
به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات، گزارشگران بدون مرز، تازهترین ردهبندی جهانی آزادی رسانهها را نشر کرده که به بنیاد این ردهبندی، افغانستان و ایران در ته جدول و در میان ۶ کشور سرکوبکننده آزادی رسانهها قرار گرفتهاند. گزارشگران بدون مرز، ایران را «از بزرگترین زندانهای خبرنگاران» مینامد و در مورد افغانستان نیز میگوید که برگشت طالبان به قدرت «ناقوس مرگ» آزادی رسانهها را در این کشور به صدا درآورد.
ایران و افغانستان در سالهای پسین، نماد عقبگرد در زمینه آزادی بیان و امنیت خبرنگاران بودهاند، چنانچه این عقبگرد، در ردهبندی تازه گزارشگران بدون مرز نیز نشان داده شده است.
در ردهبندی آزادی رسانهها که از سوی گزارشگران بدون مرز نشر شده، از میان ١٨٠ کشور، افغانستان و ایران به ترتیب در جایگاه ۱۷۵ و ١٧۶ قرار گرفتهاند.
در این ردهبندی، کشورهای نروژ، استونی و هالند به ترتیب رده نخست تا سوم جدول بهترین کشورها از نگاه آزادی رسانهها را از آن خود کردهاند، درحالی که اریتره، کره شمالی و چین به ترتیب با قرار گرفتن در ته جدول، بدترین کشورها برای آزادی رسانهها در سال جاری شناخته شدهاند.
گزارشگران بدون مرز در این گزارش خود، برگشت طالبان به قدرت را به «ناقوس مرگ» برای آزادی رسانهها در افغانستان تشبیه کرده و از کنترل و نظارت طالبان بر رسانهها ابراز نگرانی کرده است.
در افغانستان، پس از تسلط طالبان بر کشور، «ناقوس مرگز آزادی رسانهها» به صدا درآمد. رسانهها ناگزیر به پخش محتواهایی هستند که تحت نظارت و کنترل حکومت (طالبان) قرار دارند. فضای رسانهای از هرگونه کثرتگرایی و صدای مخالف تهی شده است. سرکوب خبرنگاران، بهویژه خبرنگاران زن به شکل پیوسته شدت گرفته است.
به بنیاد اطلاعات گزارشگران بدون مرز، هماینک ۶ خبرنگار و ٢ کارمند رسانهای به جرم اطلاعرسانی و کار در رسانه، در زندان طالبان هستند.در ایران، همزمان با اعتراضات گسترده پس از جان باختن مهسا امینی، گزارشگران بدون مرز میگوید که حکومت به سرکوب شدید رسانهها روی آورد و اکنون به یکی از «بزرگترین زندانهای خبرنگاران در جهان» تبدیل شده است.
به بنیاد اطلاعات گزارشگران بدون مرز، هماینک ٢٣ خبرنگار در زندانهای جمهوری اسلامی حبس هستند.
در سوی دیگر جهان، پس از یک قرن گسترش حقوق و آزادی رسانهها در آمریکا، این کشور، نخستین کاهش قابلتوجه و طولانی مدت آزادی رسانهها را در تاریخ مدرن خود تجربه میکند.
کاهش و عقبگردی که به باور گزارشگران بدون مرز، با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، اوضاع را «به شدت وخیمتر» میکند.
ایران و افغانستان درحالی سیاست سرکوب و خفه کردن آزادی بیان و آزادی رسانهها را پیش گرفتهاند که کشورهایی مانند نروژ، هلند و استونی با ایجاد چارچوبهای حقوقی قوی، رسانههای متنوع و استقلال تحریری گسترده، الگوهایی از آزادی رسانهها در جهان شدهاند.نروژ
استونی
هالند
چارچوب قانونی نروژ که از آزادی مطبوعات محافظت میکند، قوی است. بازار رسانه پویا است و شامل یک پخشکننده خدمات عمومی قوی و یک بخش خصوصی متنوع است و شرکتهای انتشاراتی استقلال تحریریه گستردهای را حفظ میکنند.
تصرف این کشور با ۴۰ میلیون نفر جمعیت توسط طالبان، ناقوس مرگ آزادی مطبوعات و امنیت روزنامهنگاران، به ویژه روزنامهنگاران زن، را به صدا درآورد. اکنون رسانهها ملزم به پخش اطلاعاتی هستند که توسط دولت کنترل میشود، زیرا فضای رسانهای اکنون عاری از کثرتگرایی و صداهای مخالف است. سرکوب روزنامهنگاران به طور پیوسته تشدید شده است.