سیما صاحبی، همسر محمدجعفر پوینده، نویسنده و مترجمی که در پاییز سال ۱۳۷۷ در جریان قتلهای معروف به زنجیرهای کشته شد، میگوید که این پرونده پس از ۲۲ سال همچنان در وضعیت سابق قرار دارد و هیچگاه به آن رسیدگی نشده است.
او روز شنبه اول آذر به ایران اینترنشنال گفت که پس از ۲۲ سال هنوز ابعاد این پرونده مشخص نشده است.
صاحبی پرونده تشکیلشده برای این قتلها در قوه قضاییه جمهوری اسلامی را یک پرونده «مثلهشده» خواند و افزود که نقش سعید امامی، مشاور قربانعلی دری نجفآبادی و معاون علی فلاحیان، در وزارت اطلاعات وقت، از آن کاملا حذف شده بود.
او همچنین گفت که این پرونده چهار بار شمارهگذاری شده و اسنادی از آن خارج شده بود.
به گفته صاحبی، درباره تعداد این قتلها روایتهای زیادی وجود دارد و بین ۱۰۰ تا ۱۸۰ قتل مطرح شده است، اما واقعیت درباره دامنه این قتلها هنوز مشخص نشده است.
او یادآوری کرد که جمهوری اسلامی تلاش کرده قتلهای زنجیرهای را تنها به چهار قتل محدود کند در حالی که در پاییز همان سال دگراندیشان دیگری از جمله مجید شریف و پیروز دوانی نیز کشته شدند. در شهریور همان سال نیز حمید حاجیزاده و فرزند خردسالش کارون، کشته شدند.
صاحبی همچنین گفت که واقعیت درباره آمران این قتلها نیز هنوز مشخص نشده است.
پرستو فروهر، فرزند پروانه و داریوش فروهر، نیز در مطلبی تاکید کرد که «دادخواهی قتلهای سیاسی در ایران ضرورتی است اخلاقی، سیاسی و تاریخی؛ ضرورتی که هنوز به آن پاسخی درخور داده نشده و ناتمام مانده است.»
وزارت اطلاعات تنها قتل داریوش فروهر و همسرش پروانه اسکندری مشهور به فروهر، محمد مختاری، عضو هیات دبیران کانون نویسندگان ایران و نیز محمدجعفر پوینده عضو کانون نویسندگان ایران، به دست ماموران این وزارتخانه را پذیرفت و آنها را «عناصر خودسر» نامید.
با این حال به گفته شیرین عبادی، وکیل خانواده دگراندیشان کشتهشده در این قتلها، این ماموران اعلام کردند که از دری نجف آبادی، وزیر وقت اطلاعات، دستور داشتند و حتی بابت آن اضافهکاری گرفتهاند.
به گفته عبادی، متهمان همچنین اعلام کرده بودند که در برخی قتلها از طریق «یکی از روحانیون که نامش در پرونده هم است و نسبت فامیلی با رهبر دارد (عزیز خوشوقت پدر زن مصطفی خامنهای) رهبر را در جریان این کارها قرار داده بودند».
نام برخی از روحانیون دیگر نیز به عنوان صادرکنندگان فتوا و دستور برای قتل روشنفکران و نویسندگان مطرح شده است.
از جمله براساس روایت پرستو فروهر، دری نجفآبادی گفته که فتوای قتل پیروز دوانی را غلامحسین محسنی اژهای که آن زمان رییس دادسرای ویژه روحانیت بود، صادر کرده است.
همچنین از نامه آخر سعیدی سیرجانی به رهبر جمهوری اسلامی برمیآید که علی خامنهای در پیام خود به او در پاسخ به نامه قبلیاش «ارتداد و تکفیر» او را اعلام کرده است.
سعیدی سیرجانی ۲۴ اسفند ۱۳۷۲ بازداشت و ۹ ماه بعد خبر درگذشت او در زندان اعلام شد.
تعدادی از دگراندیشان و محققان درباره قتلهای زنجیرهای نیز اعلام کردهاند که این قتلها محدود به سال ۱۳۷۷ نبوده و یک رویه در وزارت اطلاعات با عنوان حذف فیزیکی دگراندیشان بوده که در دهه ۱۳۷۰ به صورت رسمی اجرا میشده است.
از جمله موضوعات مرتبط با قتلهای زنجیرهای تلاش وزارت اطلاعات برای به دره انداختن اتوبوس حامل نویسندگان در سفر به ارمنستان است. خاطرات مربوط به این اتفاق در روایت برخی از این نویسندگان از جمله کتاب «یاس و داس» نوشته فرج سرکوهی مطرح شده است.
انتشار فیلم نمایش «یک پرونده دو قتل»
فیلم «دستنوشتهها نمیسوزند» ساخته محمد رسولاف نیز به موضوع قتلهای زنجیرهای پرداخته است.
نیلوفر بیضایی، نمایشنامهنویس و کارگردان تئاتر نیز خبر داد که به مناسبت بیستودومین سالگرد قتل پروانه و داریوش فروهر برای اولین بار فیلم کامل اجرای نمایش مستند «یک پرونده دو قتل» که در سال ۲۰۰۹ کارگردانی کرده را منتشر کرده است.
او تاکید کرد که مبنای تمام اطلاعات استفاده شده در این نمایش کاملا واقعی و مستند است. همچنین تمام اشعاری که در نمایش توسط بازیگران بازگو میشوند، متعلق به پروانه فروهرند.
بیضایی نوشت که اجرای این نمایش همزمان با اعتراضهای سال ۱۳۸۸ بوده و در آن عکسهایی از جوانان کشتهشده در این اعتراضات نیز وجود دارد.