شبکه جهانی «بیبیسی» در گزارشی اختصاصی، با ارائه شواهدی بیان کرده که محمد خاتمی، وزیر ارشاد وقت ایران، ممکن است در صدور فتوای روحالله خمینی، رهبر پیشین ایران، برای قتل سلمان رشدی نقش ایفا کرده باشد.
به گفته این خبرگزاری، رهبر پیشین ایران فتوای خود را بلافاصله پس از دیدار خاتمی با «دو امام بریتانیایی» در تهران و ملاقات متعاقب آن با خمینی صادر کرد.
ماجرا از این قرار است که کلیم صدیقی و غیاثالدین صدیقی، دو رهبر مذهبی مسلمانان بریتانیا، در اواخر سال 1367 برای شرکت در دهمین سالگرد انقلاب اسلامی به ایران رفته بودند. هنگام بازگشت، خاتمی در فرودگاه مهرآباد سر راه آنها سبز میشود و میگوید میخواهد با کلیم خصوصی صحبت کند.
غیاثالدین، که نسبت خانوادگی با کلیم ندارد و تنها همنام فامیل اوست، سالها بعد در فیلم مستند بیبیسی تحت عنوان «قضیه آیات شیطانی» که در سال 2009 پخش شد، قضیه را به شرحی که در پی میآید، تعریف کرد.
به گفته وی: «آنها به گوشهای رفتند و گپ زدند.» هنگامی که کلیم بازگشت، به همسفرش گفت: «[خاتمی] نظر مرا درباره سلمان رشدی پرسید، و من به او گفتم لازم است یک موضع شدیداللحن گرفت.» کلیم سپس افزود که خاتمی سر راهش برای ملاقات با روحالله خمینی به دیدار آنها شتافته است. خمینی چند ساعت بعد فتوای کذایی را صادر کرد.
خود کلیم تنها چند سال بعد، طی مصاحبهای برای سریال مستند «فراسوی باور» کانال چهار رادیو بیبیسی در سال 1992، گفت بر این باور است که خود وی «تا حدی» در صدور فتوای خمینی نقش داشته است.
او توضیح داد: «یک وزیر [خاتمی] در فرودگاه به دیدارم آمد. در اتاقی که مخصوص اشخاص مهم بود، ایشان درباره آیات شیطانی و رشدی از من سؤالاتی کرد. من هرچه میدانستم به او گفتم. او بعدا نزد امام [خمینی] رفت. تصور میکنم، گمان میکنم فتوا همان روز صادر شد.»
به گزارش «بیبیسی»، اِد حسین، پژوهشگر دین و افراطگرایی که قبلاً دوست صمیمی غیاثالدین بود، روی اهمیت دیدار کلیم با خاتمی در فرودگاه مهرآباد برای صدور فتوای خمینی علیه رشدی تاکید کرده است.
به گفته حسین: «این امام انگلیسی بود که رهبر سیاسی حکومت استبداد مذهبی در ایران را قانع کرد تا کاری برای مسلمین انجام دهد. این یعنی یک مسلمان انگلیسی نزد یک رژیم فاشیستی رفته و از رهبر آن خواسته تا برای قتل شهروند کشوری آزاد فتوای قتل صادر کند.»
از قضای روزگار، هنگامی که محمد خاتمی با شعار «اصلاحطلبی» و «میانهروی اسلامی» در اواخر دهه 1990 به ریاستجمهوری ایران رسید، تلاش کرد میان خود و فتوای خمینی فاصله بیندازد، و مدعی شد حکومت ایران از فتوای خمینی علیه رشدی «نه حمایت میکند و نه مانع آن میشود».
با این حال، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در سال 2017 در پاسخ به استفتائی درباره «الزامآور» بودن فتوای سلف خود، اعلام کرد: «این حکم بر جای خود باقیست، چنانکه امام خمینی صادر کرده است.»