
ساعاتی پیش از شروع مذاکرات ایران و آمریکا در عمان، نشریۀ آمریکایی نیویورک تایمز به نقل از دو مقام آگاه نوشت که علی خامنهای در نتیجۀ فشار و هشدار رهبران سه قوۀ جمهوری اسلامی در خصوص خطر جنگ با آمریکا و اسرائیل و سرنگون شدن حکومت ایران در این جنگ با انجام مذاکره با آمریکا موافقت کرده است.
نیویورک تایمز به نقل از دو مقام آگاه نوشته است که در ماه مارس گذشته سران سه قوۀ جمهوری اسلامی، مسعود پزشکیان، محمدباقر قالیباف، غلامحسین محسنی اژهای، در نشستی خصوصی با علی خامنهای به او گفتهاند که اگر با مذاکره با آمریکا موافقت نکند و اگر این مذاکره با شکست روبرو شود آمریکا و اسرائیل به تأسیسات اتمی فردو و نطنز حمله خواهند کرد و جمهوری اسلامی ایران هم ناچار خواهد شد که به حملۀ آنان پاسخ بدهد و همین جنگی گسترده را باعث خواهد شد که سقوط رژیم اسلامی را در بستر نارضایتیهای عمومی و اوضاع شکنندۀ اقتصادی کشور در پی خواهد داشت.
نیویورک تایمز سپس افزوده است که سران سه قوه از علی خامنهای خواستهاند که تغییر موضع داده و با انجام مذاکره با آمریکا ولو به طور مستقیم موافقت کند. به نوشتۀ نیویورک تایمز در پایان جلسۀ چند ساعتۀ خامنهای و سران سه قوه، رهبر جمهوری اسلامی موافقت خود را با مذاکره با آمریکا اعلام و تصریح کرده که این مذاکره نخست به طور غیرمستقیم صورت بپذیرد و در صورت اثبات جدّیت طرف مقابل به مذاکرۀ مستقیم بدل شود.
بنابر این گزارش، مقامات ایرانی در این جلسه تهدید حمله نظامی آمریکا و اسرائیل به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی ایران را «بسیار جدی» دانسته و گفتند که اگر تهران از مذاکره خودداری کند و یا این گفتگوها شکست بخورند، حمله نظامی به دو مرکز اصلی هستهای ایران یعنی نطنز و فردو اجتنابناپذیر خواهد بود.
به گزارش نیویورکتایمز، مقامات ایرانی همچنین افزودند که جمهوری اسلامی ایران در صورت حمله آمریکا و اسرائیل ناگزیر به پاسخ نظامی میشود و این امر خطر گسترش جنگ را به همراه دارد. چنین سناریویی میتواند بیش از پیش به اقتصاد در حال احتضار ایران آسیب بزند و باعث ناآرامیهای داخلی، از جمله اعتراضها و اعتصابها شود. درنتیجه، نبرد در دو جبهه تهدیدی وجودی برای رژیم ایران محسوب میشود.
به گفته این دو مقام آگاه از این مذاکرات، علی خامنهای در پایان این جلسه با عقبنشینی از موضع خود، اجازه انجام مذاکرات را «ابتدا غیرمستقیم و از طریق میانجی و سپس در صورت پیشرفت، به صورت مستقیم میان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا» صادر کرد.حسین موسویان، دیپلمات سابق و عضو تیم مذاکرهکننده جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات برجام که در حال حاضر به عنوان پژوهشگر در دانشگاه پرینستون آمریکا فعالیت میکند، گفت: «چرخش آقای خامنهای نشاندهنده اصل دیرین او است یعنی حفظ نظام، اوجب واجبات است.»
به گزارش نیویورکتایمز، با توجه به اقدامات آمریکا در چارچوب احیای کارزار «فشار حداکثری» و تلاش واشنگتن برای توقف جریان صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران، نگرانیهای اقتصادی نیز بخش عمدهای از گفتگوهایی بود که طی آنها مقامات ارشد ایرانی از آقای خامنهای خواستند که اجازه انجام مذاکرات را صادر کند.
بنابر این گزارش به نقل از دو مقام ایرانی، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در این جلسه به آقای خامنهای گفته است که ترکیب جنگ با فروپاشی اقتصادی داخلی میتواند بهسرعت از کنترل خارج شود.
مسعود پزشکیان نیز به آقای خامنهای گفته است که مدیریت کشور در شرایط فعلی بحرانها امکانپذیر نیست. بنابر اعلام دولت جمهوری اسلامی ایران، در ماه جاری خاموشیهای جدیدی در سطح تهران و همچنین برای کارخانجات اجرا خواهد شد که زنجیره تولید را تهدید میکند. در شهر یزد، کمبود شدید آب باعث تعطیلی دوروزه مدارس و ادارات دولتی شده است.
مذاکرات مستقیم محتمل است
به گزارش نیویورکتایمز به نقل از مقامات ایرانی، اگرچه اهداف نشست نخستین در روز شنبه محدود و برسر چارچوب و جدول زمانبندی مذاکرات آتی است، اما در صورت موفقیت، ممکن است عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران که هدایت هیات ایرانی را بر عهده دارد و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه که رهبر هیات مذاکرهکننده آمریکایی است، از همان روز شنبه گفتگوهای مستقیم را آغاز کنند.
به گفته سه مقام ایرانی، علی خامنهای با تعیین شرایط و چارچوبهایی برای مذاکرات، اجازه گفتگو درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران را ازجمله نظارتهای سختگیرانه و کاهش قابل توجه سطح غنیسازی، صادر کرده، اما تاکید کرده که برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران بخشی از برنامه دفاع ملی است و از حیطه مذاکره خارج خواهد بود.به گزارش این روزنامه آمریکایی به نقل از مقامات ایرانی، تهران همچنین آمادگی دارد درباره سیاستهای منطقهای و حمایت خود از گروههای مسلح گفتوگو کرده و آمادگی خود را برای استفاده از نفوذش جهت کاهش تنشهای منطقهای، از جمله در یمن با حوثیها، اعلام کند.
به گفته چهار مقام جمهوری اسلامی ایران، آقای خامنهای برای مدیریت مذاکرات با واشنگتن در هماهنگی با وزارت خارجه، شماری از مشاوران ارشد و معتمد خود از جمله کمال خرازی، در امور سیاست خارجی، علی لاریجانی، در حوزه راهبردی و محمد فروزنده، در امور نظامی را منصوب کرده است.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بینالمللی بحران، گفت که جمهوری اسلامی ایران با دونالد ترامپ فرصتی منحصربهفرد برای توافقی پایدار با ایالات متحده دارد؛ فرصتی برای پایان دادن به شکافی دیپلماتیک که نزدیک به پنج دهه به طول انجامیده است.
او نفوذ آقای ترامپ بر اسرائیل و حزب جمهوریخواه که معمولا با توافق با ایران مخالفاند را عاملی میداند که میتواند به هر توافق احتمالی وزنی دوچندان بدهد.
آقای واعظ گفت: « زمان بسیار کم است، مخاطرات بسیار زیاد، و مسائل بسیار پیچیدهتر از آنند که بدون گفتوگوی مستقیم میان دو بازیگر اصلی، دیپلماسی شانس موفقیت داشته باشد.»
به گفته حسین موسویان، تهران هرگز با خواسته واشنگتن و اسرائیل مبنی بر برچیده شدن کامل برنامه برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران موافقت نمیکند و چنین درخواستی «عامل شکست مذاکرات» خواهد بود.