تهاجم روسیه به اوکراین محاسبات توافق هسته‌ای با ایران را دگرگون کرد

همزمان با نیاز آمریکا به همکاری کشورهای نفت‌خیز خاورمیانه، مطرح شدن موضوع حذف نام سپاه پاسداران ایران از فهرست سازمان‌های تروریستی به عنوان پیش‌شرط توافق از سوی ایران و بررسی آن توسط دولت بایدن، باعث نگرانی کشورهای منطقه شده است.جنگ روسیه علیه اوکراین و تحریم‌های متعاقب آن، سبب افزایش قیمت جهانی نفت و گاز شده و دیپلماسی خاورمیانه را دستخوش تغییرات بزرگی کرده است.

به گزارش «بلومبرگ» که پنج‌شنبه 24 مارس منتشر شده این تغییرات ناگهانی که در روزهای پایانی مذاکرات وین روی داد، چالش‌های متعددی را در برابر ایالات متحده قرار داده و این کشور را واداشت تا «هزینه‌های سیاسی احیای توافق هسته‌ای 2015 با ایران را مجددا ارزیابی کند.»

مهمترین چالش آمریکا، اصرار ایران بر حذف نام سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی این کشور است.

به نوشته بلومبرگ، اگر چه موضوع وجود نام سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی مستقیما با برجام مرتبط نیست، اما افراد آشنا با مذاکرات می‌گویند که باعث ظهور «انفجاری‌ترین عامل سیاسی برای دولت بایدن» شده تا هزینه‌های سیاسی مربوط به توافق برجام را مورد ارزیابی قرار دهد.

در غیاب توافق، ایران به افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده خود ادامه داده و به نقطه بی‌بازگشت در مسیر تولید سلاح هسته‌ای نزدیکتر می‌شود و همزمان با آن تهران روابط تجاری خود با چین و روسیه را مستحکم می‌کند.

از سوی دیگر پذیرش شرط ایران مبنی بر حذف سپاه از فهرست تروریسم، باعث نگرانی کشورهای پادشاهی سعودی و امارات شده، نفوذ آمریکا را در منطقه نفت‌خیز خاورمیانه کاهش داده، و این کشورها را به سوی چین و روسیه سوق می‌دهد.

هیچ دولتی در خاورمیانه، از جمله اسرائیل، تاکنون از تحریم‌های آمریکا علیه روسیه حمایت نکرده است.

در همین زمان شاهد «نشست بی‌سابقه» سران کشورهای امارات، اسرائیل و مصر در شرم‌الشیخ با هدف ارائه یک جبهه مشترک در برابر توافق ایران و نیز محافظت از خود در برابر آشفتگی اقتصادی ناشی از جنگ اوکراین هستیم که بلومبرگ آن را «تا چند سال پیش غیرقابل تصور» توصیف می‌کند.

از طرفی و همزمان با نشست شرم‌الشیخ، کمیته روابط خارجی سنای آمریکا در رابطه با روند مذاکرات هسته‌ای نشستی توجیهی برگزار می‌کند و اعضای ارشد این کمیته نسبت به سازش‌ دولت بایدن برای دست‌یابی به توافق با ایران ابراز نگرانی می‌کنند.

حذف نام سپاه از فهرست تروریسم، علاوه بر مخالفت گسترده جمهوری‌خواهان، ممکن است با مقاومت برخی دموکرات‌های با نفوذ از جمله رابرت منندز، که ریاست کمیته روابط خارجی سنا را بر عهده دارد، مواجه شود. او به دولت هشدار داده است که یک توافق بد یا توافق موقت را نپذیرد.

سناتور منندز گفت: «شکی نیست که سپاه پاسداران ایران یک سازمان تروریستی است. ما اذعان کرده‌ایم که اقدامات آنها چنین است، بنابراین باید توضیح داده شود.»

سناتور جیم ریش، عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنا سه‌شنبه 22 مارس در توییتی نوشت: «توافق هسته‌ای که 90 تا 130 میلیارد دلار کاهش تحریم‌ها را ارائه می‌کند، تحریم‌ها را علیه بدترین ناقضان حقوق بشر لغو کرده و سپاه پاسداران را از لیست خارج می‌کند. او افزود، این توافق «از منافع امنیت ملی ما حمایت نمی‌کند. بدتر از آن، این توافق به پوتین امکان می‌دهد تا زرادخانه هسته‌ای خود را بسازد» و بایدن باید از آن خارج شود.

در واکنش به نگرانی‌های فزاینده میان کنگره و نیز متحدان آمریکا در خاورمیانه، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه، پس از هفته‌ها اعلام نزدیک شدن به توافق و رفع موانع باقی‌مانده در عرض چند روز، دوشنبه گفت «توافق نه قریب‌الوقوع است و نه قطعی».
با این حال بلومبرگ به نقل از اندیشکده «اوراسیا» نوشت: «هم آمریکا و هم ایران خواهان توافق هستند. اگر چه ممکن است برخی جنبه‌های نمایشی وجود داشته باشد، چرا که ایران تلاش می‌کند از قیمت‌های بالای نفت برای کسب چندین امتیاز اضافی استفاده کند.»