“فشار آمریکا برای صدور نفت کردستان عراق؛ تشدید تحریم ایران”

آمریکا در تلاش است عراق را وادار به ازسرگیری صادرات نفت منطقه خودمختار کردستان کند تا وابستگی ایران به این منابع کاهش یابد. دولت ترامپ با هدف کاهش صادرات نفت ایران به صفر، بغداد را تحت فشار قرار داده است.

خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاهی که نامشان را اعلام نکرد گزارش داد که دولت آمریکا فشارهای خود بر عراق را برای ازسرگیری صادرات نفت از منطقه نیمه‌مستقل کردستان افزایش داده است.

این خبرگزاری به نقل از هشت منبع آگاه نوشت که دولت دونالد ترامپ، دولت مرکزی عراق را تهدید کرده که در صورت خودداری بغداد از این اقدام، خطر تحریم‌هایی مشابه با آنچه علیه ایران اعمال می‌شود، عراق را تهدید خواهد کرد.

ازسرگیری سریع صادرات نفت کردستان می‌تواند کاهش احتمالی صادرات نفت ایران را که آمریکا قصد دارد به صفر برساند، جبران کند. این اقدام، بخشی از کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ علیه جمهوری اسلامی است که با هدف قطع کامل درآمدهای نفتی حکومت ایران و جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای تهران طراحی شده است.

وزیر نفت عراق به‌طور غیرمنتظره اعلام کرده که صادرات نفت کردستان هفته آینده از سر گرفته می‌شود. این تصمیم می‌تواند به نزدیک به دو سال مناقشه‌ای پایان دهد که موجب توقف جریان روزانه بیش از ۳۰۰ هزار بشکه نفت کردستان از طریق ترکیه به بازارهای جهانی شده است.

رویترز به نقل از منابعی در بغداد، واشینگتن و اربیل گزارش داده که فشارهای فزاینده از سوی دولت ترامپ یکی از عوامل اصلی پشت این تصمیم ناگهانی بوده که وزیر نفت عراق آن را اعلام کرده است.

ایران، عراق و تعادل شکننده

جمهوری اسلامی به عراق به چشم حوزه نفوذ و یکی از متحدان کلیدی خود برای حفظ ثبات اقتصادی در دوران تحریم‌ها نگاه می‌کند اما بغداد، که هم با آمریکا و هم جمهوری اسلامی روابط نزدیکی دارد، نگران است که به میدان کشمکش سیاست‌های فشار آمریکا علیه تهران تبدیل شود.

ترامپ از نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، خواسته است تا روابط اقتصادی و نظامی خود با ایران را قطع کند. هفته گذشته نیز بانک مرکزی عراق پنج بانک خصوصی دیگر را بنا به درخواست وزارت خزانه‌داری آمریکا از دسترسی به دلار محروم کرد.

توقف قاچاق نفت کردستان به ایران

با تعطیلی خط لوله نفت کردستان به بندر جیهان ترکیه از سال ۲۰۲۳، قاچاق نفت این منطقه به ایران از طریق کامیون‌ها رشد زیادی داشته است. به گفته شش منبع آگاه، ایالات متحده از بغداد خواسته تا جلو این قاچاق را بگیرد.

رویترز پیش‌تر گزارش داده بود که روزانه حدود ۲۰۰ هزار بشکه نفت خام ارزان از کردستان به ایران و تا حدی ترکیه قاچاق می‌شود.

یکی از مقامات نفتی عراق گفت: «واشینگتن بر بغداد فشار می‌آورد تا نفت کردستان از طریق ترکیه به بازارهای جهانی صادر شود، نه اینکه ارزان به ایران فروخته شود.»عراق یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری و اقتصادی ایران است و واشنگتن تلاش دارد نقش عراق را در حمایت از اقتصاد ایران کاهش دهد. مقامات آمریکایی از بغداد خواسته‌اند که روابط اقتصادی و نظامی خود با ایران را کاهش داده و از ورود نفت کردستان به ایران جلوگیری کند.

پنج بانک خصوصی عراق نیز اخیراً از دسترسی به دلار آمریکا محروم شده‌اند، اقدامی که به درخواست وزارت خزانه‌داری آمریکا و در چارچوب سیاست‌های واشنگتن برای مهار تأمین مالی ایران صورت گرفته است.

به گفته منابع آگاه، ایران از طریق خرید نفت ارزان کردستان که به‌صورت قاچاق به این کشور منتقل می‌شود، بخشی از نیازهای خود را تأمین می‌کند. در حال حاضر، روزانه حدود ۲۰۰ هزار بشکه نفت از کردستان به ایران قاچاق می‌شود، و آمریکا خواهان توقف این روند است.

یک مقام عراقی با اشاره به فشارهای آمریکا برای صادرات نفت کردستان از طریق ترکیه گفت: «واشنگتن از بغداد خواسته است که نفت کردستان را به بازارهای جهانی صادر کند و نگذارد ایران با خرید نفت ارزان، تحریم‌ها را دور بزند.»

اختلافات فنی و مالی بر سر ازسرگیری صادرات

خط لوله صادرات نفت در مارس ۲۰۲۳، پس از صدور حکم اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) برای پرداخت ۱.۵ میلیارد دلار غرامت از سوی ترکیه به عراق، به‌دلیل صادرات غیرمجاز بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، متوقف شد.

مسائل حل‌نشده‌ای درباره پرداخت‌ها، قیمت‌گذاری و نگهداری خط لوله باقی مانده است. مذاکراتی که این هفته در اربیل برگزار شد نیز به نتیجه نرسید. دولت فدرال عراق خواهان آغاز صادرات بدون تعهد به پرداخت بدهی‌های قبلی به دولت اقلیم کردستان است، اما مقامات کردستان تاکید کرده‌اند که بدون تضمین پرداخت، صادرات را از سر نخواهند گرفت.

واکنش آمریکا و تاثیر بر بازار جهانی نفت

دو مقام دولتی آمریکا تایید کرده‌اند که این کشور از دولت عراق خواسته است صادرات نفت کردستان را از سر بگیرد. یکی از آن‌ها گفته است که این اقدام می‌تواند فشار صعودی بر قیمت‌های نفت را کاهش دهد.

یکی از مقامات کاخ سفید نیز اظهار داشت: «نه‌تنها برای امنیت منطقه‌ای حیاتی است که شرکای کرد ما بتوانند نفت خود را صادر کنند، بلکه این اقدام به کنترل قیمت جهانی بنزین نیز کمک خواهد کرد.»

از سرگیری صادرات نفت کردستان می‌تواند بخشی از کاهش احتمالی عرضه نفت ایران را جبران کند، اما این مقدار تنها بخش کوچکی از بیش از دو میلیون بشکه نفت خام و سوختی را که ایران روزانه صادر می‌کند، جبران می‌کند، ضمن اینکه جمهوری اسلامی تا کنون توانسته است راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا پیدا کند.

چالش‌های بازگشایی خط لوله و تاثیر آن بر توافق اوپک پلاس

یکی از موانع اصلی برای ازسرگیری صادرات نفت کردستان، مسائل حل‌نشده با ترکیه و رعایت تعهدات عراق به اوپک پلاس است.

این نگرانی وجود دارد که افزایش عرضه نفت از اقلیم کردستان ممکن است عراق را از سقف تولید مورد توافق با اوپک پلاس فراتر ببرد.

با این حال، تحلیلگران معتقدند که ازسرگیری صادرات کردستان تاثیر محدودی بر بازار جهانی خواهد داشت و تنها روش صادرات را، و نه میزان کلی تولید و صادرات نفت عراق، تغییر خواهده داد.
چالش‌های فنی و سیاسی برای ازسرگیری صادرات نفت کردستان
با وجود اعلام نخست‌وزیر عراق مبنی بر ازسرگیری صادرات نفت کردستان، هنوز چالش‌های متعددی در مسیر اجرای این تصمیم وجود دارد.

خط لوله صادرات نفت کردستان از مارس ۲۰۲۳ بسته شده است، زیرا دادگاه بین‌المللی داوری ترکیه را به پرداخت ۱.۵ میلیارد دلار غرامت به بغداد محکوم کرد. هنوز مشخص نیست که اختلافات مالی میان بغداد، آنکارا و اربیل چگونه حل خواهد شد.

یک مقام نفتی عراق تأکید کرد: «بغداد می‌خواهد صادرات نفت کردستان از سر گرفته شود، اما بدون اینکه تعهدی درباره پرداخت‌های مالی به حکومت اقلیم کردستان بدهد.» این در حالی است که مقام‌های اربیل می‌گویند بدون تضمین‌های مالی، حاضر به ازسرگیری صادرات نفت نیستند.

شرکت‌های نفتی فعال در کردستان نیز درباره پرداخت‌های معوقه ابراز نگرانی کرده‌اند. شرکت نروژی DNO اعلام کرده است که قبل از هرگونه توافق برای صادرات نفت، باید تکلیف پرداخت ۳۰۰ میلیون دلاری که از قبل به اربیل بدهکار است، مشخص شود.

در همین حال، وزیر انرژی ترکیه تأیید کرده که آنکارا هنوز اطلاعاتی درباره ازسرگیری صادرات نفت از عراق دریافت نکرده است.

ابعاد بین‌المللی و تأثیر بر بازار نفت جهانی
بازگشایی خط لوله صادرات نفت کردستان می‌تواند بر بازار جهانی نفت تأثیر بگذارد، به‌ویژه در شرایطی که ترامپ تلاش دارد صادرات نفت ایران را به صفر برساند.

تحلیلگران می‌گویند که ازسرگیری صادرات نفت کردستان می‌تواند تا حدی کاهش صادرات ایران را جبران کند، اما این مقدار بسیار کمتر از ۲ میلیون بشکه نفتی است که ایران روزانه صادر می‌کند.

اولی هانسن، رئیس استراتژی کالایی در بانک ساکسو، گفت: «افزایش عرضه نفت کردستان می‌تواند به ثبات بازار جهانی کمک کند، به‌ویژه در شرایطی که صادرات نفت از مناطقی مانند قزاقستان به دلیل حملات اوکراین به زیرساخت‌های روسیه کاهش یافته است.»

دولت ترامپ که سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران را احیا کرده، معتقد است که کاهش صادرات نفت ایران می‌تواند موجب افزایش قیمت جهانی نفت و در نتیجه افزایش بهای سوخت در آمریکا شود. با این حال، کارشناسان می‌گویند بازگشت نفت کردستان به بازار نمی‌تواند به‌طور کامل از افزایش قیمت جلوگیری کند.

آینده روابط عراق، ایران و آمریکا
آینده روابط عراق و آمریکا با چالش‌های جدی روبه‌روست، چرا که بغداد در تلاش است روابط خود را هم با واشنگتن و هم با تهران حفظ کند.

با این حال، افزایش فشارهای آمریکا و تهدید به تحریم بغداد می‌تواند موازنه قدرت را در عراق تغییر دهد و باعث تضعیف نفوذ ایران در این کشور شود.اگر نفت کردستان به بازارهای جهانی بازگردد و مسیرهای قاچاق نفت به ایران مسدود شود، جمهوری اسلامی ممکن است با چالش‌های اقتصادی بیشتری مواجه شود، به‌ویژه در شرایطی که تحریم‌های آمریکا در حال گسترش است.

در مقابل، اگر بغداد به فشارهای واشنگتن تن ندهد، ممکن است خود نیز در معرض تحریم‌های اقتصادی قرار گیرد، که می‌تواند بر اقتصاد بحران‌زده عراق تأثیر منفی بگذارد.

در نهایت، تصمیم عراق درباره صادرات نفت کردستان نه‌تنها بر بازار انرژی، بلکه بر معادلات ژئوپلیتیکی منطقه نیز تأثیرگذار خواهد بود.