به گزارش دفتر تحقیقات کنگرۀ آمریکا و مؤسسۀ بینالمللی تحقیق دربارۀ صلح در استکهلم، جمهوری اسلامی ایران در فاصلۀ سالهای ٢٠٢٣-٢٠١١ بین ٣٠ تا ٣۵ میلیارد دلار صرف زیرساختهای نظامی و لجستیکی سوریه، آموزش نیروهای نظامی این کشور و استقرار نیروها و مشاوران نظامی خود در این کشور کرده است.
بر اساس این گزارش هزینۀ احداث پایگاه نظامی دیرالزور برای نگهداری موشکها و استقرار ١۵٠٠ سرباز و مستشار نظامی حکومت تهران به ٢۵٠ میلیون دلار بالغ شده است و هزینۀ ساخت مرکز لجستیکی لاذقیه در سال ٢٠١۵ بیش از ١٨٠ میلیون دلار بوده است. جمهوری اسلامی ایران در این مرکز انبار و تونلهای زیرزمینی جهت نگهداری سلاحهای نظامی ساخته است.
گزارش همچنین می افزاید که حکومت ایران در سال ٢٠١٧ در پایگاه هوایی “تی۴” تأسیساتی برای نگهداری سامانههای دفاع هوایی روسیه و ایران و انبارهای زیرزمینی برای نگهداری موشکها و پهپادها در نزدیکی شهر پالمیرا ساخته و هزینۀ ساخت این تأسیسات ۴٠٠ میلیون دلار بوده است.
در گزارشی جداگانه، “مرکز مطالعات راهبردی و بینالمللی و مؤسسۀ خاورمیانه گفتهاند که سوریه ٧ پایگاه هوایی، ١۵ انبار موشک، ٢٢ مرکز فرماندهی و ٨۵ کیلومتر تونلهای زیرزمینی دارد و سرمایهگذاریهای تلف شدۀ جمهوری اسلامی در این زیرساختها هزینههای سنگینی را به اقتصاد ایران تحمیل کرده که اینک قادر به تأمین نیازهای اولیه شهروندان خود نیست.
به گزارش شبکۀ بینالمللی “اورآزیا ریوییو” جمهوری اسلامی ایران در فاصلۀ سالهای ٢٠١٢ و ٢٠٢٢ برای بسط نفوذ مذهبی و ایدئولوژیک خود دو میلیارد دلار صرف ترمیم و نگهداری اماکن مذهبی شیعه در سوریه کرده است. در دورۀ چهارسالۀ ٢٠١٨-٢٠١۴ پایگاه خاتمالانبیاء سپاه پاسداران و کمیتۀ امداد امام متعلق به علی خامنهای فعالانه در بازسازی مراکز مذهبی حضرت زینب و حضرت رقیه در دمشق و احداث مهمانسراها جهت ترویج و توسعۀ توریسم مذهبی شرکت کردهاند.
همین گزارش می افزاید که جمهوری اسلامی در سال ٢٠١۶ در نزدیکی مقبرۀ حضرت زینب هتلی با ١۵٠ اتاق ساخته است. بر اساس گزارش مؤسسۀ خاورمیانه هزینۀ ساخت این هتل ٣۵ میلیون دلار بوده است. گزارش تصریح میکند که صندوق مسکن انقلاب اسلامی یک میلیارد و پانصد میلیون دلار صرف بازسازی محلات مسکونی حلب کرده است. جمهوری اسلامی همچنین یک میلیارد و دویست میلیون دلار صرف نوسازی بندر طرطوس کرده است. بزرگترین شرکت راه و ساختمان سپاه پاسداران نیز ۵٠٠ میلیون دلار صرف بازسازی شماری از راههای راهبردی سوریه نظیر بزرگراه حمص-دمشق کرده است.
یکی دیگر از سرمایهگذاریهای بزرگ جمهوری اسلامی در سوریه، طرح انتقال گاز به سوریه از طریق خاک عراق بوده است. هزینۀ انجام این طرح ٨ میلیارد دلار بوده که در سال ٢٠٢٢ متوقف شده است.
بر اساس گزارشها سقوط رژیم بشار اسد امکان دور زدن تحریمها از طریق سوریه و انتقال کالاها به این کشور را از جمهوری اسلامی ایران گرفته است و مدیریت بندر لاذقیه که برای نقل و انتقال کالاهای ایران به کار گرفته میشد از این پس به ترکیه و عربستان منتقل شده است. ادامۀ این وضع نه فقط توانایی رژیم ایران را در دور زدن تحریمهای بینالمللی شدیداً کاهش داده، بلکه دست جمهوری اسلامی را کوتاهتر و تنگتر از گذشته کرده است به طوری که حکومت ایران بیش از گذشته مجبور به همکاری اقتصادی با چین و پذیرش شروط و قیدوبندهای تجاری این کشور است.
این وضعیت که به فساد و ناکارآمدی و جدالها و شکاف درون قدرت در ایران آمیخته است، این کشور را وارد یک دورۀ رکود درازمدت کرده که از جمله نشانههایش سقوط بی سابقۀ ریال در مقابل دلار است. کاهش ارزش ریال هزینۀ واردات را افزایش و قدرت خرید مردم را شدیداً کاهش داده است. بخش بزرگی از جمعیت ایران امروز توانایی تأمین نان، برنج و دارو را ندارد و خود دولت ناتوان از تأمین برق مردم است. مجموعۀ این بحرانها تردیدهای جدّی دربارۀ توان بقای جمهوری اسلامی در درازمدت برانگیخته است. به گفتۀ ناظران بالا گرفتن اعتراضهای اجتماعی ممکن است اینبار به تغییر رژیم در ایران بینجامد، هر چند سپاه پاسداران مهمترین مانع در این راه به نظر میرسد.