی به تدریج وضعیت بهتر شد و بسیاری از خدمات دروضعیت عادی شدن قرار گرفتند.
فروشگاه های زنجیرهای از جمله موریسونزو سینزبری با مشکل پرداخت از طریق کارت اعتباری روبرو شدند و بسیاری از خدمات دیگر تا ظهر جمعه بطور کاملمتوقف مانده بودند.
این آشفتگی سبب تشکیل جلسه کبرا، جلسه بحران مدیریت در بریتانیا شد تا بهاختلالات فناوری اطلاعات رسیدگی شود و کیئر استارمر نخستوزیر بریتانیا در جریان آخرین تحولات درباره این بحران قرار گرفت.
پایان آشوب
با وجود عذرخواهی «کراود استرایک» که مسئول این بحران جهانی بود، اما سهام مایکروسافت و کراود استرایک به شدت سقوط کرد.
برخی شرکتها از جمله تسلا و حتی موسسههای ملی امنیت سایبری مانند سوئیس گفتند استفاده از کراود استرایک را کنار گذاشته یا به بازنگری درباره آن خواهند پرداخت.
به گزارش «اسکاینیوز» کارشناسان فناوری میگویند هفتهها طول خواهد کشید تا وضعیت به پیش از جمعه سیاه اینترنت بازگردد.
راهکار ۱۵ بار خاموش و روشن کردن کامپیوتر که مایکروسافت ظهر جمعه برای حل مشکل خلاص شدن از دست صفحه آبی ارائه کرد، برای بسیاری از موسسات راهگشا بود و اغلب موسسهها و صنایع از عصر جمعه درحال بازگشت به وضعیت عادی هستند.
این اختلال که سازمانهای دولتی و کسبوکارها را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داد، مسافران را در فرودگاهها سرگردان و جراحیهای پزشکی و خدمات اورژانس را مختل کرد.
شرکت امنیت سایبری کراود استرایک اعلام کرد که این مشکل یک حادثه امنیتی یا حمله سایبری نیست، اما این فاجعه فنی باعث فلج شدن خطوط هوایی، بانکها، سازمانهای دولتی و حتی خدمات اورژانس در سراسر جهان شده است.
فرودگاه بینالمللی شارلوت داگلاس در کارولینای شمالی به مسافران توصیه کرد تا زمانی که پروازهایشان تأیید نشده است، به فرودگاه مراجعه نکنند. شرکت هواپیمایی دلتا هم اعلام کرد که به دلیل این مشکل، برنامه پروازی جهانی خود را متوقف کرده ، اما برخی از پروازها را از سر گرفته است. این شرکت از مشتریان عذرخواهی کرد.
بیمارستان کودکان سینسیناتی اعلام کرد که بسیاری از سیستمهای کامپیوتری آنها تحت تأثیر این اختلال قرار گرفتهاند. در سیستم بهداشتی هریس در هوستون، «جراحیهای انتخابی بیمارستان امروز لغو شد». در بیمارستان عمومی ماساچوست در بوستون هم، «تمام جراحیها، پروسیجرها و بازدیدهای پزشکی غیراورژانسی که قبلاً برنامهریزی شده بودند، لغو شدند.»
در اورگان، تد ویلر شهردار پورتلند اعلام وضعیت اضطراری کرد. در آلاسکا، بسیاری از مراکز تماس ۹۱۱ و تماسهای غیراورژانسی به درستی کار نمیکردند. البته پلیس ایالتی آلاسکا چند ساعت بعد اعلام کرد که خدمات ۹۱۱ بازیابی شده است. در نیوهمپشایر، برخی از خدمات ۹۱۱ در سراسر ایالت شبانه مختل شد اما از آن زمان بازیابی شدهاند.
بازارهای سهام جهانی نیز تحت تأثیر این اختلال قرار گرفتند. بورس لندن پس از یک قطعی چهار ساعته ناشی از «یک مشکل فنی از سوی شخص ثالث» دوباره به کار افتاد. این اختلال بر سرویس خبری بورس لندن و شاخصهای بلادرنگ افتیاسای راسل تأثیر گذاشت.
مایکروسافت تایید کرد که یک اختلال، مشتریان در سراسر چین را تحت تأثیر قرار داده و بسیاری با یک «صفحه آبی» مواجه شدهاند که پیام خطا را نشان میدهد. مایکروسافت در بیانیهای که در شبکه اجتماعی چینی ویبو منتشر شده، اعلام کرد: «در حال حاضر فهمیده است که بیشتر صفحات آبی پس از نصب نرمافزارهای ضدویروس ثالث روی کامپیوترهای شرکت رخ دادهاند.»
در این میان و در اقدامی تبلیغاتی، شرکت کریسپی کریم به دلیل اختلال جهانی در روز جمعه یک دونات رایگان ارائه داد. این شرکت در اینستاگرام خود نوشت: «بهروزرسانی شیرینی در دسترس است! آیا فناوری امروز شما را ناراحت کرده است؟ فرهای ما عالی کار میکنند و تنور داغ ما هم همینطور!» این شرکت دونات اعلام کرد که این پیشنهاد فقط در شعب فرودگاهها در دسترس است.
این اختلال همچنین بر خطوط هوایی دیگر از جمله جتبلو، امریکن ایرلاینز، اسپیریت، فرانتیر، یونایتد، الیجیانت و سان کانتری تأثیر گذاشت. برخی از این خطوط هوایی پروازهای خود را متوقف کردند، در حالی که برخی دیگر با مشکلات در سیستمهای رزرو، چک-این و مدیریت سفر آنلاین مواجه شدند.
از پاریس هم خبر میرسد که اختلال جهانی مایکروسافت باعث کندی برخی فعالیتهای کمیته برگزاری المپیک پاریس شده، اما تأثیر آن محدود بوده و فروش بلیط را مختل نکرده است. با این حال، صدور کارت شناسایی ورزشکاران و مقامات ورودی به کشور به طور موقت متوقف شد.
هزاران ورزشکار در حال عزیمت به پاریس برای شرکت در المپیک هستند که از ۲۶ ژوئیه تا ۱۱ اوت برگزار میشود.
در همین حال مسئولان جمهوری اسلامی مدعی شدند که اختلال جهانی مایکروسافت تاکنون تأثیری بر سرویسهای فناوری اطلاعات ایران نداشته است. امیر محمدزاده لاجوردی، رئیس سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی، اعلام کرد که بررسیها در این زمینه ادامه دارد.
حسین دلیریان، سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی، با اشاره به استفاده ایران از «جایگزین بومی» به دلیل تحریمها، تأکید کرد که گزارشی از اختلال در سرویسهای فناوری کشور دریافت نشده است.
مایکروسافت اعلام کرده است که در حال کار بر روی حل این مشکل است و احتمالاً تأثیرات این اختلال تا چند روز آینده نیز احساس خواهد شد.
با این حال برخی از کاربران رسانههای اجتماعی سرگرمی خود را تا چند روز آینده یافتهاند، بعضی از آنها نیز تصاویری از رهبران کره شمالی و ایران را منتشر کردهاند و نوشتهاند درحالی که رهبران جهان درگیر بحران اینترنتی پیچیدهای شدهاند، رهبران این دو کشور صبح جمعه با آرامش از خواب بیدار شدهاند.
این درحالی است که کاربرانی که از سیستمهای عامل اپل استفاده میکنندباردیگر فرصت یافتهاند تا درباره مزایای اپل قلمفرسایی کنند.
این درحالی است که بیش از ۷۴ درصد کامپیوترهای جهان به ویژه در موسسات دولتی و شرکتهای بزرگ از سیستم ویندوز استفاده میکنند.
رسانههای تخصصی فناوری اطلاعات بحران جهانی اختلال در خدمات اینترنتیرا «بدترین» از نوع خود در تاریخ خواندهاند که میتواند زنگ خطر جدی برای امنیت سایبری باشد.