
در حالی که تنشها در خصوص پرونده هستهای ایران افزایش یافته و مذاکرات بین ایران و آمریکا متوقف شده، روزنامه «کیهان» با انتشار یادداشتی، از آنچه «آخرین رشته امید» برای نجات مسیر دیپلماتیک خواند، نوشته است. این روزنامه همچنین به احتمال ارائه یک توافق فنی از سوی تهران اشاره کرده تا از بازگشت به فضای رویارویی و تشدید تنشها جلوگیری شود.
کیهان در یادداشت خود نوشت که «آخرین رشته امید» این است که دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، از تجربه دولت پیشین خود در مذاکرات غیرمستقیم با ایران درس گرفته باشد. بهنوشته این روزنامه، ترامپ در واقع تنها بهدنبال مهار ایران نبود، «بلکه تحسین بود: تصویری از خود بهعنوان مردی که توانست، جایی که دیگران شکست خوردند، بحران را بدون جنگ حل کند».
جایگزینی دیپلماسی با «آتش جنگ»
در ادامه، کیهان با لحنی انتقادی پرسیده است: «چه رهبر عاقلی راهحل دیپلماتیک برای مهار برنامه هستهای ایران را با آتش جنگ عوض میکند، وقتی هنوز پنجرهای هرچند باریک، برای مذاکره باز است؟»
این روزنامه همچنین به انعطافپذیری ایران اشاره کرد و نوشت: «طرف ایرانی شاید آماده باشد سطح غنیسازی را تا آستانهای غیرنظامی کاهش دهد و اجازه دهد این کاهش بهصورت مستقل راستیآزمایی شود.» با این حال، کیهان تأکید کرد که تهران «هرگز به خلع کامل هستهای تن نخواهد داد».
با وجود ارائه این گزینه، کیهان تاکید کرد که امید به یک تغییر اساسی واقعبینانه نیست. این روزنامه نوشت: «آنچه باقی مانده، نه یک فرصت طلایی، بلکه آخرین رشته امید است: اینکه دونالد ترامپ از مسیری که بهوضوح به فاجعه ختم میشود، بازگردد.»
کیهان هشدار داد که اگر ترامپ بر مسیر دیگری پافشاری کند، «نه تنها به زنجیرهای از شکستهای خیرهکننده در سیاست خارجی خواهد انجامید، بلکه چهره «معاملهگر نابغه» را در هم فرو خواهد ریخت».
در پایان این یادداشت، کیهان با لحنی تند درباره ترامپ نوشت: «شاید همان لقب تند و تحقیرآمیزی که او برای جو بایدن بر زبان آورد، سرانجام نصیب خود او شود: «احمقی فوقالعاده مخرب».
ابهام در آینده مذاکرات
یادداشت کیهان در حالی منتشر شده که بسیاری از تحلیلگران معتقدند تحولات اخیر بر آینده مذاکرات هستهای میان ایران و ایالات متحده تاثیر گذاشته است. از جمله این تحولات میتوان به تحریمهای ثانویه دولت ترامپ علیه بخشهای نفت و پتروشیمی ایران، اظهارات اخیر وزیر خارجه آمریکا مبنی بر ضرورت توقف غنیسازی اورانیوم، و هشدار جدی وزیر دفاع این کشور درباره حمایت تهران از شبهنظامیان حوثی اشاره کرد. همه این موارد نشاندهنده شدت گرفتن موضعگیریهای واشینگتن علیه تهران است.
همزمان، توقف دور چهارم مذاکرات هستهای نیز تردیدها را درباره جدیت طرفها در بازگشت به مسیر مذاکرات مؤثر افزایش داده و به باور ناظران، احتمال شکست کامل این مذاکرات را تقویت کرده است و میتواند پیامدهای جدی به همراه داشته باشد.
نتایج مذاکرات به عملکرد آمریکا بستگی دارد
در همین حال، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، تاکید کرده است که تهران از غنیسازی اورانیوم دست نخواهد کشید. برخی رسانههای اسرائیلی نیز میگویند تلآویو همچنان حمله نظامی به تاسیسات اتمی ایران را در دستور کار دارد.
عباس عراقچی، وزیرخارجه ایران، «برخورداری از چرخه کامل سوخت هستهای» را بر اساس پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای، حق ایران خواند و با اشاره به سخنان مارکو روبیو، وزیرخارجه آمریکا، نوشت: «از موضعگیری حداکثری و لفاظیهای تحریککننده، چیزی بهجز نابود کردن شانس موفقیت حاصل نمیشود.»
او در توییتی نوشت: «یک توافق معتبر و پایدار قابل دسترس است. تنها چیزی که لازم است، اراده سیاسی قاطع و نگرشی منصفانه است.»
مارکو روبیو در مصاحبه با «فاکسنیوز» گفته بود ایران باید غنیسازی اورانیوم را کنار گذاشته و اورانیوم مورد نیاز را وارد کند. او همچنین تاکید کرده بود که ایران باید برنامه تسلیحات موشکهای قارهپیما خود را متوقف کند.
در همین حال، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران، و عضو «مجمع تشخیص مصلحت نظام» میگوید نتایج مذاکرات به «انصاف و عقلانیت» طرف آمریکایی بستگی دارد. به گفته او، موضوع پرونده هستهای ایران سیاسی است و نه کاملا حقوقی، «چرا که اگر مسئله فقط حقوقی میبود، با نظرات فنی آژانس بینالمللی انرژی اتمی میشد آن را حل کرد، اما عملاً مسائل پیچیدهتر از این هاست».
لاریجانی که در دانشگاه شاهد سخن میگفت، در پاسخ به سوال یکی از حاضران، تایید کرد که جمهوری اسلامی از نظر اقتصادی با مشکلات بسیاری روبرو است و گفت: «متأسفانه اقتصاد ما در حال حاضر قوی و پویا نیست و این مسئله موجب میشود که در دستیابی به بسیاری از اهداف خود ناکام بمانیم». این جلسه با قطع برق ناتمام ماند.
از سوی دیگر، رسانههای اسرائیلی میگویند دولت این کشور همچنان طرح حمله به تاسیسات اتمی ایران را در دستور کار خود قرار دارد و حتی ممکن است در صورت لزوم، بدون پشتیبانی آمریکا به ایران حمله کند. دان دیکر، رئیس مرکز مطالعات امنیتی وخارجی قدس، به «واینت نیوز» گفته است: «اسرائیل ممکن است پیش از به نتیجه رسیدن مذاکرات تهران و واشینگتن، به ایران حمله کند». به اعتقاد او، جمهوری اسلامی در حال حاضر در ضعیفترین وضعیت در طول حیات خود به سر میبرد و «اسرائیل اکنون فرصتی برای حمله نظامی دارد».
خبرگزاری «رویترز» پیشتر به نقل از منابع خود گزارش داده بود که اسرائیل طرح حمله نظامی به ایران را کنار نگذاشته است. نتانیاهو در سخنرانی هفته گذشته خود در کنفرانس خبرگزاری اتحادیه خبری یهودی تاکید کرده بود که مانع از دستیابی ایران به سلاح هستهای خواهد شد.
محسن رضایی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران، اما معتقد است جمهوری اسلامی «برای هر سناریویی آماده شده است. رویارویی با ایران عواقب هولناکی برای آمریکا دارد». رضایی در «ایکس» نوشته است: «جمهوری اسلامی ایران جدیت و اراده خود برای مذاکره و توافق را نشان داده است. اما ترامپ و تیم او متأثر از نتانیاهو و نئوکانها هنوز در سردرگمی و آشفتگی به سر میبرند.»
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت هم روز شنبه گفت ایران به تهدیدات اسرائیل درباره بمباران «پاسخ بسیار محکمی خواهد داد».
برخی از نمایندگان مجلس ایران نیز از به تعویق افتادن مذاکرات انتقاد کردهاند و آن را نشانهای از «بدعهدی دولت ترامپ» خواندهاند.
ابوالفضل زهرهوند، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران، میگوید آمریکا به دنبال «دسترسی به مراکز هستهای ایران و امحای آنها است.» به گفته او، دولت پزشکیان بیش از هر زمانی «مقابل آمریکا ضعف نشان داد». او اضافه کرد واشینگتن «طمع و فکر کرد که میتواند با استفاده از فرصت ضعف اقتصادی، تهران را سر میز مذاکره بیاورد و از آن امتیاز بگیرد.»
اما علاءالدین بروجردی، یکی دیگر از اعضای این کمیسیون، میگوید در صورت رفع تحریمها، ایران برخی محدودیتها را خواهد پذیرفت تا «روال اقتصادی طبیعی در ایران حاکم شود».
نرخ برابری دلار در تهران در آغاز مذاکرات ایران و آمریکا که با یک سقوط تاریخی به نزدیکی 78 هزار تومان رسیده بود از چند روز گذشته درحال افزایش و بازگشت به نزدیکی کانال 86 هزار تومان است. به گفته برخی از نمایندگان مجلس ایران، پایین آمدن نرخ برابری دلار در چند هفته گذشته که از چند روز پیش متوقف شد، هیچ تاثیری در کند شدن روند افزایشی نرخ تورم در ایران نداشته است.